Ομιλία του αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και Επιτρόπου για τη Βιομηχανία και τις Επιχειρήσεις, κ. A. Tajani στο 11ο Συνέδριο 'Τουρισμός & Ανάπτυξη' του ΣΕΤΕ, 29/10/2012.
Η χώρα σας αντιμετωπίζει μια οικονομική και κοινωνική κρίση που δεν έχει προηγούμενο στη μεταπολεμική περίοδο. Το 2011, η συρρίκνωση του ΑΕΠ ήταν 7% και θα είναι πάνω από 6% στα τέλη του 2012, με αρνητικές προοπτικές και για το 2013.
Η ανεργία, που πέρασε από 9% σε πάνω από 25% σε τρία χρόνια, με 1 στους 2 νέους να μην εργάζεται, απειλεί την κοινωνική συνοχή και ενισχύει τον εξτρεμισμό και τα αντιευρωπαϊκά αισθήματα. Οι εντάσεις σχετίζονται επίσης με την αντίληψη των μέτρων λιτότητας που φαίνεται ότι επιδεινώνουν τα προβλήματα.
Αυτή η κατάσταση δεν είναι πλέον βιώσιμη και καταδεικνύει ότι ίσως οι συνταγές που έχουν εφαρμοστεί μέχρι τώρα θα αναθεωρηθούν κατά ένα μέρος.
Η Ευρώπη επιδεικνύει μεγάλη αλληλεγγύη και έχει ταχθεί στο πλευρό της Ελλάδας ως “σύνορο” για την προστασία του ευρώ και της συνοχής της Ένωσης. Οι πόροι που ρίχτηκαν στον αγώνα ήταν εξαιρετικοί: τα δάνεια, η υποτίμηση των ιδιωτικών πιστώσεων και τα κεφάλαια ανέρχονται συνολικά σε 380 δισ. που αντιστοιχούν στο 177% του ελληνικού ΑΕΠ. Εντούτοις, δεν πετύχαμε να σπάσουμε το φαύλο κύκλο λιτότητα-ύφεση-περαιτέρω λιτότητα.
Η τρέχουσα πρόταση που υπεβλήθη προς εξέταση στην τρόικα να δοθεί περισσότερος χρόνος για την ανάκαμψη, αν τηρηθούν οι δεσμεύσεις για τις μεταρρυθμίσεις, κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση. Όμως δεν επαρκεί.
Η Ελλάδα έχει τις ευθύνες της. Κανείς δε θέλει να αρνηθεί τα λάθη του παρελθόντος. Και για να βγει από την κρίση η χώρα πρέπει, πρώτα απ’ όλα, να βασιστεί στο θάρρος και την αποφασιστικότητα κατά τη διαδικασία μεταρρυθμίσεων. Αλλά η Ευρώπη, προς το δικό της συμφέρον, πρέπει να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να υποστηρίξει αυτή τη διαδικασία, προωθώντας όχι μόνο περικοπές στον προϋπολογισμό και φορολογική επιβάρυνση, αλλά και στοχευμένες επενδύσεις που θα δώσουν ώθηση στην οικονομική ανάκαμψη και στην ενίσχυση του βιομηχανικού ιστού.
Η Επιτροπή αποδεικνύει συγκεκριμένα ότι δεν επιθυμεί να αφήσει την Ελλάδα μόνη της. Επίσης, θέτοντας στη διάθεσή της την ουσιώδη πολιτιστική κληρονομιά των επιχειρήσεων και της βιομηχανικής τεχνογνωσίας, όπως οι επενδύσεις, για να βοηθήσει την ανάκαμψή σας. Είναι το μήνυμα που έφερα στις 20 του περασμένου Απριλίου στην Αθήνα, όπου, μαζί με τον τότε πρωθυπουργό Λουκά Παπαδήμο, προωθήσαμε μια εκδήλωση για να υποστηρίξουμε τις προσπάθειες των Ελλήνων επιχειρηματιών να δραστηριοποιηθούν και για την πρόσβαση στις πιστώσεις και στις αγορές. Οι συνεργάτες μου τώρα εργάζονται με τους Έλληνες συναδέλφους για να δώσουν λειτουργική συνέχεια στο συνέδριο του Απριλίου.
