Η τουριστική βιομηχανία σύμμαχος της Πολιτείας για καλύτερο περιβάλλον
Τα αποτελέσματα ενός πραγματικά
αξιόλογου έργου παρουσιάστηκαν την εβδομάδα που
μας πέρασε σε κεντρικό ξενοδοχείο των Αθηνών
παρουσία του Υπουργού Ανάπτυξης κ. Ν.
Χριστοδουλάκη.
Το έργο εκπονήθηκε στα πλαίσια του
προγράμματος LIFE της DG ENV της Ε.Ε. με σκοπό τον
προσδιορισμό των περιβαλλοντικών μέτρων που
πρέπει να πληροί μία ξενοδοχειακή μονάδα για να
της απονεμηθεί το περιβαλλοντικό σήμα
"Πράσινες Σημαίες".
Στο έργο συμμετείχαν έξι φορείς από
αντίστοιχα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και
εκπρόσωπος της Ελλάδας ήταν το Κέντρο
Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ).
Μέσω του προγράμματος διενεργήθηκαν 36
περιβαλλοντικές επιθεωρήσεις σε ξενοδοχειακές
μονάδες της χώρας.
Τα αποτελέσματα της μελέτης είναι
διαφωτιστικά και αντιπροσωπευτικά της Ελληνικής
πραγματικότητας και αξίζουν περαιτέρω ανάλυση
και προτάσεις βελτίωσης:
- Οι ξενοδοχειακές μονάδες δείχνουν σαφή
προτίμηση σε εφαρμογή μεθόδων χαμηλού κόστους
για την επίλυση των θεμάτων που έχουν επιπτώσεις
στο περιβάλλον. - Οι περισσότερες από τις ξενοδοχειακές μονάδες
δεν παρακολουθούν με συστηματικό τρόπο τις
περιβαλλοντικές επιδόσεις τους. - Οι υποδομές που έχουν στη διάθεση τους για την
επίλυση των περιβαλλοντικών θεμάτων οι
ξενοδοχειακές μονάδες που βρίσκονται μακριά από
τα αστικά κέντρα είναι περιορισμένες. - Η προτίμηση σε υλικά με προδιαγραφές φιλικές
προς το περιβάλλον είναι μικρή. - Η εφαρμογή τεχνικών για την εξάλειψη των
αρνητικών επιδράσεων στο περιβάλλον από τη
λειτουργία των ξενοδοχειακών μονάδων δεν είναι
ιδιαίτερα ανεπτυγμένη. - Η διαχείριση των περιβαλλοντικών ζητημάτων δεν
αποτελεί στις περισσότερες των περιπτώσεων
άμεση προτεραιότητα των ξενοδοχειακών μονάδων.
Αρχίζοντας την ανάλυση των
συμπερασμάτων αυτό που πρέπει να ομολογηθεί, από
όλους τους εμπλεκόμενους και μη φορείς, είναι το
γεγονός ότι η Ελληνική Τουριστική Βιομηχανία δεν
μπορεί να κατηγορηθεί, εκτός ελαχίστων τοπικών
περιπτώσεων – εξαιρέσεων, ως συνυπεύθυνη στην
επιβάρυνση του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας
μας και της ευρύτερης περιοχής μας.
Αντίθετα η Τουριστική Βιομηχανία είναι
αυτή που θίγεται άμεσα και χρεώνεται
μεσοπρόθεσμα την όποια περιβαλλοντική επίπτωση
μικρής ή μεγάλης κλίμακας που λαμβάνει χώρα σε
ικανή απόσταση επίδρασης από τις εγκαταστάσεις
(μικρή κλίμακα) ή τον προορισμό (μεγάλη κλίμακα).
