Οι εθνικοί δρυμοί στην Ελλάδα
Προβληματική η προστασία των εθνικών δρυμών
Δείγμα πολιτισμού και σωστής αντιμετώπισης του περιβάλλοντος αποτελεί η θεσμοθέτηση εθνικών δρυμών καθώς με τον τρόπο αυτό προστατεύονται σπάνια και υπό εξαφάνιση είδη φυτών αλλά και ζώων. Παράλληλα, οι περιοχές αυτές αποτελούν σημεία προσέλκυσης τουριστών όπου με ελεγχόμενο τρόπο δίνεται η δυνατότητα να ενημερωθούν για την χλωρίδα αλλά και την πανίδα της περιοχής.
Ανάμεσα στα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εθνικοί δρυμοί είναι τόσο ο περιορισμένος αριθμός τους αλλά και η απροσδιόριστη έκταση της περιφερειακής τους ζώνης. Η χώρα μας διαθέτει τεράστιο φυτικό και ζωικό πλούτο που χρήζει κρατικής μέριμνας και εντατικής προστασίας. Οι υπάρχοντες εθνικοί δρυμοί δεν αρκούν. χρειάζεται η δημιουργία νέων ώστε να διασωθεί η σπάνια πανίδα και χλωρίδα της χώρας μας. Επίσης, στους περισσότερους από τους αναγνωρισμένους εθνικούς μας δρυμούς δεν έχει αναγνωριστεί η περιφερειακή ζώνη, με αποτέλεσμα οι καταπατήσεις εδαφών και οι αυθαιρεσίες να γίνονται ανεξέλεγκτα. Παράλληλα ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα είναι η ελλιπής φύλαξη, καθώς οι τεράστιες εκτάσεις σε συνδυασμό με το δύσβατο των περιοχών σε πολλές περιπτώσεις καθιστούν πολύ δύσκολη την περιφρούρηση τους. Λόγω της ελλιπούς φύλαξης οι κυριότερες συνέπειες είναι το παράνομο κυνήγι άγριων ζώων, και η αλιεία με αθέμιτα μέσα, η παράνομη ξύλευση σπάνιων ειδών δέντρων, αλλά και η παράνομη βόσκηση κοπαδιών σε προστατευόμενες εκτάσεις.
`Aλλα προβλήματα είναι η οικοπεδοποίηση δασικών εκτάσεων των εθνικών δρυμών, η γειτνίαση ορισμένων (λ.χ. Πάρνηθας και Σουνίου) με αστικά ή παραθεριστικά κέντρα σε συνδυασμό με την ελλιπή κρατική προστασία ωθούν πολλούς ιδιώτες στην ανέγερση πολυτελών κατοικιών, συνοικισμών κ.λπ. μέσα στα όρια των δρυμών. Επίσης η παράνομη επέκταση γεωργικών εκτάσεων και η διεκδίκηση μέρους των εδαφών των εθνικών δρυμών για βοσκότοπους βάσει επίσημων εγγράφων από την εποχή της Τουρκοκρατίας.
Οι εθνικοί δρυμοί της Ελλάδας
Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα στην Ευρώπη η οποία απέκτησε εθνικό δρυμό, το 1938 όπου ιδρύθηκαν εθνικοί δρυμοί στον Όλυμπο και τον Παρνασσό. Συνολικά η Ελλάδα διαθέτει 10 εθνικούς δρυμούς που καλύπτουν περίπου 840.000 στρέμματα ξεχωρίζοντας ο καθένας για τα δικά του στοιχεία. Εκτός από τους δύο που προαναφέρθηκαν, από τους παλιότερους είναι της Πάρνηθας που χαρακτηρίστηκε το 1961, στον Αίνο και τη Σαμαριά το 1962, στην Οίτη και την Πίνδο το 1966 ενώ το 1973 στο Βίκο και το 1974 στο Σούνιο και τις Πρέσπες. Παράλληλα, αξίζει να σημειωθεί ότι στη χώρα μας, υπάρχουν και πολλές άλλες αξιόλογες περιοχές με τεράστιο φυτικό και ζωικό πλούτο. Ενδεικτικά αναφέρουμε περιοχές όπως, το δάσος Δαδιάς Έβρου (Θράκη), στο όρος Μπέλες και τη λίμνη Κερκίνη, το όρος Βόρας (Καϊμακτσαλάν), το όρος `Aθως, τις κορυφές της Κεντρικής Ροδόπης (Μακεδονία), τις κεντρικές κορυφές του Ταΰγετου, την Κοιλάδα Υδάτων Στυγός (Πελοπόννησος) και το όρος Δίρφη (Εύβοια).