Από την αρχή της κρίσης στην Ευρώπη χάθηκαν τρία εκατομμύρια θέσεις εργασίας στη βιομηχανία, με δισεκατομμύρια ευρώ χαμένο ΑΕΠ. Η βιομηχανική παραγωγή εξακολουθεί να είναι 10 ποσοστιαίες μονάδες πιο κάτω σε σχέση με το 2007. Η αιμορραγία των επιχειρήσεων και της απασχόλησης συνέβη κυρίως λόγω της βιομηχανικής παρακμής που ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 90, επίσης λόγω έλλειψης επιλογών και λαθών που σχετίζονται με την ψευδαίσθηση μιας οικονομίας που βασίζεται στη χρηματοοικονομική και τις υπηρεσίες.
Χωρίς βιομηχανία χάνονται υπηρεσίες, εξαγωγές, απασχόληση και ικανότητες καινοτομίας: από τη βιομηχανία εξαρτάται το 75% των εξαγωγών και το 80% της καινοτομίας και, για κάθε θέση στον τομέα της μεταποίησης, δημιουργούνται δύο νέες στις υπηρεσίες.
Γι’αυτόν το λόγο η κρίση έπληξε με μεγαλύτερη σκληρότητα τις χώρες οι οποίες, όπως η Ελλάδα, είχαν αδύναμη ανταγωνιστικότητα και βιομηχανική βάση. Αντίθετα αντιστάθηκαν καλύτερα όσες είχαν ισχυρή και ανταγωνιστική βιομηχανία, όπως η Αυστρία και η Γερμανία.
Συνεπώς, για να επιστρέψει η ανάπτυξη και η δημοσιονομική εξυγίανση, η Ελλάδα χρειάζεται να επικεντρωθεί στη βιομηχανία και να προσελκύσει επενδύσεις βελτιώνοντας το επιχειρηματικό περιβάλλον. Αυτό είναι το μήνυμα της νέας στρατηγικής βιομηχανικής πολιτικής που εγκρίθηκε από την Επιτροπή στις 10 Οκτωβρίου: η λιτότητα από μόνη της δεν είναι αρκετή για την ανάπτυξη.
Στόχος μας είναι ένα σχέδιο ανάπτυξης βασιζόμενο στην εκ νέου εκβιομηχάνιση της Ευρώπης, για να περάσει από το τρέχον 15,5% του ΑΕΠ που συνδέεται με τη μεταποίηση στο 20% έως το 2020.
Η Ελλάδα έχει πολύ δρόμο να διανύσει. Το ΑΕΠ που συνδέεται με τη μεταποίηση έπεσε από το 11% στο 9%, μάλιστα εκείνο των κατασκευών από το 9% στο 2,5%.
Εκ νέου εκβιομηχάνιση της Ευρώπης
Η νέα στρατηγική βασίζεται σε τέσσερις πυλώνες: (i) πρόσβαση σε πιστώσεις, (ii) άνοιγμα των αγορών, (iii) κατάρτιση, (iv) βιομηχανική καινοτομία.
(i) Πρόσβαση στα κεφάλαια: Παρά την ένεση ενός τρισεκατομμυρίου ευρώ από την ΕΚΤ στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα, μία επιχείρηση στις τρεις δεν λαμβάνει την πίστωση που ζήτησε. Οι τράπεζες ζήτησαν την επιστροφή πιστώσεων και τώρα δυσκολεύονται να παράσχουν πίστωση, κάνοντας πολλές υγιείς επιχειρήσεις να χρεοκοπήσουν και εμποδίζοντας επενδύσεις στην καινοτομία και την ανάπτυξη. Η κατάσταση είναι ακόμη πιο δραματική στην Ελλάδα, ουραγό στην πρόσβαση σε πιστώσεις, όπου μόνο το 15% των επιχειρηματιών δηλώνει ικανοποιημένο από τις τράπεζες. Σαν να μην έφτανε αυτό, το ελληνικό κράτος πληρώνει με όλο και μεγαλύτερη καθυστέρηση, κατά μέσο όρο 180 ημερών, ίση μόνο με την ιταλική. Αυτό προκαλεί περίπου το 1/3 των χρεοκοπιών.
