Όλοι οι ενασχολούμενοι με τον τουρισμό, από την πολιτική ηγεσία μέχρι και τους κατά περίπτωση τοπικούς τουριστικούς επαγγελματίες, επιβεβαιώνουμε τη σημασία του να έχουμε 'ποιοτικούς τουρίστες', δηλαδή τουρίστες που θα είναι καλύτερης οικονομικής απόδοσης για τη χώρα.
Τις τελευταίες ημέρες έχουν λάβει χώρα στην Ελλάδα πολλά συνέδρια και ημερίδες σε σχέση με τον τουρισμό και με τις προοπτικές του. Ενδεικτικά αναφέρουμε το συνέδριο Black Sea Tourism Forum στην Αθήνα, το Mediterranean Tourism Forum επίσης στην Αθήνα, ημερίδα για την κρουαζιέρα στην Κέρκυρα, αναπτυξιακό συνέδριο στην Κω, ημερίδα για τις προοπτικές του θαλάσσιου τουρισμού στην Πάτρα, ημερίδα για την κρουαζιέρα στον Πειραιά, και πιθανόν μας διαφεύγουν και άλλα τα οποία έχουν γίνει τις τελευταίες ημέρες.
Είναι πολύ ευχάριστο ότι σε όλα τα επίπεδα, είναι σαφής η αντίληψη της σημασίας του τουρισμού για τη χώρα και για την οικονομία της. Όμως είναι προφανές, ότι αλληλο-συγχαίρουμε για την επιτυχία της αύξησης των αφίξεων και της σχετικής αύξησης των εσόδων, ενώ υποβιβάζουμε δύο γεγονότα: (α) το γεγονός ότι η κατά κεφαλήν δαπάνη του επισκέπτη δεν αυξάνεται, και (β) ότι πάρα πολλές τουριστικές επιχειρήσεις βρίσκονται σε όρια χρεωκοπίας. Και για τα δύο αυτά πρέπει να μην εφησυχάζουμε.
Πρακτικά, σε όλες τις συναντήσεις προσώπων της πολιτικής ηγεσίας, της τοπικής αυτοδιοίκησης, των επαγγελματιών του τουρισμού, εμπειρογνωμόνων σε θέματα τουρισμού καθώς και εκπροσώπων των συνδικαλιστικών και επιχειρηματικών φορέων, τέσσερεις είναι οι κοινές διαπιστώσεις και αναφορές:
1. Το γεγονός ότι η Ελλάδα διανύει ένα έτος μεγάλης, πρωτόγνωρης ίσως, τουριστικής κίνησης ως προς αριθμό αφίξεων επισκεπτών και σχετικής αύξησης των εισροών για τον τουρισμό.
2. Επικρατεί μία αισιοδοξία ότι η τάση της ανάκαμψης του τουρισμού της χώρας θα συνεχίσει και τα επόμενα έτη, με το δεδομένο ότι είναι ενθαρρυντικά τα μηνύματα, ενώ ουσιαστικά δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί το τρέχον έτος.
3. Την σημασία που έχει ο τουρισμός για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας γενικότερα και τις προοπτικές του στα επόμενα χρόνια και,
4. Τις κατευθύνσεις και αντίστοιχες ενέργειες που πρέπει ή προτίθενται να υλοποιηθούν, σε πολιτειακό επίπεδο και σε επίπεδο φορέων, προκειμένου να διατηρηθεί και να υποστηριχθεί αυτή η ανάπτυξη.
Μέσα στην εβδομάδα αυτή θα λάβει χώρα και το 12ο Αναπτυξιακό Τουριστικό Συνέδριο του ΣΕΤΕ, σε μία σειρά συνεδρίων που κάθε χρόνο αναφέρονται και περιγράφουν σημαντικές εξελίξεις καθώς και προοπτικές του ελληνικού τουρισμού, ενώ προτείνουν και λύσεις ή περιέχουν προτεινόμενες δράσεις που πρέπει να εκτελεστούν σε όλα τα επίπεδα των φορέων και της πολιτείας και των επαγγελματιών της χώρας. Στο αναμενόμενο συνέδριο του ΣΕΤΕ την Τρίτη 22 Οκτωβρίου αναμένεται επίσης να γίνει και η παρουσίαση της μελέτης “Τουριστικός Στρατηγικός Σχεδιασμός 2021: ο Οδικός Χάρτης Υλοποίησης” για την τουριστική ανάπτυξη της χώρας, που θα ακολουθήσει το “Όραμα του ΣΕΤΕ με ορίζοντα το 2021” που, όπως είχε αναφέρει και ο κ. πρόεδρος του ΣΕΤΕ στην Τακτική Γενική Συνέλευση τον περασμένο Μάιο 2013, και αναμένεται ότι θα εξασφαλίζει ευκαιρίες εργασίας, ικανοποιητικό βιοτικό επίπεδο για τους κατοίκους και τη νέα γενιά και αναμένεται επίσης με την εφαρμογή του νέου στρατηγικού σχεδίου να αυξηθεί η συμμετοχή και τα έσοδα τα οποία θα παρέχει ο τουρισμός στην χώρα σε 31-33 δισ. ευρώ, δηλαδή, με στόχο 24 εκατ.αφίξεων, μία κατά κεφαλήν δαπάνη τάξεως 1330 Ευρώ, κατά πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με τα μεγέθη του 2012 και 2013.