Αναλυτική παρουσίαση εθνικών δρυμών
Εθνικός Δρυμός Ολύμπου
Ο πυρήνας του εθνικού δρυμού καταλαμβάνει έκταση 44.500 στρεμμάτων. Περιβάλλεται από τις κορυφές Μύτικας (2.917 μ.), Στεφάνι ή Θρόνος Δία (2.909 μ.), Σκολιό (2.911 μ.), Σκάλα (2.866 μ.), Προφήτης Ηλίας (2.786 μ.), ¶γιος Αντώνιος (2.815 μ.) κ.ά., οι οποίες περικλείουν τη χαράδρα του Μαυρόλογγου, το οροπέδιο των Μουσών και την κοιλάδα του ποταμού Ενιπέα. Η περιφερειακή ζώνη του δρυμού δεν έχει καθοριστεί.
Βλάστηση-χλωρίδα: η βλάστηση στον εθνικό δρυμό Ολύμπου ποικίλλει ανάλογα με το υψόμετρο. Έτσι, στις περιοχές χαμηλού και μέσου υψομέτρου συναντούμε διάφορους θάμνους (μεσογειακή μακία), πουρνάρια, κουμαριές κ.λπ., ενώ στις περιοχές με μεγάλο υψόμετρο, δάση από μαυρόπευκα, ρόμπολα (είδος πεύκου, ανθεκτικό στα χιόνια), μακεδονίτικα έλατα, δρύες, οξιές κ.λ.π.
Σε όλη την έκταση του Ολύμπου έχουν καταμετρηθεί 1.700 περίπου είδη φυτών, από τα οποία τα 25 είναι ενδημικά (δηλ. συναντώνται αποκλειστικά σε αυτό το μέρος της Ελλάδας) και μοναδικά στον κόσμο, λ.χ. Κεράστιο Θεοφράστου, Βιόλα του Ολύμπου, Κάρο του Αντάμοβιτς, Βερονίκη η Θεσσαλική, Κενταύρια Μεταβατική. `Αλλα σπάνια φυτά της περιοχής είναι το Lilium Chalcedonicum, η Kernera Saxatilis, το Sedum Stefco, o Galanthus Graecus κ.ά.
Πανίδα: το σπανιότερο μεγάλο θηλαστικό που ζει σήμερα στον Όλυμπο είναι το αγριόγιδο. ¶λλα ζώα της περιοχής είναι τα αγριογούρουνα, τα τσακάλια, τα ζαρκάδια, οι αλεπούδες, οι νυφίτσες, οι λαγοί, τα τρωκτικά και οι νυχτερίδες. Η ορνιθοπανίδα του εθνικού δρυμού εκπροσωπείται από πλήθος αρπακτικών πουλιών, όπως ο χρυσαετός, ο γυπαετός, γεράκια, γύπες και πολλά σπάνια είδη, λ.χ. μαύρος δρυοκολάπτης, σταυρομύτης, χιονότσιχλα, χιονόστρουθος κ.λπ.
Καταφύγια: στον εθνικό δρυμό Ολύμπου λειτουργούν 4 καταφύγια.
Εθνικός δρυμός Παρνασσού
Ο πυρήνας του εθνικού δρυμού Παρνασσού καταλαμβάνει 36.000 στρέμματα. Περιλαμβάνει κορυφές χαμηλού και μέσου υψομέτρου και όχι τα ψηλότερα σημεία του βουνού (Γεροντόβραχος, Λιάκουρα κ.ά.). Η περιφερειακή ζώνη παραμένει απροσδιόριστη.
Βλάστηση-χλωρίδα: το μεγαλύτερο τμήμα του εθνικού δρυμού (30.000 στρέμματα) καλύπτεται από έλατα του είδους Abies Cephalonica, ανάμεσα στα οποία υπάρχουν κέδροι, μαυρόπευκα, αγριοκορομηλιές κ.ά.
Στον Παρνασσό διαβιώνουν 25 ενδημικά και πολλά άλλα σπάνια είδη φυτών, τα οποία όμως συναντώνται κυρίως στις ψηλότερες κορυφές, που δεν είναι ενταγμένες στα όρια του εθνικού δρυμού. Σπάνια είδη χλωρίδας εντός δρυμού είναι η Paeonia Parnassica, ο κόκκινος κρίνος (Lilium Chaladonicum), η Euphorbia Orphanidis, o Thymus Parnassicus κ.ά.