Εδώ, ειδικότερα, είναι ουσιώδες να εφαρμοστεί η ευρωπαϊκή στρατηγική για τη διευκόλυνση της πίστωσης, ανοίγοντας την αγορά της ΕΕ του κεφαλαίου επιχειρηματικού κινδύνου και αυξάνοντας τα ευρωπαϊκά κεφάλαια ως εγγύηση των δανείων, με αυξημένο ρόλο της ΕΤΕπ. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα συστάθηκε πρόσφατα ένα ταμείο ΕΤΕπ που χρησιμοποιεί 500 εκατομμύρια των διαρθρωτικών ταμείων, ικανό να κινητοποιήσει δάνεια ύψους άνω των 2 δισεκατομμυρίων προς τις πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.
Παρά τις οικονομικές δυσκολίες, απευθύνω και πάλι έκκληση προς την ελληνική κυβέρνηση να εφαρμόσει άμεσα την οδηγία της ΕΕ για τις καθυστερήσεις πληρωμών της δημόσιας διοίκησης, δεδομένου ότι η χρεοκοπία των επιχειρήσεων δεν μπορεί παρά να επιδεινώσει τους λογαριασμούς και την ύφεση. Πρέπει επίσης να κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να προσαρμόσουμε τη Βασιλεία 3 απαιτήσεις των ΜΜΕ.
(ii) Πρόσβαση στις αγορές: η εσωτερική αγορά ολοκληρώνεται με την άρση των εναπομενόντων φραγμών και των περιττών δαπανών για τη βιομηχανία. Με αυτό το πνεύμα, εγκρίθηκε πρόσφατα η πρότασή μας για ένα πιο αποτελεσματικό σύστημα τυποποίησης που θα ενθαρρύνει την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία.
Η πρόσβαση στις αγορές σημαίνει επίσης την προώθηση της διεθνοποίησης. Από σήμερα μέχρι το 2020, το 70% της νέας ανάπτυξης θα είναι στις αναπτυσσόμενες χώρες. Χρειάζεται μια ρεαλιστική οικονομική και εμπορική “διπλωματία”, έξω από φιλελεύθερους δογματισμούς, που να μπορεί να εγγυάται πραγματικά μια αποτελεσματική πρόσβαση στις αγορές και στις πρώτες ύλες επί ίσοις όροις.
Πρέπει να παρουσιαστούμε ενωμένοι και να αξιοποιήσουμε το μεγάλο κεφάλαιο της βιομηχανικής τεχνολογίας και τεχνογνωσίας, πραγματικό δυνατό σημείο της ΕΕ σε σχέση με τις τρίτες χώρες. Εγκαινίασα «αποστολές για την ανάπτυξη» με εκπροσώπους της βιομηχανίας και των ΜΜΕ στη Λατινική Αμερική, το Μεξικό και τις ΗΠΑ και χάρηκα όταν έμαθα ότι θα συμμετάσχουν και ελληνικές επιχειρήσεις στις επόμενες αποστολές τον Νοέμβριο στην Αίγυπτο, το Μαρόκο και την Τυνησία.
(iii) Το σύστημα εκπαίδευσης και κατάρτισης πρέπει να είναι πολύ πιο κοντά στις επιχειρήσεις, με λιγότερο εσωστρεφή και ολοκληρωμένα πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα. Με έναν στους τρεις νέους χωρίς δουλειά σε πολλούς τομείς, η ΕΕ δεν είναι πλέον βιώσιμο να διαθέτει επιχειρήσεις που δεν βρίσκουν κατάλληλους επαγγελματίες. Ο στόχος είναι να πλησιάσουν η ζήτηση και η προσφορά εργασίας με τη στήριξη της κατάρτισης και της σύνδεσης με τις επιχειρήσεις.
