Εναλλακτικές μορφές τουρισμού στο νομό Λακωνίας
Η Λακωνία προσφέρει στους επισκέπτες της πλήθος επιλογών τουριστικής κατανάλωσης και αναψυχής μέσω αρκετών μορφών τουρισμού, οι οποίες λαμβάνουν μέρος κατά τη διάρκεια του έτους.
Γενικός τουρισμός
Η μορφή αυτή «καταναλώνεται» μέσα στον ελεύθερο χρόνο του ανθρώπου που σχετίζεται κυρίως με την αναψυχή και την ανάπαυση. Συγκεκριμένα, ο γενικός τουρισμός μπορεί να διακριθεί σε τουρισμό περιήγησης, σε τουρισμό αναψυχής και σε μικτό. Στη Λακωνία υπάρχουν πολλά μέρη όπου μπορεί κανείς να βρει ηρεμία και γαλήνη, ξεχνώντας τη θορυβώδη καθημερινότητα.
‘Aξιο παράδειγμα γενικού τουρισμού αποτελεί το Πάσχα στη Λακωνία. Μακριά από τον επιφανειακό κοσμοπολιτισμό άλλων πασχαλιάτικων προορισμών αποτελεί άξια επιλογή γι’αυτούς που ψάχνουν μια ξεχωριστή εορταστική εμπειρία. Μέσα σε κλίμα αυθεντικής μυσταγωγίας, εικόνων και παραδοσιακών γεύσεων και αρωμάτων, ο επισκέπτης θα «εισπράξει» μια γνήσια παρουσίαση της ταυτότητας του τόπου που βρίσκεται.
Επίσης, πολλοί επιλέγουν να κάνουν το γύρο της Μάνης. Μετά το Γύθειο λοιπόν, εισέρχεται κανείς στη Μάνη, συναντώντας την κωμόπολη Αρεόπολη, με τα παραδοσιακά της χρώματα, τα καλντερίμια, τις εκκλησίες και τους αγέρωχους πύργους. Λίγο πιο βόρεια, το Οίτυλο είναι ένα χωριό με αξιέπαινη ιστορία από την Εποχή της ένδοξης Σπάρτης ως το Βυζάντιο και την Τουρκοκρατία. Στη συνέχεια, ο γραφικός οικισμός του Γερολιμένα θα κερδίσει τους ρομαντικούς επισκέπτες με το γραφικό του ηλιοβασίλεμα. Από την περιήγηση της Μάνης δε λείπει φυσικά η Βάθεια με τους γνωστούς καλοσυντηρημένους πύργους της, τα Σπήλαια Δυρού και το Πόρτο Κάγιο.
Μορφωτικός– Πολιτιστικός τουρισμός
Ο μορφωτικός τουρισμός στη Λακωνία παίρνει σάρκα και οστά μέσω της συμμετοχής των τουριστών σε πολιτιστικές εκδηλώσεις, επισκέψεις ιστορικών μνημείων, αρχαιολογικών χώρων, μουσείων, βιβλιοθηκών, πινακοθηκών, θεάτρων και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.
Συγκεκριμένα, ξεκινώντας από τη Σπάρτη, υπάρχει το Αρχαιολογικό Μουσείο όπου θα ανακαλύψει κανείς την ιστορία της πόλης της Σπάρτης. Στη συνέχεια η Κουμαντάριος Πινακοθήκη της Σπάρτης, παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης, περιέχει αξιόλογη συλλογή και σημαντικές περιοδικές εκθέσεις.
Ακολουθώντας τη βορεινή πλευρά της πόλης συναντά ο τουρίστας το άγαλμα του Λεωνίδα, το οποίο οριοθετεί νοερά τα όρια της πόλης. Ακολουθώντας αρκετούς λιθόστρωτους δρόμους, οδηγείται κανείς σε πολύτιμους αρχαιολογικούς χώρους, όπου βρίσκονται τα απομεινάρια της Αρχαίας Ακρόπολης της Σπάρτης και του Θεάτρου, το οποίο είναι σπαρμένο από ελιές. Κοντά στην οδό Λεωνίδου, εντοπίζεται ο τάφος του Λεωνίδα, ένα συγκρότημα από μεγάλες λαξευμένες πέτρες στο οποίο θέλει ο μύθος να έχει ταφεί ο αρχαίος βασιλιάς.