Πανίδα: στον εθνικό δρυμό Παρνασσού συναντώνται κοινά θηλαστικά, λ.χ. κουνάβια, ασβοί, αλεπούδες, λαγοί, σκίουροι και λύκοι. Ο πλούτος της ορνιθοπανίδας είναι τεράστιος: γύπες, γυπαετοί, γεράκια, χρυσαετοί, σταυραετοί, πετρίτσες, χρυσογέρακες, δρυοκολάπτες, πετροπέρδικες.
Παραμονή: ο εθνικός δρυμός δεν προσφέρει δυνατότητα παραμονής. Αυθημερόν εξορμήσεις μπορούν να γίνουν από την Αράχοβα, γραφική πόλη στους πρόποδες του Παρνασσού που απέχει 175 χλμ. από την Αθήνα, και τους Δελφούς. Κοντά στα όρια του δρυμού λειτουργούν οι χιονοδρομικές εγκαταστάσεις του Ε.Ο.Τ. (Φτερόλακκα, Κελλάρια) και του Αθηναϊκού Ομίλου Σκι (Γεροντόβραχος).
Εθνικός δρυμός Πάρνηθας
Απέχει 31 χλμ. από την Αθήνα. Ο πυρήνας του καταλαμβάνει 38.400 στρέμματα και εκτείνεται στα βόρεια του νομού Αττικής, στα σύνορα με το νομό Βοιωτίας. Περιλαμβάνει τις ψηλότερες κορυφές της Πάρνηθας-Καραμπόλα (1.413 μ.), Όρνιο (1.350 μ.), Πλατύ Βουνό (1.163 μ.), Κυρά (1.160 μ.) κ.λπ.- το λειβάδι Μπάφι, το οροπέδιο της Μόλας, τις τοποθεσίες Αγία Τριάδα, Μετόχι κ.λπ. Η περιφερειακή ζώνη παραμένει ακαθόριστη.
Βλάστηση-χλωρίδα: το μεγαλύτερο τμήμα του δρυμού καλύπτεται από έλατα (Abies Cephalonica) και διάφορους θάμνους (μεσογειακή μακία). Στην Πάρνηθα έχουν καταμετρηθεί 1.000 περίπου ποικιλίες φυτών, από τις οποίες οι περισσότερες βρίσκονται εντός του δρυμού, λ.χ. ο κόκκινος κρίνος και η λευκή παιώνια. Μερικές από αυτές είναι ενδημικές της Αττικής όπως η Centaurea Pentelica, η Campanula Celsi, Dianthus Serratifolius. Υπάρχουν επίσης και άλλα ενδημικά φυτά της Ελλάδας, λ.χ. ο έβενος του Σίμπθορπ, το ηλιάνθεμo του Υμηττού, ο κρόκος ο αττικός, και η σκαμπιόζα του Υμηττού.
Πανίδα: η πανίδα του εθνικού δρυμού είναι ιδιαίτερα πλούσια σε είδη, φτωχή όμως σε πληθυσμούς. Υπάρχει πλήθος θηλαστικών (αλεπούδες, κουνάβια, ασβοί, σκίουροι, λαγοί, τρωκτικά, τσακάλια). Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του εθνικού δρυμού Πάρνηθας είναι τα εκατό περίπου ελάφια που ζουν ελεύθερα. Η ορνιθοπανίδα της περιοχής περιλαμβάνει 113 είδη πουλιών, λ.χ. χρυσαετοί, γεράκια, πετροπέρδικες, μπούφοι, τσαλαπετεινοί, δρυοκολάπτες, κορυδαλλοί.
Εθνικός δρυμός Κεφαλονιάς
Ο μικρότερος σε έκταση εθνικός δρυμός της Ελλάδας (22.400 στρ.). Περιλαμβάνει δύο πυρήνες: τις κορυφές του βουνού Αίνου και την κορυφή του γειτονικού βουνού Ρουδίου. Η περιφερειακή ζώνη δεν έχει προσδιοριστεί.