(iv) Περισσότεροι πόροι για τη βιομηχανική καινοτομία: Στην πρόταση προϋπολογισμού της ΕΕ 2014-2020 τα κεφάλαια για την έρευνα και την καινοτομία περνούν από 54 στα 80 δισεκατομμύρια και αυξάνονται τα διαρθρωτικά ταμεία που προορίζονται για την καινοτομία.
Όλοι οι τομείς της βιομηχανίας, όπως τα κομμάτια ενός ψηφιδωτού, είναι ουσιώδους σημασίας. Αλλά το να έχουμε στρατηγική σημαίνει εστίαση στις προτεραιότητες. Για πρώτη φορά, η Επιτροπή προσδιορίζει έξι περιοχές με μεγάλες δυνατότητες, με επιπτώσεις σε όλους τους τομείς: προηγμένη μεταποίηση, βασικές τεχνολογίες γενικής εφαρμογής, βιοτεχνολογία, καθαρά οχήματα, αειφόρες κατασκευές και πρώτες ύλες και έξυπνα δίκτυα. Εδώ συγκεντρώνονται κεφάλαια της ΕΕ και εθνικά και η δράση της ΕΤΕπ. Προβλέπονται ομάδες εργασίες Επιτροπής – βιομηχανίας – κρατών μελών για να εφαρμόσουν συγκεκριμένα μέτρα το συντομότερο δυνατό.
Η συγκέντρωση πόρων σε αυτές τις προτεραιότητες θα έχει επίσης επιπτώσεις στα δυνατά σημεία και τις δυνατότητες της Ελλάδας, όπως τα γεωργικά προϊόντα διατροφής, η κλωστοϋφαντουργία, οι κατασκευές, οι πρώτες ύλες και η ενέργεια.
Τουρισμός
Μιλώντας για τα δυνατά σημεία της Ελλάδας, ιδιαίτερη προσοχή αναλογεί στον τουρισμό. Πρόκειται για μια “βιομηχανία” θεμελιώδη για την Ευρώπη και ζωτικής σημασίας για την Ελλάδα, η οποία αντιπροσωπεύει το 15% του ΑΕΠ και το 16,5% του εργατικού δυναμικού.
Για να παραμείνει ο πρώτος τουριστικός προορισμός στον κόσμο και να προσελκύει τη ζήτηση των αναδυόμενων αγορών, η Ευρώπη πρέπει να έχει μια στρατηγική για να μεταμορφώσει τον κλάδο του τουρισμού σε μια πραγματική σύγχρονη βιομηχανία που να στοχεύει στην τεχνολογία, την κατάρτιση και την ποιότητα.
Και στην Ελλάδα, πολλά μπορούν να γίνουν για βελτίωση. Εδώ, η κρίση δεν έχει αφήσει ανέπαφο τον τουρισμό, με πάνω από χίλια ξενοδοχεία προς πώληση μόνον εφέτος, συχνά λόγω έλλειψης πρόσβασης στην πίστωση. Έχουν μειωθεί οι διανυκτερεύσεις και υπάρχει σχετικά μικρός αριθμός τουριστών από τις αναδυόμενες αγορές. Το πρότυπο “ήλιος, θάλασσα και άμμος” δεν επαρκεί πλέον. Χρειάζονται δράσεις για την προώθηση της διάδοσης των νέων τεχνολογιών, υψηλότερη ποιότητα της προσφοράς, κατάλληλη κατάρτιση επαγγελματιών, βελτίωση των υποδομών και περισσότερη απόδοση και εξοικονόμηση ενέργειας. Η επένδυση σε αυτό χρησιμεύει επίσης για όλη την εξαρτημένη παραγωγική δραστηριότητα που δημιουργείται: για κάθε ευρώ που επενδύεται στον τουρισμό, υπάρχει απόδοση ενάμισι ευρώ.
Ο τραπεζικός τομέας διαδραματίζει ρόλο-κλειδί στις προσπάθειες για εκσυγχρονισμό, όχι μόνο στην παροχή πίστωσης, αλλά και στην εξασφάλιση αποτελεσματικών τραπεζικών υπηρεσιών που να συμβαδίζουν με τις απαιτήσεις των τουριστών.