Στο άλλο άκρο της πόλης είναι εγκατεστημένο το Μουσείο Ελιάς και Ελληνικού Λαδιού, το καινούργιο απόκτημα της πόλης που εντυπωσιάζει με την αρχιτεκτονική του και την εκθεσιακή του δομή. Επίσης, χρήζουν άξια επίσκεψης η Κεντρική Βιβλιοθήκη της Σπάρτης, όπου σώζονται ανέκδοτα έργα του ποιητή μας Νικηφόρου Βρεττάκου και το Μουσείο Εκκλησιαστικής Τέχνης.
Κατά την έξοδο από τη Σπάρτη, οδηγούμενος κανείς προς Τρίπολη, συναντά το Σαϊνοπούλιο ‘Αλσος και το ομώνυμο θέατρο, όπου κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού λαμβάνουν χώρα έργα αρχαίου δράματος και συναυλίες Ελλήνων τραγουδοποιών. Προχωρώντας ανηφορικά, φτάνουμε στο Μυστρά όπου υπάρχει μεγάλη ποσότητα πολιτιστικών μνημείων, μοναστηριών και εκκλησιών, χρονολογημένα από τη Βυζαντινή εποχή. Ακόμα, το Βοτανολογικό και Γεωλογικό Μουσείο προσδίδει στον επισκέπτη γνώσεις για τη χλωρίδα και την πανίδα του Ταϋγέτου.
Στη Μονεμβάσια κρίνεται σκόπιμη επίσκεψης η Αρχαιολογική Συλλογή η οποία στεγάζεται σε ένα ιστορικό και διατηρητέο κτήριο το οποίο βρίσκεται μέσα στο βράχο και ειδικότερα στην πλατεία του Ελκυόμενου Χριστού.
Στο Δυρό υπάρχει το Μουσείο Νεολιθικού Πολιτισμού όπου γνωρίζει κανείς τον τρόπο ζωής, τις καθημερινές και τελετουργικές συνήθειες και τις καλλιτεχνικές αναζητήσεις των ανθρώπων που το κατοίκησαν κατά τη διάρκεια της νεότερης και τελικής νεολιθικής εποχής, από το 4800 π.Χ. έως το 3200 π.Χ. Περίπου.
Τα ευρήματα, που εκτίθενται στις δύο αντικριστές σειρές προθηκών, παρουσιάζουν ιδιαίτερο επιστημονικό ενδιαφέρον. Προέρχονται αποκλειστικά από το σπήλαιο και δίνουν μια πολύ κατατοπιστική εικόνα μιας σχετικά κλειστής κοινότητας της νεολιθικής εποχής. Σε αυτό βοηθάει πολύ και ο τρόπος παρουσίασης των εκθεμάτων, που έχει και εκπαιδευτικό χαρακτήρα.
‘Αλλες πολιτιστικές αποδράσεις αποτελούν: το Ιστορικό και Εθνολογικό Μουσείο της Μάνης στο Γύθειο, το Μουσείο Μυστρά στην ομώνυμη πόλη, το Λαογραφικό Μουσείο Ρηχιάς και τέλος, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στο Καστρί του δήμου Πελλάνας.
Τουρισμός Περιπέτειας– Ορεινός Τουρισμός – Αθλητικός Τουρισμός
Το στοιχεία του απροσδόκητου, του άγνωστου και της έκπληξης είναι έντονα φανερά στον τουρισμό περιπέτειας. Στη Λακωνία δίνεται η ευκαιρία σε νέους, ελεύθερους επαγγελματίες και στελέχη επιχειρήσεων να ζήσουν έντονες στιγμές περιπέτειας στα ανεξερεύνητα μονοπάτια των άγριων βουνών, απότομων πλαγιών και ανεξιχνίαστων δασών και πάρκων.
Πρόκληση αποτελεί η ανάβαση στην κορυφή του Πάρνωνα, με υψόμετρο 1.935μ. Για τους λάτρεις της ορειβασίας υπάρχουν στον Πάρνωνα όλα τα απαραίτητα στοιχεία για να κάνουν ορειβασία.
Στην περιοχή της Λαγκάδας Ταϋγέτου, λίγα χιλιόμετρα μετά τον οικισμό της Τρύπης, σ’ένα χώρο υψηλής αισθητικής και οικολογικής αξίας, έχουν ολοκληρωθεί από το καλοκαίρι του 1999 οι εργασίες για τη δημιουργία αναρριχητικού πάρκου με το άνοιγμα άνω των 50 διαδρομών αθλητικού χαρακτήρα στα πλαίσια του προγράμματος «Προστασία-Διαχείριση και ‘Ηπια Τουριστική Αξιοποίηση Ταϋγέτου».
