Ομιλία του προέδρου του ΣΕΤΕ, κ. Ανδρέα Ανδρεάδη στη Γενική Συνέλευση της Τράπεζας της Ελλάδος, 24 Απριλίου 2012.
Κύριοι μέτοχοι,
Κύριοι Υπουργοί,
Κύριε Διοικητά,
Κυρίες και κύριοι,
Εκ μέρους του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, σας ευχαριστώ για την τιμητική πρόσκληση.
Άκουσα με μεγάλη προσοχή την έκθεση του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, η οποία παρουσιάζει με πληρότητα και ρεαλισμό τη σημερινή κρίσιμη πραγματικότητα και την ανάγκη διαμόρφωσης μίας νέας στρατηγικής προσέγγισης του τρόπου ανασυγκρότησης της χώρας. Αν πρέπει να συγκρατήσω ένα μήνυμα, αυτό είναι ότι βρισκόμαστε μπροστά στην τελευταία ευκαιρία που δίνεται στην Ελλάδα για την παραμονή της στην ευρωζώνη και την επαναφορά της οικονομίας της σε βιώσιμη ανάπτυξη. Κατά συνέπεια, κάθε περαιτέρω ανάλυση εκ μέρους μου περιττεύει. Αντίθετα, θα προτιμούσα να επικεντρωθώ στο κύριο ζητούμενο: Πως ο ιδιωτικός τομέας θα μπορέσει να οδηγήσει τη χώρα στην πολυπόθητη ανάπτυξη. Ποιες είναι σήμερα οι αναγκαίες προϋποθέσεις και ποια είναι τα κύρια ζητούμενα από πλευράς επιχειρήσεων. Προφανώς, θα επικεντρωθώ στον τουρισμό, έναν τομέα ο οποίος, με βάση την γνωστή μελέτη της McKinsey, μπορεί να δώσει περισσότερο από το 1/3 της μελλοντικής ανάπτυξης της χώρας την επόμενη δεκαετία και σχεδόν το 50% των νέων θέσεων εργασίας.
Τα βασικά οριζόντια προβλήματα όλων των επιχειρήσεων και όχι μόνο των τουριστικών, πέραν της μεγάλης ανασφάλειας για τις προοπτικές της χώρας, που πρέπει να αντιμετωπίσει η επόμενη κυβέρνηση, είναι:
1. Η έλλειψη χρηματοδότησης των επιχειρήσεων από το τραπεζικό σύστημα. Οι τράπεζες οφείλουν μετά την ανακεφαλαιοποίηση τους, να ανταπεξέλθουν στο ρόλο τους και να χρηματοδοτήσουν με ταχύτητα τις επιχειρήσεις. Χιλιάδες υγιείς τουριστικές επιχειρήσεις με θετικές προοπτικές κινδυνεύουν άμεσα εάν δεν βοηθηθούν αυτήν την δύσκολη μεταβατική περίοδο.
2. Η έλλειψη ενός σταθερού και ελκυστικού φορολογικού πλαισίου, το οποίο έχει καθυστερήσει αδικαιολόγητα.
3. Η απίθανη γραφειοκρατική και εχθρική αντιμετιμετώπιση κάθε επιχειρηματικής προσπάθειας από τον δημόσιο τομέα. Την τελευταία διετία και μετά τις περικοπές μισθών στο δημόσιο, το πρόβλημα χειροτερεύει αντί να βελτιώνεται. Διαφαίνεται μικρή μείωση της διαφθοράς, πολύ μακράν όμως από του να μιλήσουμε για ουσιαστική βελτίωση.
4. Η καθυστέρηση και τα μπρος-πίσω στην πλήρη απελευθέρωση των επαγγελμάτων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η μη απελευθέρωση των επίγειων μεταφορών στον πρόσφατο νόμο για τα ταξί, η μη απελευθέρωση της παραγωγής και διάθεσης ενέργειας στη χώρα και πολλά άλλα που επιβαρύνουν σημαντικά το κόστος παραγωγής και υποβαθμίζουν την ποιότητα.
5. Η ιδαίτερα χρονοβόρα απονομή δικαιοσύνης που σε πολλές περιπτώσεις ισοδυναμεί με μη απονομή δικαιοσύνης. Εξίσου σημαντική και η απαράδεκτη ανοχή έκνομων ενεργειών πάσης φύσεως.
6. Η ανυπαρξία συγκεκριμένου χωροταξικού σχεδιασμού με ξεκάθαρες χρήσεις γης και η έλλειψη επαρκούς, ίσως και συνταγματικής, προστασίας των επενδύσεων μετά την αρχική αδειοδότηση.