Βλάστηση-χλωρίδα: κύριος σκοπός ίδρυσης του εθνικού δρυμού Αίνου ήταν η προστασία του βασικού ελληνικού τύπου ελάτου, του Abies Cephalonica, που αποτελεί και το μεγαλύτερο τμήμα της βλάστησης του δρυμού (17.000 στρ.). Μέσα στο ελατόδασος υπάρχουν διάφορα είδη θάμνων, φρύγανα, ποώδη φυτά κ.λπ. Η χλωρίδα του Αίνου είναι εξαιρετικά πλούσια σε ενδημικά και σπάνια είδη φυτών, λ.χ. βιόλα η κεφαληνική, σκουτελάρια η κεφαληνική, πόα η κεφαληνική, Silene Ionica, κόκκινη παιώνια, το Eryssimum Cephalonicum. Στο Ρούδι, στα ΒΔ του κύριου όγκου του Αίνου, υπάρχουν πολλοί θαμνώνες από πουρνάρια, κουμαριές, σχοίνους, χρυσόξυλα κ.λ.π.
Πανίδα: η πανίδα του εθνικού δρυμού Αίνου δεν είναι ιδιαίτερα πλούσια σε σπάνια είδη. Συναντώνται κυρίως λαγοί, νυφίτσες, αλεπούδες, κουνάβια, τυφλοπόντικες και διάφορα είδη ερπετών. Η ορνιθοπανίδα περιλαμβάνει 26 περίπου είδη (όρνια, φιδαετοί, ξεφτέρια, κοτσύφια, καρδερίνες, γεράκια, πέρδικες).
Εθνικός δρυμός Αίνου
Βρίσκεται στα Λευκά Όρη στην Κρήτη. Εκτείνεται από τη θέση Ξυλόσκαλο (βόρεια είσοδος του εθνικού δρυμού) ως τον όρμο της Αγίας Ρούμελης (νότια είσοδος), μία απόσταση 16 χλμ. Περιλαμβάνει το φαράγγι Σαμαριάς -μοναδικός σχηματισμός σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου- και οριοθετείται από τις κορυφές του Ψιλαφιού (1.903 μ.), του Γκίγκιλου (2.080 μ.) και του Βολακιά (2.116 μ.) στα δυτικά και από τις κορυφές του Μελινταού (2.133 μ.) και της Ψιρίστρας στα ανατολικά. Ο πυρήνας του εθνικού δρυμού Σαμαριάς έχει συνολική έκταση 51.000 στρέμματα. Η περιφερειακή ζώνη του δεν έχει οριστεί.
Ο εθνικός δρυμός περιλαμβάνει 22 πηγές, χείμαρρους και απότομους γκρεμούς, ύψους εκατοντάδων μέτρων. Το φαράγγι της Σαμαριάς είναι το μεγαλύτερο της Ευρώπης και συγκεντρώνει πλούσια χλωρίδα και πανίδα. Το πλάτος του φαραγγιού κυμαίνεται από 3-150 μ., με μικρότερο πλάτος στη θέση Πόρτες ή Σιδερόπορτες, όπου το ύψος των δύο πλευρών του φτάνει τα 600 μ. Το 1971 απονεμήθηκε στον εθνικό δρυμό το εθνικό δίπλωμα προστασίας της φύσης, το 1979 βραβεύτηκε με το Ευρωπαϊκό Δίπλωμα Α΄ Κατηγορίας του Συμβουλίου της Ευρώπης, ενώ το 1981 η UNESCO τον ανακήρυξε ως “Απόθεμα της βιόσφαιρας” στο πλαίσιο του προγράμματος “`Ανθρωπος και Βιόσφαιρα” (Μ.Α.Β.).
Βασικό χαρακτηριστικό του εθνικού δρυμού Σαμαριάς είναι η πλούσια εναλλαγή τοπίων (σπήλαια, τρεχούμενα νερά, θαμνώνες, ορεινά λιβάδια και δάση), μέσα στα οποία διατηρούνται μνημεία από όλες σχεδόν τις περιόδους της ανθρώπινης ιστορίας, όπως προϊστορικοί οικισμοί, οι πόλεις Τάρρα και Καινώ, το μαντείο και το ιερό του Απόλλωνα, παλαιοχριστιανικοί τάφοι και ενετικά κάστρα.
Βλάστηση-χλωρίδα: Η βλάστηση περιλαμβάνει κυπαρίσσια, πεύκα, πρίνους, πλατάνια και πουρνάρια. Η χλωρίδα της περιοχής είναι ιδιαίτερα πλούσια, περιλαμβάνει πάνω από 450 είδη, απ’ τα οποία 70 είναι ενδημικά, όπως ο έβενος, ο δίκταμος, η αμπελιτσιά, η τραχεία πεύκη η κρητική, το ελίχρυσο, η ορνοβρυχίς, η τουλίπα κ.λ.π.