Οι διαδρομές αναπτύσσονται σε τέσσερα πεδία: Αλώνι, Πετσάνες, Τουρλίτσα και Στάνη και κινούνται κυρίως σε πλάκες και αρνητικά. Είναι υψηλής αισθητικής και δυσκολίας και απευθύνονται σε αναρριχητές που θέλουν να έρθουν σε επαφή με υψηλό επίπεδο αναρριχητικών προβλημάτων. Καλύτερη εποχή για αναρρίχηση θεωρείται το διάστημα από τα μέσα Μαΐου ως τα μέσα Οκτωβρίου χωρίς να αποκλείεται επιμήκυνση της περιόδου αυτής. Το υψόμετρο (περίπου 800μ.), η θέση και ο προσανατολισμός των πεδίων δημιουργούν ευχάριστες συνθήκες αναρρίχησης ακόμα και τις πιο ζεστές μέρες του καλοκαιριού.
Για τους φίλους των θαλάσσιων σπορ δραστηριοποιείται ο Ναυτικός ‘Ομιλος Λακωνίας, με έδρα το Γύθειο, που διεξάγει ιστιοπλοϊκούς αγώνες (ανάμεσα στους οποίους και το Ράλι Νοτίου Ελλάδος), με συμμετοχή πολλών Ελλήνων και ξένων. Ο θαλάσσιος περίπλους της Λακωνίας για όποιον διαθέτει σκάφος είναι ιδιαίτερα γοητευτικός, με προσβάσεις σε: Κυπαρίσσι, Γέρακα, Μονεμβάσια, Νεάπολη, Ελαφόνησο, Πλύτρα, Γύθειο, Κότρωνας, Πόρτο Κάγιο, ακόμη και σε Γερολιμένα και Καραβοστάσι Οιτύλου. Στον κόλπο της Νεάπολης και στην παραλία του Μαυροβουνίου δίνουν ραντεβού κάθε χρόνο οι φίλοι του σέρφινγκ.
Στο νομό υπάρχουν κατάλληλες τοποθεσίες ακόμη και για ορεινή ποδηλασία. Πρόσφατα ολοκληρώθηκε η σήμανση της ορεινής ποδηλατικής διαδρομής από την Ταϋγέτη έως την Πηγή Μαγγανιάρη (μέσω Λακκωμάτων) πάνω στον οδικό άξονα του κινείται κατά μήκος του βουνού. Στην περιοχή γύρω από τη Σπάρτη γίνονται ποδηλατικοί αγώνες, με κορυφαία εκδήλωση τη «Σπαρτακιάδα» (Αθήνα Σπάρτη), που γίνεται κάθε χρόνο το Σεπτέμβρη. Πολύ σύντομα θα γίνουν μέσα από την παρούσα ιστοσελίδα πιο εκτενείς παρουσιάσεις διαδρομών όπου ο περιηγητής μπορεί να καλύψει τις διαδρομές του με ήπια ποδηλασία αλλά και διαδρομές με πιο αγωνιστικό χαρακτήρα.
Για τους λάτρεις της τετρακίνησης, η Λακωνία διαθέτει ακόμη δυσπρόσιτες τοποθεσίες μεγάλης ομορφιάς που μπορεί κανείς να επισκεφτεί με αυτοκίνητα 4×4, διασχίζοντας ορεινούς δρόμους, ποταμάκια και τρεχούμενα νερά, τόσο στον ορεινό όγκο του Πάρνωνα γύρω από τον ‘Αγιο Πέτρο ή στο δήμο του Ζάρακα, όσο και στον Ταΰγετο από τη βόρεια πλευρά του έως την περιοχή της δύσκολης Μάνης.
Θρησκευτικός Τουρισμός
Η μορφή αυτή τουρισμού είναι περιορισμένης διάρκειας και περιλαμβάνει τουριστικά πακέτα σχετικά φθηνότερα από εκείνα άλλων μορφών τουρισμού. Αυτό συμβαίνει διότι τα οικονομικά ωφελήματα είναι λιτότερα.
Στη Λακωνία και πιο ειδικά στην περιοχή του Μυστρά, υπάρχουν μοναστήρια, εκκλησίες και θρησκευτικά μνημεία τα οποία έλκουν την καταγωγή τους από τα βυζαντινά χρόνια.