Οι παραπάνω διαρθρωτικές αλλαγές έχουν καθυστερήσει με τις γνωστές για την οικονομία μας επιπτώσεις. Αλλά, ακόμα και όταν προχωρά το νομοθετικό έργο, πρέπει να θυμόμαστε ότι με την ψήφιση από την Βουλή δεν τελειώνει η εφαρμογή της μεταρρύθμισης. Μόλις τότε αρχίζει. Παράλληλα πρέπει να εντοπισθούν οι προνομιακοί τομείς της οικονομίας, που μπορούν υπό προυποθέσεις να δώσουν ταχεία ανάπτυξη και θέσεις εργασίας. Είναι προφανές ότι κυρίαρχη θέση ανάμεσα σε αυτούς έχει ο τουρισμός. Ένας κατεξοχήν εξωστρεφής τομέας της οικονομίας με εντονότατα χαρακτηριστικά περιφερειακής ανάπτυξης, υψηλής διάχυσης και θετικής αλληλεπίδρασης με άλλους τομείς και κλάδους της οικονομίας. Και το σημαντικότερο, ο τουρισμός δημιουργεί θέσεις απασχόλησης κυρίως σε νέους και ανειδίκευτους, εκεί δηλαδή όπου παρουσιάζεται το μεγαλύτερο πρόβλημα στην χώρα μας.
Ο ελληνικός τουρισμός με 16,5 εκατ. διεθνείς αφίξεις το 2011 και 10,5 δισ. ευρώ άμεσα έσοδα (αύξηση σε σχέση με το 2010 περίπου 10%), πέτυχε εν μέσω κρίσης, αρνητικής δημοσιότητας και εικόνας για τη χώρα, αξιοσημείωτες επιδόσεις. Το 2012, κυρίως λόγω οικονομικής ύφεσης των χωρών της Ευρώπης, αλλά και μερικής επανάκανψης του τουρισμού των χωρών της Βόρειας Αφρικής, θα είναι πιό δύσκολο. Εν τούτοις ο φετινός στόχος της σταθεροποίησης λίγο κάτω από τα περσινά επίπεδα, ήτοι 16 εκατ. διεθνείς αφίξεις και 10 δισ. ευρώ άμεσα έσοδα, αν επιτευχθεί μπορεί να αποτελέσει βάση περαιτέρω ανάπτυξης για τα επόμενα χρόνια.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η υφιστάμενη τουριστική υποδομή, μπορεί να εξυπηρετήσει 3,5 εκατ. επισκέπτες επιπλέον, ήτοι συνολικά 20 εκατ. κατ’ έτος και τούτο χωρίς να συνυπολογίζονται οι αφίξεις μέσω κρουαζιέρας, οι οποίες μπορούν να διπλασιασθούν και να φθάσουν τα 2 εκατ. επιβατών βελτιούμενες και ποιοτικά (home porting).
Συμπερασματικά, ο τουρισμός μπορεί να προσφέρει σε βραχύ διάστημα 2-3 μονάδες στο ΑΕΠ της χώρας και δεκάδες χιλάδες νέες θέσεις εργασίας τα επόμενα 2-3 χρόνια. Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο ο πρόεδρος της Ε.Ε., κ. Μπαρόζο, όσο και ο Επίτροπος, κ. Ταγιάνι μόλις πριν λίγες ημέρες, τόνισαν τον στρατηγικό ρόλο του τουρισμού στην έξοδο της χώρας από την κρίση. Αρκεί, πέραν των προαναφερθέντων αναγκαίων γενικής φύσεως μέτρων και μεταρυθμίσεων, να εφαρμοσθούν άμεσα συγκεκριμένα ειδικά μέτρα ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας του τουριστικού μας προιόντος.
Τα πέντε σημαντικότερα τέτοια ειδικά μέτρα που πρέπει να υιοθετήσει η επόμενη κυβέρνηση, είναι:
1. Οριστική επίλυση του τεράστιου προβλήματος χορήγησης βίζα Σένγκεν. Καθώς το κέντρο βάρους της τουριστικής ζήτησης μετακινείται από τις παραδοσιακές αγορές στις χώρες BRICS, αλλά και στους εκ βορρά και εξ ανατολών γείτονες, εκτίμηση του ΣΕΤΕ είναι ότι η σημερινή διαδικασία χορήγησης στερεί τη χώρα από 3-5 εκατ. επισκέπτες, 5 έως 7 δισ. ευρώ άμεσα και έμεσα έσοδα και 60.000-100.000 νέες θέσεις εργασίας. Το θέμα έχει τεθεί ως πρώτη προτεραιότητα τόσο από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού, όσο και πρόσφατα από τον Επίτροπο της ΕΕ, κ. Ταγιάνι. Δεν πρέπει να συγχέεται η δύσκολη γραφειοκρατική διαδικασία χορήγησης βίζα Σένγκεν με το τεράστιο πρόβλημα της λαθρομετανάστευσης στην χώρα μας. Το τελευταίο, μπορεί να λυθεί κυρίως με αποτελεσματική φύλαξη, πόρους για την οποία μπορούν να δώσουν τα έσοδα των επιπλέον αφίξεων. Η επόμενη κυβέρνηση οφείλει να εφαρμόσει άμεσα ταχύτερες διαδικασίες και παράλληλα να επαναδιαπραγματευθεί την προβλεπόμενη από την συνθήκη διαδικασία (π.χ. χορήγηση ηλεκτρονικής βίζα, αντί της προσωπικής παρουσίας, χορήγηση δεκαετούς βίζα όπως στις ΗΠΑ, κατάργηση προσωπικής ευθύνης Προξένου).