Πανίδα: Αφθονούν τα είδη ζώων στον εθνικό δρυμό Σαμαριάς. Πολλά απ’ αυτά είναι ιδιαίτερα σπάνια, με πρώτο το σπανιότατο κρητικό αγριοκάτσικο ή αγρίμι ή κρι-κρι (Capra Aegagrus Cretensis), ενώ ακολουθούν το κρητικό κουνάβι (ζουρίδα), ο κρητικός ασβός ή άρκαλος, ο κρητικός αγκαθοποντικός, η κρητική νυφίτσα ή καλογιαννού, ο κρητικός αγριόγατος ή φουρόγατος. Επίσης, υπάρχουν σπάνια είδη ερπετών και αμφίβιων, λ.χ. η βομβίνη, η κολισαύρα, η τρανόσαυρα και το σαμιαμίδι. Η ορνιθοπανίδα της περιοχής περιλαμβάνει σπάνια αρπακτικά πουλιά, όπως όρνια, γυπαετούς, σπιζαετούς και χρυσαετούς.
Παραμονή-διέλευση: O εθνικός δρυμός δεν προσφέρει καμία δυνατότητα παραμονής. Στον εγκαταλειμμένο οικισμό Σαμαριά, στη μέση περίπου του φαραγγιού, στις πηγές Νερούτσικο, Ρίζα Συκιάς, Βρυσί, Νερό της Πέρδικας και Κεφαλοβρύσια υπάρχουν χώροι ξεκούρασης για τους πεζοπόρους. Δυνατότητα παραμονής προσφέρει το χωριό Ομαλός, 5 χλμ. πριν από το Ξυλόσκαλο, όπου λειτουργεί και Μουσείο Φυσικής Ιστορίας για το δρυμό, και το χωριό Αγία Ρούμελη, με ξενοδοχεία, πανσιόν και ενοικιαζόμενα δωμάτια.
Εθνικός δρυμός Οίτης
Ανήκει στο νομό Φθιώτιδας και απλώνεται πάνω στο βουνό Οίτη, απέναντι από τον κάμπο της Λαμίας και την κοιλάδα του ποταμού Σπερχειού. Ο πυρήνας του εθνικού δρυμού εντοπίζεται στα δυτικά των χωριών Υπάτη, Καστανιά και Νιοχώρι, έχει συνολική έκταση 14.000 στρεμμάτων και περιλαμβάνει τη δεύτερη σε ύψος κορυφή της Οίτης, το Γρεβενό (2.116 μ.), τις κορυφές Σέμπι (2.086 μ.) και Αλύκαινα (2.056 μ.), το οροπέδιο Λιβαδιές και τις εκβολές του Γοργοπόταμου.
Βλάστηση-χλωρίδα: στις περιοχές με χαμηλό υψόμετρο η βλάστηση αποτελείται κυρίως από διάφορους θάμνους (μεσογειακή μακία), πουρνάρια, κέδρα και πικροδάφνες. Στις Λιβαδιές, στο ΝΔ τμήμα του δρυμού, κυριαρχεί η αγροστώδης μαραβίτσα ή τούφα και πολλά ενδημικά φυτά της χώρας μας. Στις περιοχές με μεγαλύτερο υψόμετρο υπάρχουν τεράστια δάση με έλατα (Abies Cephalonica), ενώ κατά μήκος των ρεμάτων υπάρχει υδρόβια βλάστηση. Η χλωρίδα της Οίτης περιλαμβάνει πλήθος σπάνιων φυτών (λ.χ. Lilium Chalcedonicum, Viola Poetica, Gentiana Lutea, Viola Aetolica, Asperula Oetaea, Narcissus Poeticus) και αρκετά τοπικά ενδημικά, όπως Thlaspi Kotshyanum, Allium Phthioticum, Veronica Oetaea.
Πανίδα: Στον εθνικό δρυμό της Οίτης ζουν ζαρκάδια, λιγοστά ελάφια, αγριογούρουνα, λαγοί, αλεπούδες, σκίουροι και ασβοί. Το σπανιότερο είδος θηλαστικού που απαντά εκεί είναι το αγριόγιδο (Rupicaper Balcanicus). Από τα ερπετά και τα αμφίβια ιδιαίτερη αξία έχει ο αλπικός τρίτωνας, μικρό αμφίβιο, και η βομβίνη. Η ορνιθοπανίδα περιλαμβάνει χρυσαετούς, φιδαετούς, μπούφους, δεντρογέρακες, πέρδικες, δρυοκολάπτες, τσαλαπετεινούς κ.λ.π.