Συγκεκριμένα, η Iερά μονή των Aγίων Tεσσαράκοντα Mεγαλομαρτύρων βρίσκεται αρκετά κοντά στην πόλη της Σπάρτης, σε μια απόσταση περίπου 20 λεπτά με το αυτοκίνητο, μέσα σε ένα καταπράσινο φυσικό περιβάλλον, όπου κυριαρχούν το πουρνάρι και η ελιά και δεσπόζουν ολόγυρα υψηλοί λόφοι και απόκρημνα βουνά. Ο χώρος στον οποίο είναι κτισμένη η Μονή είναι ιδανικός για περισυλλογή και ησυχαστική ζωή.
H Mονή των Aγίων Tεσσαράκοντα αποτελείται από το Ναό, μεγαλόπρεπο κτίσμα του 1620, κόσμημα της μεταβυζαντινής εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής, ο οποίος είναι ρυθμού σταυροειδούς βασιλικής μετά οκταγωνικού τρούλου και στη μοναστηριακή γλώσσα ονομάζεται Καθολικόν. Γύρω από το Καθολικό στη συνέχεια υπάρχουν τα κελιά των μοναχών και ο πύργος της Μονής. Από μακριά η Μονή δίνει την εντύπωση απόρθητου κάστρου και αυτό γιατί υπήρξαν εποχές που η ασφάλεια των μοναχών από τους πολυάριθμους επιδρομείς – κυρίως Aλβανούς – επέβαλε το χτίσιμο ενός τέτοιου ισχυρού και οχυρού κτιρίου.
Τέλος, αξίζει να αναφερθεί η Ιερά Μονή Ζερμπίτσας, η οποία είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Βρίσκεται πάνω σε ένα από τα ανατολικά προβούνια του Ταϋγέτου σε υψόμετρο 700μ. νότια από το Ξηροκάμπι, την ωραία κωμόπολη. Από τη Σπάρτη φτάνει κανείς στη Μονή με αυτοκίνητο, έπειτα από διαδρομή 20 χλμ. Ο επισκέπτης μπορεί να πάρει μια ιδέα για το παρελθόν, τον πλούτο και την πνευματική ακτινοβολία της Μονής αν, μετά το Καθολικό με τις ενδιαφέρουσες αγιογραφίες, επισκεφθεί το μικρό μουσείο της, όπου εκτίθενται θυμιατήρια, χρυσοκέντητες παραστάσεις, άμφια, αληθινά κειμήλια από το 1500 και ύστερα, όπως το Λάβαρο της Μονής και ο Επιτάφιος.
Οι αγιογραφίες της Μονής είναι εξαίσιες και παρατηρώντας τες θα διαπιστώσει κανείς ότι ο αγιογράφος του Καθολικού της Ζερμπίτσας φρόντισε ιεραρχικά να ζωγραφίσει πρώτα την ποδέα με τα γεωμετρικά σχήματα, έπειτα τις μορφές των ολόσωμων αγίων, πιο πάνω τη ζώνη με τα μαρτύριά τους, ψηλότερα τους οίκους του Ακάθιστου Ύμνου και τελευταία τη ζώνη με τα θαύματα του Κυρίου. Φυσικά ο αγιογράφος δεν είναι ένας, αλλά περισσότεροι, και απ’ό,τι φαίνεται πρόκειται για μαθητές του Δημητρίου Κακαβά.
Η Μονή εορτάζει στις 23 Σεπτεμβρίου την Απόδοση της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, οπότε τελείται λιτάνευση της θαυματουργής εικόνας, η οποία, κατά την παράδοση, είναι του 17ου αιώνα.
Η συμβολή της Μονής στην επανάσταση του 1821 υπήρξε σημαντική. Εκτός από τη λειτουργία «Κρυφού Σχολειού» και την προσφορά της ως καταφυγίου πενομένων, διωκόμενων και ονομαστών αγωνιστών, οι μοναχοί συμμετείχαν και προσωπικά στον απελευθερωτικό αγώνα. Αυτό επιβεβαιώνεται, όπως αναφέρει και ο Φαίδων Kουκουλές, από την ύπαρξη στο αρχείο των αγωνιστών έξι ονομάτων μοναχών, αδελφών της Μονής στους οποίους απονεμήθηκαν και τιμητικά αριστεία.