2. Μείωση του ΦΠΑ στο συνολικό τουριστικό πακέτο και όχι μόνο στην διαμονή. Παράλληλα επαναφορά του συντελεστή ΦΠΑ της εστίασης στο 13%. Το τουριστικό προιόν είναι το μόνο εξαγόμενο προιόν στο οποίο επιβάλλεται ΦΠΑ. Για τον λόγο αυτό όλοι οι ανταγωνιστές μας καταβάλουν αγωνιώδη προσπάθεια να το κρατήσουν σε χαμηλά επίπεδα. Η Ελλάδα έχει, με εξαίρεση την διαμονή, τον υψηλότερο ΦΠΑ από όλους τους άλλους. Ιδιαίτερα η ακατανόητη υπήρξε η αύξηση του ΦΠΑ της εστίασης στο 23%, επίπεδο παγκόσμιου υψηλού, που στερεί την χώρα από έσοδα και καταστρέφει επιχειρήσεις και χιλιάδες θέσεις εργασίας, ιδιαίτερα νέων. Το μέγα αυτό λάθος πρέπει άμεσα να διορθωθεί.
3. Στρατηγική ανάπτυξης των αερομεταφορών, με μείωση του τέλους εκσυγχρονισμού και ανάπτυξης των αεροδρομίων (σπατόσημο) κατά 50% και παράλληλα αντίστοιχη μείωση των χρεώσεων του Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών. Το μέτρο αυτό θα δημιουργήσει άμεσα έσοδα για το δημόσιο, πολλαπλά των απωλειών από τα μειωμένα τέλη. Νέο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των αεροδρομίων και των λιμένων της χώρας με ιδιωτικό management.
4. Εφαρμογή σχεδίου αντιμετώπισης των προβλημάτων της πρωτεύουσας, με ριζική αντιμετώπιση της μάστιγας των κουκουλοφόρων, την εφαρμογή για τις συγκεντρώσεις της πρόσφατης νομοθετικής πρότασης του Δημάρχου της Αθήνας και την αντιμετώπιση της λαθρομετανάστευσης.
5. Ολοκλήρωση του ειδικού χωτοταξικού για τον τουρισμό και η επανεξέταση του επενδυτικού νόμου, που πρέπει να προσαρμοσθεί στα νέα δεδομένα της χώρας, να συμπεριλαμβάνει και άλλες τουριστικές δραστηριότητες πχ επίγειες και θαλάσσιες μεταφορές, να κινητροδοτεί την βελτίωση της ποιότητας, της ανταγωνιστικότητας και την ισόροπη χωροταξικά – αειφόρο ανάπτυξη μέσα από φοροαπαλλαγές και όχι επιδοτήσεις.
Στα θετικά που ήδη έχουν πρόσφατα νομοθετηθεί πρέπει να μνημονεύσω την προσπάθεια προσαρμογής σε ανταγωνιστικά επίπεδα του κόστους εργασίας ανά μονάδα παραγόμενου τουριστικού προιόντος, την πλήρη άρση του καμποτάζ, την σημαντική παρέμβαση για την μείωση της γραφειοκρατίας στην αδειοδότηση των τουριστικών καταλυμάτων, την ολοκλήρωση του νομοθετικού πλαισίου για τα σύνθετα τουριστικά καταλύματα και την τουριστική κατοικία, τις βελτιώσεις στο νομικό πλαίσιο λειτουργίας των μαρινών και τη διά νόμου σύσταση κοινής εταιρείας μάρκετινγκ ΣΕΤΕ – ελληνικού δημοσίου για το rebranding και την αποτελεσματικότερη προβολή της χώρας, με αναλογία κονδυλίων ιδιωτικού τομέα 2 προς 1 του δημοσίου.
Όλα τα παραπάνω μέτρα αποτελούν μέρος του δεκαετούς στρατηγικού σχεδίου για τον τουρισμό που συμφωνήθηκε μεταξύ ΣΕΤΕ και Υπουργείου Τουρισμού και υιοθετήθηκε από τα κόμματα εξουσίας, αλλά και πολλά άλλα κόμματα κατά το 10ο Συνέδριο του ΣΕΤΕ “Τουρισμός & Ανάπτυξη” τον περασμένο Νοέμβριο. Το σχέδιο αυτό έχει καθορίσει συγκεκριμένους φιλόδοξους στόχους και τον οδικό χάρτη για την υλοποίηση τους. Η έξοδος της χώρας από την κρίση, θα εξαρτηθεί σε σημαντικό βαθμό από την αποτελεσματική και έγκαιρη υλοποίηση αυτού του σχεδίου.
Ευχαριστώ για την προσοχή σας.
Η συντακτική ομάδα του TravelDailyNews Greece & Cyprus διαθέτει πάνω από 35 χρόνια εμπειρία σε Β2Β τουριστική ειδησεογραφία καθώς επίσης και σε θέματα marketing και επικοινωνίας.