Έχοντας την περιβαλλοντική πυξίδα να
δείχνει τις τελευταίες δεκαετίες ως ένοχους: την
βιομηχανία με την αλόγιστη χρήση ενέργειας &
φυσικών πόρων και με τις μη ελεγχόμενες εκπομπές
ρύπων και αποβλήτων, αλλά και την υιοθέτηση από
τον μέσο πολίτη επιβλαβών για το περιβάλλον και
την ανθρώπινη υγεία πρακτικών: υπέρμετρη χρήση
αυτοκινήτου, την εντατική χρήση φυτοφαρμάκων,
την παράνομη αλιεία κλπ. δεν μπορεί κανείς μας
ξαφνικά να ανακαλύψει ως συνένοχο και την
Τουριστική Βιομηχανία.
Αντίθετα στην Τουριστική Βιομηχανία η
Πολιτεία μπορεί και πρέπει να ανακαλύψει τον
Σύμμαχο για την Περιβαλλοντική Ενημέρωση &
Εκπαίδευση που αποτέλεσαν θεμέλιο πολιτιστικό
λίθο, από την δεκαετία του 1970, για την υλοποίηση
των περιβαλλοντικών στρατηγικών και
προγραμμάτων που σχεδίασαν, εκπόνησαν και
συνεχίζουν να υλοποιούν οι χώρες της Ε.Ε. τις
τελευταίες δύο δεκαετίες.
Αυτή η Περιβαλλοντική εκπαίδευση
δημιούργησε ένα νέο διαρκώς αυξανόμενο
Ευρωπαϊκό κοινό που αναζητά περιβαλλοντικά
φιλικά ξενοδοχεία, προϊόντα και υπηρεσίες.
Με τη σειρά τους οι Tour Operators λαμβάνουν
από τις Ξενοδοχειακές Μονάδες της χώρας μας
συμπληρωμένα ερωτηματολόγια που αφορούν τις
περιβαλλοντικές τους επιδόσεις και ενημερώνουν
τον υποψήφιο επισκέπτη.
Πολύ σύντομα το επίπεδο περιβαλλοντικής
ενημέρωσης από το στερεότυπο Ξενοδοχείο/
Κατάλυμα θα μεταφερθεί στο επίπεδο Προορισμού/
Πόλη-Νομαρχία – Περιφέρεια.
Δεν θα αρκεί στον Tour Operator μία
Ξενοδοχειακή Μονάδα (ΞΜ) να ανακυκλώνει τα στερεά
της απόβλητα την στιγμή κατά την οποία δεν
λειτουργεί στην ευρύτερη περιοχή Χώρος
Υγειονομικής Ταφής Αποβλήτων (ΧΥΤΑ) και δεν
εφαρμόζεται ο Ευρωπαϊκός Νόμος για την
ανακύκλωση των συσκευασιών (Green Dot) στην Ελλάδα.
Επίσης μάλλον παραπλανητική θα είναι η
απόκτηση ενός πιστοποιητικού Συστήματος
Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΙSO 14001, EMAS, Ecolabel, Green
Flags κλπ.) από μία ΞΜ στην περιοχή της οποίας η
κολύμβηση δεν επιτρέπεται λόγω ρύπανσης.
Η μη ύπαρξη επαρκών υποδομών φυσικά και
δεν χρεώνεται στην Τουριστική Βιομηχανία και
πραγματικά είναι παραδειγματικές αλλά και άξιες
επαίνων οι προσπάθειες Ξενοδοχειακών Ομίλων, της
Κρήτης κυρίως, όπου παρά τις ελλείψεις
προσπαθούν οι ίδιοι με δυναμικές και επίμονες
παρεμβάσεις στους προμηθευτές τους να
δημιουργήσουν αγορές ανακυκλούμενων υλικών και
φιλικών προς το περιβάλλον προϊόντων.
Αυτό που θα μπορούσε να χρεωθεί στην
Τουριστική Βιομηχανία είναι το γεγονός ότι ακόμα
το Τουριστικό μας προϊόν περιορίζεται στο
τρίπτυχο "θάλασσα, άμμο, ήλιο" και κατά
συνέπεια είναι μονοσήμαντα περιοδικό με
τεράστια επακόλουθα στην υπερφόρτωση τεχνικών
και ανθρώπινων υποδομών.