Εκτός όμως από την πνευματική αναγέννηση της Μονής που συνοδεύεται και με αξιόλογες εκδόσεις, σημαντική είναι και η προσπάθεια αναστηλώσεως, ανακαινίσεως και ανοικοδομήσεώς της. Αναστηλώθηκε και εκ βάθρων ανοικοδομήθηκε η ανατολική πτέρυγα με πέτρινα παραδοσιακά κτίσματα (παρεκκλήσιο αγίας ‘Αννης, αρχονταρίκι, βιβλιοθήκη) και επιβλητικό πύργο, ανακαινίστηκαν αρκετά κελιά και δημιουργήθηκαν νέοι λειτουργικοί χώροι (τράπεζα κ.ά.). Με τα νέα αυτά έργα, η Μονή ολοκληρώθηκε αρχιτεκτονικά δίνοντας την εντύπωση φρουριακής κατασκευής με ολόπλευρα κτίσματα και στη μέση το Καθολικό. Η Μονή είναι ανοικτή για τους προσκυνητές από ανατολής μέχρι δύσεως ηλίου (πλην των ωρών 12 μ.μ.- 4 μ.μ.).
Aρχαιότερη Mονή της Λακωνίας είναι αυτή των Aγίων Aναργύρων Πάρνωνος, κοντά στα χωριά Bασσαράς, Bέρροια και Tσίντζινα. Oι ρίζες της χάνονται στους αιώνες. Το ιστορικό αυτό Mοναστήρι βρίσκεται κτισμένο σ’ένα πανέμορφο και επί μονίμου βάσεως καταπράσινο οροπέδιο του Πάρνωνος, στο οποίο ο επισκέπτης-προσκυνητής μπορεί να φτάσει από τον εθνικό δρόμο Tρίπολης-Σπάρτης. Eίκοσι πέντε χιλιόμετρα πριν την πανάρχαια πρωτεύουσα της Λακεδαίμονος, ειδική πινακίδα καθοδηγεί ως εκεί. Ο ανηφορικός αμαξιτός δρόμος φέρνει τον προσκυνητή στον προορισμό του μέσα από ένα φυσικό παράδεισο πρασίνου, που ζωογονείται από αστείρευτες πηγές και ρυάκια. Η οργιαστική βλάστηση εξάλλου που περικλείει το μοναστήρι θυμίζει έντονα στον επισκέπτη το εσωτερικό τμήμα της Aγιορειτικής χερσονήσου.
Οικολογικός Τουρισμός
Υπάρχουν συγκεκριμένες δημοτικές επιχειρήσεις και οργανισμοί στη Λακωνία που ασχολούνται με την ανάπτυξη του οικοτουρισμού. Αυτές είναι:
- Αναπτυξιακή Εταιρεία Λακωνίας ΠΑΡΝΩΝΑ – ΤΑΫΓΕΤΟΥ Α.Ε.
- Δημοτική Επιχείρηση Ανάπτυξης Βοιών (Δ.Ε.Π.Α.Β.) Ν. Λακωνίας
- Αναπτυξιακή Κοινοτική Επιχείρηση Μονεμβασιάς (ΑΚΕΜ) Ν. Λακωνίας
- Δημοτική Επιχείρηση Τουριστικής Ανάπτυξης Καστανέας (ΔΕΤΑΚ) Ν. Λακωνίας
- Δημοτική Επιχείρηση Ανάπτυξης Σπάρτης Ν. Λακωνίας
Βασικός στόχος του οικοτουριστικού έργου είναι η προώθηση νέων ήπιων μορφών τουρισμού, όπως ο οικοτουρισμός, ο αγροτουρισμός, ο τουρισμός υπαίθρου, ο ναυταθλητικός τουρισμός κ.λπ. Το Κέντρο Οικοτουρισμού έχει ως κύριο στόχο του την προώθηση του οικοτουριστικού προϊόντος σε σημαντικό βαθμό στις αγορές εσωτερικού και εξωτερικού, και ειδικότερα στους tour operators. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το σαφή σχεδιασμό ενός ολοκληρωμένου προϊόντος οικοτουριστικής διάστασης, όπου ως τελικός χρήστης του ορίζεται ο πολίτης-τουρίστας, σε εθνικό και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Το Οικοτουριστικό Κέντρο έχει ως βάση του το Γύθειο Λακωνίας. Ως κύριο ενδιαφέρον μας αποτελεί η επιθυμία αναβάθμισης του παραδοσιακού τουριστικού προϊόντος της Πελοποννησιακής Περιφέρειας, καθώς και η ανάδειξη διαφόρων νέων μορφών οικοτουριστικής διάστασης.
Αγροτουρισμός
‘Ενας από τους κύριους τομείς παραγωγής και εκμετάλλευσης του νομού Λακωνίας είναι η γεωργία και η κτηνοτροφία. Όταν αυτές οι δύο δραστηριότητες αναπτύσσονται σε βαθμό που μπορούν να προσφέρουν τα προϊόντα τους στην τουριστική αγορά, τότε μπορούμε να μιλάμε για παραγωγική συνεργασία του τουρισμού με τον πρωτογενή τομέα της οικονομίας. Προϊόν της συνεργασίας αυτής είναι ο αγροτουρισμός.