Ορμητήρια για αυθημερόν επισκέψεις στο δρυμό μπορούν να αποτελέσουν τα χωριά Υπάτη (21 χλμ. από Λαμία), Παύλιανη (44 χλμ. από Λαμία) και Καστανιά, όπου λειτουργούν ξενώνες, εστιατόρια και ιατρεία. 7 χλμ. δυτικά της Υπάτης υπάρχει η μονή του Οσίου Αγάθωνα, του 15ου αι., στην οποία λειτουργεί Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του δρυμού της Οίτης.
Εθνικός δρυμός Πίνδου (Βάλια Κάλντα)
Βρίσκεται στη Β.Α. Πίνδο και ανήκει στο νομό Γρεβενών. Ο πυρήνας (33.600 στρέμματα) περιλαμβάνει το μεγαλύτερο τμήμα της κοιλάδας Βάλια Κάλντα και οριοθετείται από τις κορυφές Αφτιά (2.082 μ.), Αβγό (2.117 μ.), Φλέγγα (2.159 μ.), Καπετάν-Κλειδί (2.086 μ.) και Μαυροβούνι (2.017 μ.). Η περιφερειακή ζώνη (67.800 στρέμματα) οριοθετείται από τις κορυφές Κόρμαλη (1.882 μ.), Αγκαθότοπος (1.924 μ.), Πυροστιά (1.967 μ.), Κακοπλεύρι (2.160 μ.) και ¶σπρα Λιθάρια (1.731 μ.).
Βλάστηση-χλωρίδα: Xαρακτηριστικό της βλάστησης του δρυμού είναι τα απέραντα δάση με μαυρόπευκα, οξιές και ρόμπολα. Φυτρώνουν επίσης λίγα κοκκινόπευκα, δρύες, σφενδάμια και σορβιές, ενώ η παραποτάμια βλάστηση αποτελείται από πλατάνια, ιτιές, σκλήθρα κ.λ.π.
Η χλωρίδα περιλαμβάνει αρκετά τοπικά ενδημικά και άλλα σπάνια είδη: Centaurea Vlachorum, Selene pindicola, Cerastium Vourinense, Viola albanica, Campanula Hawkinsiana, Trifolium Pilczii.
Πανίδα: H Βάλια Κάλντα αποτελεί έναν ιδιαίτερα σημαντικό βιότοπο της αρκούδας. `Αλλα ζώα που συναντώνται στον εθνικό δρυμό είναι ο λύκος, το αγριογούρουνο, το ζαρκάδι, ο ασβός και ο σκίουρος. Επίσης, υπάρχουν πολλά είδη βατράχων (φρύνοι, πρασινοφρύνοι), ο αλπικός τρίτωνας, η βομβίνη, η σαλαμάνδρα, το νερόφιδο, η οχιά, η σαΐτα, η χερσοχελώνα, η τρανόσαυρα και η πρασινόσαυρα. Ιδιαίτερα πλούσια είναι η ορνιθοπανίδα. έχουν καταμετρηθεί 78 είδη πουλιών, από τα οποία πολλά είναι σπάνια αρπακτικά (φιδαετός, χρυσαετός, βασιλαετός, χρυσογέρακας, όρνιο, ξεφτέρι), 8 είδη δρυοκολαπτών (νανοτσικλιτάρα, παρδαλοτσικλιτάρα, βαλκανοτσικλιτάρα, πρασινοτσικλιτάρα κ.λπ.), σταυρομύτες, φλώροι, παπαδίτσες κ.ά.
Διαμονή: Καλύτεροι μήνες για επίσκεψη στον εθνικό δρυμό Πίνδου είναι οι Ιούνιος και Ιούλιος ή Οκτώβριος. Μέσα στα όρια του εθνικού δρυμού δεν προσφέρεται δυνατότητα διανυκτέρευσης. Τα πλησιέστερα χωριά για παραμονή είναι το Περιβόλι (45 χλμ. από τα Γρεβενά) και η Βοβούσα, όπου λειτουργεί ξενώνας. Εναλλακτική λύση αποτελεί το Μέτσοβο, που παρέχει όλες τις ανέσεις στον επισκέπτη.