Στη Γενική Συνέλευση του ΣΕΤΕ ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ αναφέρθηκε επίσης και στις δράσεις της νέας εταιρείας Marketing Greece AE, που όπως αναφέρθηκε τότε στόχος της είναι να υποστηρίξει το Υπουργείο Τουρισμού και τον ΕΟΤ στη δημιουργία μιας νέας τουριστικής ταυτότητας της Ελλάδας και των προορισμών της.
Στο πλαίσιο λοιπόν όλων αυτών που συζητήθηκαν τις τελευταίες ημέρες καθώς και της αναμενόμενης σημαντικής συνεδριακής συνάντησης του ΣΕΤΕ, ενώ είναι αποδεκτή η οικονομική κρίση κυρίως στην Ελλάδα, – με υψηλή φορολογία, με υψηλή ανεργία, με υστέρηση σε παραγωγικές επενδύσεις – επιβεβαιώνεται η σημασία που έχει ο τουρισμός για την χώρα, και το γεγονός ότι πρέπει η χώρα να εκμεταλλευτεί όλους τους τουριστικούς πόρους και τον τουριστικό της πλούτο, και επίσης ότι πρέπει να κάνει μία ιδιαίτερη προσπάθεια προβολής αυτών των πόρων και των δυνατοτήτων που έχει.
Είναι απολύτως θετικές οι ανακοινώσεις στην πρόσφατη συνέντευξη τύπου που έδωσε η υπουργός Τουρισμού και ο γενικός γραμματέας του ΕΟΤ, σε σχέση με την ακολουθητέα στρατηγική επικοινωνίας και προβολής της χώρας στην περίοδο των επόμενων μηνών, ενώ η υπουργός, κα Κεφαλογιάννη αναφέρθηκε σε τέσσερεις άξονες της κυβερνητικής στρατηγικής ειδικότερα (1) την αποκατάσταση της εικόνας της χώρας, (2) τις στοχευμένες θεσμικές παρεμβάσεις και το νόμο που πρόσφατα ψηφίστηκε, (3) την ανάκτηση της εμπιστοσύνης των αγορών και (4) την εκπόνηση και υλοποίηση ενός συγκροτημένου επικοινωνιακού σχεδίου με brand name “Ελλάδα”.
Η υπουργός αναφέρθηκε στην προγραμματιζόμενη προσπάθεια για την διεύρυνση της τουριστικής περιόδου ιδιαίτερα για την περίοδο Δεκεμβρίου έως Απρίλιο κυρίως με αξιοποίηση της θετικής συγκυρίας και των δυνατοτήτων που δίνουν το διαδίκτυο και τα κοινωνικά μέσα. Οι εντυπωσιακές λεπτομέρειες της διαδικτυακής επικοινωνίας αναφέρθηκαν στην πρόσφατη συνέντευξη Τύπου από τον γενικό γραμματέα ΕΟΤ κ. Π. Λειβαδά, και παρακολουθήθηκαν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον κυρίως στις αναφορές του τρόπου με τον οποίο θα υλοποιηθεί αυτή η νέα καμπάνια.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι θα παρουσιαστεί και η αντίστοιχη στρατηγική της Marketing Greece AE τίθενται δύο ερωτήματα:
(1) Θα μπορέσει η Marketing Greece να συνδυάσει τη δική της στρατηγική με τα προ ολίγων ημερών ανακοινωθέντα από την πολιτική ηγεσία, ώστε να είναι τουλάχιστον συμπληρωματικές και όχι αντικρουόμενες οι ενέργειες των δύο φορέων (ΕΟΤ και Marketing Greece ΑΕ).