Υπάρχει μια συγκεκριμένη τουριστική επιχείρηση, η Αγροτουριστική Α.Ε., η οποία ασχολείται με την αγροτουριστική ανάπτυξη κυρίως της υπαίθρου. Είτε με μορφή συμβουλών προς τους επιχειρηματίες του τουρισμού, είτε με έργα προωθεί την εξέλιξη και ανάπτυξη του αγροτικού τουρισμού σε πολλές περιοχές της Ελλάδος. Στη Λακωνία, σε συνεργασία με τη Νομαρχία, η Αγροτουριστική Α.Ε. Αναλαμβάνει δύο νέα ολοκληρωμένα προγράμματα, τα οποία μάλιστα ανακοινώθηκαν στο πλαίσιο ειδικής ημερίδας που διοργανώθηκε από τη Νομαρχία Λακωνίας στη Σπάρτη με τη συμμετοχή των τοπικών φορέων και Δημάρχων.
Τα προγράμματα αυτά αποσκοπούν:
- Στην αξιοποίηση των ορεινών όγκων του Ταϋγέτου – Μάνης, με έμφαση όχι μόνο στο φυσικό κάλλος, αλλά και στην ιστορικότητα της γύρω περιοχής, που αποτελεί συνδετικό οικονομικό κρίκο μεταξύ των νομών Λακωνίας και Μεσσηνίας. Συγκεκριμένα, ανακοινώθηκε η Υπογραφή Προγραμματικής Διανομαρχιακής Σύμβασης μεταξύ “Αγροτουριστικής” και των δύο νομαρχιών, για την εκπόνηση ενός στρατηγικού σχεδίου δράσεων για την ανάπτυξη και προβολή της περιοχής.
- Στην εκμετάλλευση και αξιοποίηση της περιοχής Ζάρακα Λακωνίας, με άξονα την ανάδειξη των πολυάριθμων μνημείων βυζαντινού πολιτισμού. Η σχετική μελέτη θα καταρτισθεί ως αφετηρία της “Ιστορικής Διαδρομής των Παλαιολόγων”, που αρχίζει από το Ζάρακα και καταλήγει στο Μυστρά (25).
Ο νομός Λακωνίας κατέχει μια από τις πρώτες θέσεις πανελλαδικά στη βιολογική γεωργία. Καλλιεργούνται πολλά στρέμματα κυρίως με ελιές, λεμόνια, πορτοκάλια, σύκα, καρύδια. Επίσης, εκτρέφονται σε βιολογικά πιστοποιημένους χώρους καλλιέργειας αιγοπρόβατα, χοιρινά και πουλερικά. Τα τυποποιημένα βιολογικά προϊόντα του νομού είναι: λάδι, ελιές, κρασιά, μέλι.
Οι υψομετρικές διαφορές και το μικροκλίμα της Λακωνίας, σε συνδυασμό με το έδαφος και τις τεχνικές καλλιέργειας είναι οι κατάλληλες προϋποθέσεις για την παραγωγή προϊόντων άριστης ποιότητας.
Στη Λακωνία καλλιεργείται η αθηνολιά, που δίνει λάδι εξαιρετικής ποιότητας, η κορωνέικη και άλλες ποικιλίες. Καλλιεργούνται όμως και βρώσιμες ελιές, δηλαδή Καλαμών.
Τα εσπεριδοειδή, μανταρίνια, πορτοκάλια, λεμόνια, είναι καλλιέργεια με ιδιαίτερη οικονομική σημασία για το νομό. Υπάρχει μάλιστα και βιομηχανική μονάδα χυμοποίησης πορτοκαλιών, απ’τις μεγαλύτερες της χώρας. Η επωνυμία «ΧΥΜΟΙ ΛΑΚΩΝΙΑ» έχει να παρουσιάσει χυμούς υψηλής ποιότητας και μάλιστα μια μεγάλη ποικιλία. Είναι εύκολο να τους γευθείτε οπουδήποτε μέσα στο νομό αλλά, να τους βρείτε και σε όλη την Ελλάδα.
Στα Βάτικα, τη Μονεμβάσια, τη Γράμμουσα, το Μαυροβούνι, το Δαφνί, την Ποταμιά και τις Αμύκλες υπάρχουν τα περισσότερα λακωνικά αμπέλια. Τα τελευταία χρόνια οινοποιίες αξιοποιούν την τοπική παραγωγή με εξαιρετικές ετικέτες εμφιαλωμένων κρασιών.