Το θέμα περιβάλλον σε συνδυασμό με το
επερχόμενο Γ’ ΚΠΣ μπορεί να αποτελέσει τον
καταλύτη για μία χρονική και ποιοτική διεύρυνση
της τουριστικής περιόδου αρκεί να μην
περιορισθεί σε αποδεδειγμένα χρήσιμες αλλά
αποσπασματικές (ad-hoc) και μικρής κλίμακας
Ξενοδοχειακές εφαρμογές (π.χ. ανάπτυξη
Συστημάτων Περιβαλλοντικής Διαχείρισης,
ανάπτυξη Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας,
ανακύκλωση στερεών αποβλήτων, καλλιέργεια
βιολογικών προϊόντων, κλπ.)
Πριν και πάνω από όλες τις Διοικητικές
(όπως τα Συστήματα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης)
και Τεχνολογικές εφαρμογές (όπως συστήματα
ελέγχου κατανάλωσης ενέργειας, νερού κλπ.)
απαιτείται η εκπαίδευση και ενημέρωση όχι του
προσωπικού της Ξενοδοχειακής Μονάδας (ΞΜ) αλλά
της Τοπικής Κοινωνίας και η άμεση και μόνιμη
διασύνδεση της με την Τουριστική Βιομηχανία.
Από την ύπαρξη και καλή λειτουργία των
ΞΜ ευνοούμενες είναι όχι μόνο οι ιδιοκτήτες τους
που πιθανότατα θα μπορούσαν να είχαν επενδύσει
σε άλλο τομέα της οικονομίας αλλά κύρια οι
τοπικές κοινωνίες.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση, οι τοπικοί
επαγγελματικοί φορείς όλων των κλάδων της
οικονομίας που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με την
Τουριστική Βιομηχανία (καλλιεργητές, μεταφορείς
προϊόντων & επισκεπτών, βιομηχανίες τροφίμων,
ιδιοκτήτες και προσωπικό χώρων μαζικής εστίασης,
συνδικάτα taxi, ιδιοκτήτες και προσωπικό
Υπερκαταστημάτων, λοιποί προμηθευτές &
αποδέκτες κλπ.) αλλά και λοιποί Οργανισμοί &
Φορείς: Δικηγορικοί & Ιατρικοί Σύλλογοι, λοιπές
τοπικές Βιομηχανίες κλπ., Εκπαιδευτικοί &
Μαθητές, Αστυνομία, Εκκλησία και απλοί Πολίτες
που διαμένουν σε μόνιμη βάση στις Τουριστικές
Περιοχές πρέπει να ενημερωθούν για ορθές
περιβαλλοντικά πρακτικές που αφορούν την
καθημερινή ζωή τους & τον χώρο εργασίας τους
από ειδικούς στις οικείες ΞΜ και να συμμετέχουν
στην γενικότερη προσπάθεια της Πολιτείας και του
ΥΠΕΧΩΔΕ για μία καθαρότερη, ομορφότερη και
πολιτιστικά άξια του παρελθόντος, Ελλάδα.
Ως πότε για παράδειγμα θα
υπερηφανευόμαστε στους Αρχαιολογικούς χώρους
παρουσία των οικιακού τύπου αποβλήτων και ως
πότε δεν θα γνωρίζουμε τα επικίνδυνα – τοξικά
απόβλητα που έχουμε σπίτι μας;
Η περιβαλλοντική ενημέρωση – εκπαίδευση
μπορεί να σχεδιασθεί σε πολλά επίπεδα και
κατηγορίες ξεκινώντας από ένα επίπεδο "προς
όλους" που θα περιλαμβάνει απλές και
κατανοητές συμβουλές και παρατηρήσεις που
αφορούν την καθημερινή ζωή του σύγχρονου Πολίτη
και που η άγνοια τους επιβαρύνει τις τοπικές
περιβαλλοντικές παραμέτρους.