Εθνικός δρυμός Βίκου – Αώου
Ανήκει στο νομό Ιωαννίνων και τοποθετείται στα βόρεια της πόλης των Ιωαννίνων, ανάμεσα στα Ζαγοροχώρια. Ο πυρήνας, έκτασης 34.120 στρεμμάτων, περιλαμβάνει το φαράγγι του Βίκου, τα χωριά Βίκος και Μονοδένδρι. Η περιφερειακή ζώνη, έκτασης 112.250 στρεμμάτων, απλώνεται στα βόρεια του πυρήνα και περιλαμβάνει τη χαράδρα του ποταμού Αώου, τα χωριά Μικρό και Μεγάλο Πάπιγκο και οριοθετείται από τις κορυφές Τσούκα (1.756 μ.), Γκαμήλα (2.490 μ.), Αστράκα (2.436 μ.) και τις περιοχές Κόνιτσα, Βραδέτο, Βίτσα και Κλειδωνιά. Το τοπίο του εθνικού δρυμού είναι μοναδικής ομορφιάς: το φαράγγι του Βίκου, η χαράδρα του Αώου, ο ποταμός Βοϊδομάτης και οι κορυφές της Τύμφης, τα παρθένα δάση και η άφθονη βλάστηση καθιστούν τον εθνικό αυτό δρυμό τον μεγαλοπρεπέστερο της χώρας μας.
Βλάστηση-χλωρίδα: Ιδιαίτερα πλούσια είναι η βλάστηση του δρυμού. καταμετριούνται 50 περίπου είδη δασικών δέντρων (μαυρόπευκα, μακεδονικά έλατα, κρανιές, φλαμουριές, δρύες, σφενδάμια, οξιές, ρόμπολα κ.ά.). Στις παραποτάμιες περιοχές φυτρώνουν πλατάνια, ιτιές, σκλήθρα, ενώ στις περιοχές με μεγάλο υψόμετρο νανώδη φυτά, που αντέχουν στα χιόνια. Η χλωρίδα αποτελείται από πλήθος σπάνιων και ενδημικών φυτών, όπως πικροκαστανιά, Centaurea Awlowskii, Silene Ntonsa, Onosma Epiroticum, Lilium Chalcedonicum, Valeriana Epirotica, Lilium Candidum, Campanula Hawkinsiana κ.λ.π.
Πανίδα: Στον εθνικό δρυμό του Βίκου ζουν λιγοστές αρκούδες, λύγκες, αγριογούρουνα, λύκοι, ζαρκάδια, αγριόγιδα και αγριόγατοι. στους ποταμούς ζουν 7 διαφορετικά είδη ψαριών (πέστροφες, τσιρόνια, μπριάνες κ.ά.), το θηλαστικό βίδρα, 19 είδη αμφίβιων και ερπετών, προνύμφες και έντομα του νερού. Στην ορνιθοπανίδα της περιοχής ανήκουν 110 περίπου είδη πουλιών, όπως σταυραετοί, χρυσογέρακες, χρυσαετοί, πετρίτσες, φιδαετοί, νεροκότσυφες, μαυροτσικλιτάρες, παπαδίτσες, κ.λ.π.
Διαμονή: Τα Ζαγοροχώρια παρουσιάζουν μεγάλη τουριστική ανάπτυξη την τελευταία δεκαετία και προσφέρουν δυνατότητα παραμονής καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου.
Εθνικός δρυμός Σουνίου
Βρίσκεται στο νότιο άκρο της Αττικής, 50 χλμ. από την Αθήνα, βόρεια του ακρωτηρίου. Ο πυρήνας είναι μόνο 5.250 στρέμματα, ενώ η περιφερειακή ζώνη 42.500 στρέμματα και περιλαμβάνει τα χωριά ¶γιος Κωνσταντίνος και Λεγρενά. Ο δρυμός αυτός παρουσιάζει κυρίως γεωλογικό και ιστορικό ενδιαφέρον λόγω των μεταλλείων που σώζονται από την ιστορική εποχή και των οικισμών της παλαιολιθικής και της νεολιθικής περιόδου, που ανακαλύφθηκαν στο σπήλαιο “Κίτσος”, 2 χλμ. από τον ¶γιο Κωνσταντίνο, μαζί με απολιθώματα πολλών φυτών. Στην περιοχή του Σουνίου έχουν καταμετρηθεί 100 διαφορετικά είδη ορυκτών.