Οι ποικιλίες που καλλιεργούνται είναι αρκετές, όπως Μανδηλαριά, Φωκιανός, Ροδίτης, Αγιωργίτικο, Κυδωνίτσα, Μαυρούδι, Μονεμβάσια, Πετρουλιανός, Μαλαγουζιά, Μαυράκι, Θράψα κ.λπ.
Στον κάμπο από τη Στεφανιά ως τη Γλυκόβρυση, εκτός από πορτοκάλια, καλλιεργούνται και κηπευτικά – ντομάτα, πιπεριά, μελιτζάνα. Η Σκάλα Λακωνίας εξάλλου είναι γνωστή ως «ο Κήπος της Ευρώπης». Στην περιοχή των Μολάων και του Ασωπού αξιόλογη είναι η παραγωγή σύκου. Στα Βάτικα παράγεται εύγευστο κόκκινο κρεμμύδι.
Στα ορεινά χωριά του Πάρνωνα υπάρχει μικρή παραγωγή κάστανου και καρυδιού. Πέρα από τα καλλιεργούμενα είδη η λακωνική γη προσφέρει και αυτοφυή. Ποικίλα και νόστιμα είναι τα άγρια χόρτα. Αξεπέραστα τα αρωματικά φυτά, όπως η ρίγανη και το τσάι του βουνού (Ταΰγετου και Πάρνωνα). Οι πλούσιες ανθοφορίες αυτοφυών και καλλιεργούμενων φυτών, καθώς και το ευνοϊκό κλίμα σε όλο το νομό επιτρέπουν την παραγωγή άριστης ποιότητας μελιού.
Στην κτηνοτροφία κυριαρχούν τα αιγοπρόβατα, από το γάλα των οποίων παράγεται εξαιρετική φέτα, καθώς και παραδοσιακό γιαούρτι. Υπάρχουν επίσης χοιροτροφικές μονάδες και μονάδες παραγωγής καπνιστού λουκάνικου και παστού χοιρινού με άρωμα πορτοκαλιού.
Οι τοπικοί φούρνοι παράγουν πολλά αρτοσκευάσματα και εξαιρετικά παξιμάδια. Τα τελευταία χρόνια έχουν δημιουργηθεί μικρές βιοτεχνίες που παρασκευάζουν παραδοσιακά ζυμαρικά (τραχανά, χυλοπίτες κ.ά.), με τοπικές πρώτες ύλες. Τα αμυγδαλωτά της Μονεμβάσιας είναι παραδοσιακά γλυκά του οικισμού του Κάστρου. Κάθε νοικοκυριό είχε, παλιότερα, δικές του αμυγδαλιές και έφτιαχνε τα γλυκά του, με πολύ αγνά υλικά -αμύγδαλα, βούτυρο, ζάχαρη και ανθόνερο – φυσικά χωρίς κανένα συντηρητικό. Τα μάλιστα επιτόπου, χωρίς καν να ψηθούν. Τη δεκαετία του ’50, η Χαραμή έφτιαξε περίφημα αμυγδαλωτά με δική της συνταγή και στη συνέχεια τα τυποποίησε και τα διέθεσε στην αγορά. Αυτά τα γλυκά διατηρούν τη γεύση τους αναλλοίωτη περίπου ένα μήνα. Θεωρείται γλυκό με λεπτή και φινετσάτη γεύση και δεν συγκρίνεται με αντίστοιχα άλλων περιοχών. Αυτά τα γλυκά, καθώς και άλλα τοπικά γλυκά, όπως οι σαμουσάδες, σήμερα έχουν τυποποιηθεί.
Πολλές από τις διαδικασίες παραγωγής των παραπάνω προϊόντων μπορεί ο τουρίστας να παρακολουθήσει, ακόμη και να συμμετέχει βοηθώντας τους ντόπιους κατοίκους στις καθημερινές τους αγροτικές εργασίες. Ήδη έχει ξεκινήσει εδώ και 5 χρόνια η ανέγερση αγροτουριστικών καταλυμάτων.