Οι συνεδριακοί χώροι των ΞΜ πρέπει να
γίνουν τα πολιτιστικά εφαλτήρια της Ελλάδας του
21ου αιώνα με την οικονομική και ηθική υποστήριξη
της Πολιτείας και ειδικότερα του Υπουργείου
Ανάπτυξης.
Όση προσπάθεια και να καταβάλει μία ΞΜ
(επιδοτούμενη ή μη) η συνεισφορά της στη βελτίωση
του τοπικού περιβάλλοντος αλλά και στην απόκτηση
ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος, ενόψει των
προμηθευτών (Tour Operators) αλλά και σημαντικών
κοινωνικών εκδηλώσεων (Αθήνα 2004), αν περιορισθεί
σε τεχνολογικές εφαρμογές χωρίς την ένταξη και
διασύνδεση της τοπικής κοινωνίας θα είναι
περιορισμένη.
Η πιλοτική εφαρμογή ενός προγράμματος
όπως ήδη περιγράφτηκε είναι βέβαιο ότι θα
προκαλέσει σε τοπικό επίπεδο την χρονική
επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου καθότι θα
υπάρξει δυνατότητα έγκαιρης και έγκυρης
συνεννόησης των εμπλεκομένων μερών για την
παροχή νέων περιβαλλοντικά & πολιτιστικά
συνδεδεμένων μορφών τουρισμού κατά την διάρκεια
της χειμέριας νάρκης.
Στο πιθανό ερώτημα γιατί οι
Ξενοδοχειακές Μονάδες θα πρέπει να αναλάβουν
χρηματοδοτούμενες το εν λόγω εγχείρημα
νομίζουμε ότι η Τουριστική Βιομηχανία
συμβάλλοντας στο 7% του ΑΠΕ καλύπτοντας το 29,3% του
ελλείμματος του ισοζυγίου πληρωμών και
απασχολώντας 500.000 εργαζομένους (Στοιχεία: ΑΙΣΙΕ,
1999) και έχοντας έμπειρα και ιδιαίτερα ικανά
Διοικητικά και μη στελέχη που διαρκώς
εξυπηρετούν ένα ξενόγλωσσο, πολιτισμικά
διαφοροποιημένο και ιδιαίτερα απαιτητικό
πελατειακό κοινό θα μπορέσουν με την απαραίτητη
επιστημονική καθοδήγηση να ενημερώσουν και να
εκπαιδεύσουν την Τοπική Κοινωνία στην εφαρμογή
βέλτιστων περιβαλλοντικών πρακτικών & μεθόδων.
Ας μην ξεχνάμε, επίσης, ότι κάθε
νοικοκυριό ενοποιημένο με τις εσωτερικές και
εξωτερικές δραστηριότητες των μελών της
οικογένειας αποτελεί περιβαλλοντική
μικρογραφία του χώρου διαμονής και των
δραστηριοτήτων ενός ξενοδοχειακού επισκέπτη.
Όταν η τοπική κοινωνία αγαπήσει και
προστατεύσει το περιβάλλον και οι υλικοτεχνικές
υποδομές εκ μέρους της Πολιτείας δημιουργηθούν ή
ολοκληρωθούν, οι περιβαλλοντικές επενδύσεις και
επιλογές της Τουριστικής Βιομηχανίας θα είναι
μαζικότερες και ασφαλέστερες.
Τότε θα μπορέσουμε να σηκώσουμε τις
περισσότερες Πράσινες Σημαίες της Ε.Ε. στα
ξενοδοχεία μας και μετά βεβαιότητας να
διατηρήσουμε τις Γαλάζιες των ακτών μας.
Για να συμβεί όμως αυτό πρέπει όλοι να
αποδείξουμε ότι δεν φοβόμαστε το καινούργιο και
το πρωτοποριακό.