Βλάστηση-χλωρίδα: Η χλωρίδα της περιοχής δεν παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. τη βασική βλάστηση αποτελούν διάφορα είδη θάμνων (μεσογειακή μακία), πευκοδάση του είδους Pinus Halepensis, φρύγανα, πουρνάρια, ρείκια και λίγα κυπαρίσσια.
Η χλωρίδα περιλαμβάνει, επίσης, μερικά ενδημικά φυτά της περιοχής (κενταύρια η λαυρεωτική, κενταύρια η αττική), ενδημικά της Ελλάδας (κενταύρια ο ραφανίσκος, δίανθος ο πριονόφυλλος, ονοβρυχίς η εβενοειδής) και διάφορα άλλα είδη, λ.χ. κυκλάμινα, ανεμώνες και παπαρούνες.
Πανίδα: η πανίδα στον εθνικό δρυμό είναι πολύ περιορισμένη λόγω της τουριστικής και οικιστικής εκμετάλλευσης της γύρω από το δρυμό περιοχής. υπάρχουν μόνο λαγοί, κουνάβια, αλεπούδες, σαύρες και φίδια. Η ορνιθοπανίδα περιλαμβάνει γεράκια, τσαλαπετεινούς, κουκουβάγιες και πολλά μικρά πουλιά.
Εθνικός δρυμός Πρεσπών
Ο εθνικός δρυμός Πρεσπών βρίσκεται στο βορειοδυτικό άκρο της Ελλάδας και ανήκει στο νομό Φλώρινας. Αποτελεί φυσικό σύνορο μεταξύ Ελλάδας, πρώην Γιουγκοσλαβίας και Αλβανίας. Περιλαμβάνει τα ελληνικά τμήματα των λιμνών Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα και το φυσικό ανάχωμα που τις χωρίζει και οριοθετείται από τις κορυφές των βουνών Βαρνούς (2.334 μ.) και Τρικλάριο (1.749 μ.). Ο πυρήνας έχει έκταση 49.120 στρέμματα και χωρίζεται σε δύο τμήματα: το πρώτο (49.000 στρέμ.) περιλαμβάνει το ελληνικό τμήμα της Μικρής Πρέσπας και τους γύρω καλαμιώνες, ενώ το δεύτερο περιλαμβάνει 120 στρέμματα γύρω από το εκκλησάκι του ¶ι-Γιώργη στο χωριό Ψαράδες, με συστάδες αιωνόβιων κωνοφόρων. Η Μικρή Πρέσπα, με μέσο υψόμετρο 853 μ. και μέγιστο βάθος 8 μ., εκτείνεται σε 48.000 στρέμ., από τα οποία τα 5.000 ανήκουν στην Αλβανία και τα 43.000 στην Ελλάδα. Μέσα σε αυτήν βρίσκονται δύο νησάκια, ο ¶γιος Αχίλλειος και το Βιδρονήσι (ή Βιτρινέτσι).
Αποτελεί έναν από τους 11 ελληνικούς υγροβιότοπους διεθνούς σημασίας, σύμφωνα με τη Διεθνή Σύμβαση που υπογράφτηκε στην πόλη Ραμσάρ του Ιράν το 1971. Η περιφερειακή ζώνη του δρυμού έχει έκταση 212.000 στρέμ., από τα οποία τα 40.000 ανήκουν στην ελληνική επικράτεια. περιλαμβάνει το ελληνικό τμήμα της Μεγάλης Πρέσπας και εκτάσεις στα δυτικά και ανατολικά του πυρήνα. Η Μεγάλη Πρέσπα έχει μέγιστο βάθος 55 μ., μέσο υψόμετρο 853 μ. και συνολική έκταση 200.000 στρέμ. περίπου, από τα οποία τα 38.000 ανήκουν στην Ελλάδα.
Στην περιοχή των Πρεσπών και του δρυμού υπάρχουν 12 χωριά (Βροντερό, Πύλη, Ψαράδες, ¶γιος Αχίλλειος, Μηλιώνα, Πλατύ, Λαιμός, Λευκώνας, Οξυά, Καρυές, Καλλιθέα και Μικρολίμνη). Ο εθνικός δρυμός Πρεσπών είναι ο μοναδικός στη χώρα μας που το κύριο στοιχείο του είναι υδάτινο. Ανακηρύχτηκε Τόπος Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους το 1977.