Μάνη, άξια τουριστική εκπρόσωπος της Λακωνίας
Η Μάνη εκτείνεται σε μια περιοχή που τα όριά της προς το βορρά είναι η Καλαμάτα και προς την ανατολή το Γύθειο. Προς το νότο η περιοχή εκτείνεται ως το ακρωτήριο Ταίναρο. Υπάρχουν πολλές εκδοχές για το πότε και πως δόθηκε το όνομα Μάνη. Σύμφωνα με τις επικρατέστερες, προέρχεται α. από την αρχαία λέξη «μανός», που σημαίνει γυμνός από βλάστηση, και β. το κτίσιμο του περίφημου κάστρου της Μαΐνης, που έχτισε ο Μαΐνης, ο αρχιτέκτονας.
Τα φυλετικά χαρακτηριστικά των Μανιατών παρουσιάζουν τα εξής στοιχεία: ψηλό μέτωπο, μέτριο τρίχωμα παντού, εκφραστικά και γοργά μάτια, ανάστημα μέτριο, νευρώδες και δυνατό.
Η φιλία και το φιλότιμο στη Μάνη αποτελούν την αρχή και το τέλος ένωσης του λαού. Η παροιμία «κάλλια πολύ φιλία, παρά πολύ δικοσύνη (συγγένεια)» δείχνει το πόσο υπολόγιζαν οι Μανιάτες τη φιλία.
Επίσης, οι Μανιάτες χαρακτηρίζονται ιδιαίτερα για τη φιλοξενία τους. Οι κακουχίες του παρελθόντος κάνουν το Μανιάτη να δίνει απλόχερα στη νέα γενιά ό,τι του στέρησε η σκληρή του καθημερινότητα.
Οι περισσότεροι τουρίστες που επισκέπτονται τη Μάνη αναζητούν πολιτιστικό, αγροτικό, θρησκευτικό και γενικό τουρισμό. Οι παραδοσιακοί πύργοι και τα πυργόσπιτα, οι βυζαντινές εκκλησίες, η ντόπια παραδοσιακή κουζίνα και οι καταγάλανες θάλασσες ελκύουν ακόμα και τον πιο αδιάφορο περαστικό. Ωστόσο, τα ήθη, τα έθιμα και οι τοπικές παραδόσεις της περιοχής κάνουν την τουριστική περιπλάνηση ακόμα πιο ενδιαφέρουσα, προσθέτοντας σημαντικές ιστορικές γνώσεις στην πολιτιστική κληρονομιά κάθε τουρίστα.
Η Λακωνία είναι ένας ευλογημένος τόπος, ένας τόπος ιδιαίτερος με μοναδική φυσική ομορφιά και πολλά ιστορικά και θρησκευτικά μνημεία, κυρίως από την εποχή του Βυζαντίου.
Εκτός όμως την απαράμιλλη φυσική ομορφιά, η Λακωνία έχει να παρουσιάσει στον επισκέπτη πολλά μνημεία άλλων εποχών. Αρχαιολογικοί θησαυροί από τους παλαιοχριστιανικούς και τους μεσοβυζαντινούς χρόνους, εξαίσια υστεροβυζαντινά παλαιολόγεια μνημεία, κάστρα, μονές, ναοί, ψηφιδωτά, οι αρχαιολογικοί χώροι της Λακωνίας προσφέρουν στον επισκέπτη βαθιά συγκίνηση, μέσα από την υποβλητικότητά τους.
Πουθενά στον κόσμο δεν υπάρχει ένας Μυστράς ή μια Μονεμβασιά δίπλα στην πιο υπέροχη γαλάζια θάλασσα της υφηλίου.
Περαιτέρω τουριστική ανάπτυξη θα μπορούσε να επέλθει μέσω των εξής μέτρων:
- Δημιουργία και αξιοποίηση υποδομών που να υποβοηθούν την ήπια τουριστική ανάπτυξη, ώστε να διαφυλαχθεί το εξαιρετικής ποιότητας περιβάλλον της Λακωνίας.
- Δημιουργία και ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού, που να εξυπηρετούν στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου σε αρμονική ανάπτυξη, τόσο χειμερινού και θερινού όσο και θαλάσσιου και ορεινού τουρισμού.
- Δημιουργία εστίας επενδύσεων από ‘Ελληνες και ξένους επιχειρηματίες του τουρισμού στη Λακωνία.
Αν ο λακωνικός κόσμος συνειδητοποιήσει τον τουριστικό πλούτο που τον περιβάλλει και κινηθεί κατάλληλα μέσω ιδιωτικών και δημόσιων μέσων και στρατηγικών, σίγουρα σε λίγα χρόνια ο νομός Λακωνίας θα έχει αποκτήσει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στον τουρισμό.
* Ο Εμμανουήλ Τσιγκάκος είναι μεταπτυχιακός φοιτητής (MSc. Tourism Management & Marketing) στο School of Services