Χρειάζεται επίσης καλύτερη χρήση των ευρωπαϊκών κονδυλίων, αρχίζοντας από εκείνα που είναι ακόμη διαθέσιμα μέχρι το 2013. Είναι σε εξέλιξη ένας επαναπρογραμματισμός υπέρ των ΜΜΕ ύψους συνολικά 1,2 δισ. ευρώ, τα οποία θα χρησιμοποιηθούν επίσης για τουριστικά έργα συγχρηματοδοτούμενα κατά 95% από την ΕΕ.
Για να προσελκύσω μεγαλύτερη ζήτηση από τις αναδυόμενες χώρες, προώθησα μαζί με την Επίτροπο της ΕΕ για τις Εσωτερικές Υποθέσεις Cecilia Malmstrom την απλούστευση της έκδοσης θεωρήσεων για τουριστικούς σκοπούς, με μια πρωτοβουλία που θα παρουσιαστεί τον Νοέμβριο. Αποσκοπούμε στις τηλεματικές τεχνολογίες και στην ενίσχυση του δικτύου προξενείων. Το 2013 θα ακολουθήσει μια νομοθετική πρόταση σχετικά με την πολιτική θεωρήσεων, η οποία θα λαμβάνει υπόψη τις επιπτώσεις στην τουριστική βιομηχανία.
Η τεράστια ποικιλία και ο πλούτος της τουριστικής προσφοράς της Ελλάδας πρέπει να ενισχυθεί μέσω πολιτικών διαφοροποίησης. Η Επιτροπή προωθεί τον τουρισμό χαμηλής σεζόν με προγράμματα όπως το Calypso και το 50.000 τουρίστες, που είναι επίσης ανοικτά σε ομάδες όπως οι ηλικιωμένοι και τα άτομα με ειδικές ανάγκες.
Το φαινόμενο της εποχικότητας αγγίζει ιδιαίτερα τον παραθαλάσσιο τουρισμό. Γι’ αυτόν το λόγο, μαζί με τη συνάδελφό μου των Θαλασσίων Υποθέσεων, τη Μαρία Δαμανάκη, θα παρουσιάσουμε στις αρχές του 2013 ένα σχέδιο για τον παράκτιο και θαλάσσιο τουρισμό για τη δημιουργία νέων ατραξιόν σε παράκτιες περιοχές κατά τη διάρκεια της χαμηλής σεζόν.
Επίσης ο τομέας της κρουαζιέρας παρουσιάζει έντονη ανάπτυξη και του παρέχονται κίνητρα λόγω της επίδρασής του στον τουρισμό και στη ναυπηγική βιομηχανία. Σχετικά με αυτό, αποφάσισα να δώσω νέα ώθηση στην πρωτοβουλία για τη ναυπηγική βιομηχανία με ένα νέο πρόγραμμα, το LeaderSHIP 2020, για να υποστηρίξω τις προσπάθειες του κλάδου για πιο αποτελεσματικά, καθαρά και ασφαλή πλοία.
Σε αυτό το πλαίσιο, χαίρομαι για την πρωτοβουλία της συναδέλφου Δαμανάκη για τη “Γαλάζια ανάπτυξη” που αξιοποιεί τις δραστηριότητες που σχετίζονται με τη θάλασσα ως παράγοντα ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας.
Συμπεράσματα
Η κρίση πρέπει να αποτελέσει ευκαιρία για να γυρίσουμε σελίδα, αφήνοντας πίσω ένα είδος μοιρολατρίας με την οποία έχει γίνει δεκτή η απώλεια επιχειρήσεων και απασχόλησης, χωρίς να γίνεται αντιληπτό ότι με αυτό τον τρόπο καταστρεφόταν αναπόφευκτα η ικανότητά μας να αναπτυσσόμαστε και να διατηρούμε το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο.
Η σύνοδος κορυφής του Ιουνίου άνοιξε τον δρόμο προς μια πραγματική οικονομική κυβέρνηση και μια πολιτική ένωση με μια διαδρομή που ξεκινά από την πρόταση της Επιτροπής για μια κοινή εποπτεία που θα ανατεθεί στην ΕΚΤ, η οποία αποτελεί το πρώτο βήμα προς την τραπεζική ένωση.
Κατά την ίδια σύνοδο κορυφής, αποφασίστηκε ένα σχέδιο ανάπτυξης με νέους πόρους και εργαλεία, όπως περισσότερα κεφάλαια εγγύησης, το Project Bond, νέα κεφάλαια ύψους 10 δισ. ευρώ για την ΕΤΕπ για τη στήριξη της ανάπτυξης και της ανάκαμψης στις χώρες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, υπό τον όρο να τηρήσουν τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει σχετικά με τις μεταρρυθμίσεις. Το σχέδιο υλοποιείται επειγόντως και με αποφασιστικότητα, όπως επιβεβαιώνεται και από την τελευταία σύνοδο κορυφής.
Υποστηρίζεται επίσης η ιδέα ενός ισχυρού προϋπολογισμού της ΕΕ για την ανάπτυξη, σύμφωνα με τις προτάσεις της Επιτροπής για το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο 2014/2020. Τέλος, το Δεκέμβριο θα ανοίξει η συζήτηση για την πολιτική Ευρώπη.
Σε αυτό το ανοιχτό εργοτάξιο, είναι επείγον να υλοποιηθεί μια πραγματική οικονομική διακυβέρνηση, όχι μόνο για τη δημοσιονομική πειθαρχία, αλλά κυρίως για να διασφαλιστούν σε όλα τα κράτη μέλη τα επίπεδα ανταγωνιστικότητας που είναι απαραίτητα για τη σταθερότητα του ευρώ.
Αυτό το νέο ευρωπαϊκό σχέδιο πρέπει να απευθύνεται όχι μόνο στη λογική, αλλά και στην καρδιά.
Δε θα είναι εύκολο. Η ύφεση τροφοδοτεί κοινωνικές εντάσεις και εξτρεμισμό και ακόμη δεν διαφαίνεται ένα σαφές σχέδιο για την ανάπτυξη που θα ξαναέδινε ελπίδα πέρα από τα μέτρα λιτότητας.
Η Ελλάδα και ο πολιτισμός της αποτελούν ουσιώδες μέρος της ευρωπαϊκής ψυχής. Ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης μας είναι γνώριμοι ως μέρος της πιο οικείας ιστορίας μας. Χωρίς να ξεχνάμε το μεγαλύτερο δώρο: τη δημοκρατία.
Για πρώτη φορά γεννιέται ένας δήμος, μια ευρωπαϊκή αγορά. Η κρίση παρακίνησε μια παρόμοια συζήτηση σε όλες τις χώρες. Όμως οι απόψεις συχνά διίστανται, με αμοιβαίες παρανοήσεις και προκαταλήψεις. Αυτές προκαλούν λαϊκισμό, δημαγωγία, υπολογισμούς εσωτερικής και βραχυπρόθεσμης πολιτικής που καθυστερούν ή εμποδίζουν τις αναγκαίες αποφάσεις προς το συμφέρον όλων.
Για να γίνει αυτό χρειάζεται περισσότερη πολιτική Ευρώπη, με μια διαδικασία λήψης αποφάσεων και πολιτικά κόμματα που να ενισχύουν τη δημοκρατική νομιμότητα στην Ένωση, καθώς και μια Κεντρική Τράπεζα που να αναλαμβάνει έναν ρόλο παρόμοιο με εκείνον της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ.
Η Ελλάδα είναι μια πραγματική δοκιμασία της ικανότητάς μας να αφήσουμε μια ισχυρότερη και πιο δίκαιη Ευρώπη στις μελλοντικές γενιές.
Δεν πρέπει να χάσουμε αυτό το στοίχημα με την ιστορία μας. Γι’αυτόν τον λόγο, είμαι πεπεισμένος ότι το να υποστηρίζει κανείς την Ελλάδα σήμερα σημαίνει την προάσπιση των συμφερόντων όλων των λαών της Ευρώπης.
Η συντακτική ομάδα του TravelDailyNews Greece & Cyprus διαθέτει πάνω από 35 χρόνια εμπειρία σε Β2Β τουριστική ειδησεογραφία καθώς επίσης και σε θέματα marketing και επικοινωνίας.