(2) Κατά πόσον και οι δύο φορείς θα δώσουν έμφαση στο να αρχίσει ανάδειξη των χιλιοειπωμένων “καημένων” ειδικών-εναλλακτικών μορφών τουρισμού, των οποίων ο πελάτης, κατά γενική αποδοχή είναι καλύτερης οικονομικής απόδοσης από τον πελάτη του μαζικού τουρισμού, μορφές και δραστηριότητες, που ενώ περιλαμβάνονται σε κάθε στρατηγική ανακοίνωση δυστυχώς από πλευράς υλοποίησης συγκεκριμένων ενεργειών ανάπτυξής τους, πάντα βρίσκονται σε δεύτερη προτεραιότητα.
Στο παράλληλο συνέδριο DIGI Tourism που έγινε στο πλαίσιο του Black Sea Forum, αρκετοί από τους ομιλητές, και μάλιστα από τους αλλοδαπούς ομιλητές, επεσήμαναν ότι πρέπει να εκμεταλλευτούμε το διαδίκτυο για να αναδείξουμε όλα τα πρόσθετα προϊόντα-μορφές τουρισμού, που απευθύνονται σε ιδιαίτερες “κοινότητες υποψηφίων επισκεπτών ειδικών ενδιαφερόντων”. Ένας μάλιστα ομιλητής, ο εκπρόσωπος της Adventure Travel Association, περιέλαβε πλήθος δραστηριότητες ως “εμπειρίες στη φύση” και επισήμανε την, κατά την γνώμη του (αλλά ίσως όχι παράλογη), λανθασμένη κατεύθυνση που έχουμε δώσει στον Ελληνικό τουρισμό εδώ και χρόνια (κράτος και επαγγελματίες), μονόπλευρα στον μαζικό τουρισμό “ήλιου – θάλασσας – παραλίας”, μη αξιοποιώντας τις δυνατότητες του ευρύτερου “περιβάλλοντος” στον ελληνικό χώρο.
Υπενθυμίζουμε ότι αναφορά στην τμηματοποίηση και την στοχευμένη προβολή και την προσέγγιση ως “segmentation”, που όχι μόνο είναι γνωστή και περιλαμβάνεται σε πολλές διεθνείς στρατηγικές, που επί χρόνια υποστηρίζεται από τον ΣΕΤΕ που ζητούσε “tourism product managers”, χρειάζεται να ελεγχθεί κατά πόσον υπάρχει δυνατότητα αυτής της αξιοποίησης.
Αναφερόμενοι σε διάφορες δημοσιοποιημένες στρατηγικές ελληνικού τουρισμού (παλαιότερα από ένα πρόγραμμα στρατηγικής του 2004 από την τότε κυβέρνηση) και πιο πρόσφατα στην ιδιαίτερη μελέτη μάρκετινγκ του 2007, στην οποία ιδιαίτερο ρόλο είχε η εταιρεία THR της Ισπανίας, υπήρξαν οι αναφορές για εννέα άξονες προβολής που ήταν ουσιαστικά εξειδικευμένες ειδικές μορφές τουρισμού που συμπλήρωναν τον γενικό μαζικό-παραθεριστικό τουρισμό. Οι συγκεκριμένες ενέργειες μάρκετινγκ που περιλαμβάνονταν στην μελέτη στρατηγικής τουριστικής προβολής του 2007 πιθανόν μερικώς να ξεκίνησε να υλοποιηθούν, αλλά είναι βέβαιο ότι πάντως δεν ολοκληρώθηκαν και δεν συνεχίστηκαν.
Όλοι οι ενασχολούμενοι με τον τουρισμό, από την πολιτική ηγεσία μέχρι και τους κατά περίπτωση τοπικούς τουριστικούς επαγγελματίες, επιβεβαιώνουμε τη σημασία του να έχουμε “ποιοτικούς τουρίστες”, δηλαδή τουρίστες που θα είναι καλύτερης οικονομικής απόδοσης για τη χώρα.
Το τελικό ερώτημα λοιπόν, το οποίο τίθεται σήμερα, είναι εάν πλέον πρέπει να στοχεύσουμε προς αυτή την κατεύθυνση, να αξιοποιήσουμε τον τουριστικό πλούτο της Ελλάδας προς αυτή την κατεύθυνση και εκτός από την, πολύ σωστά συνεχιζόμενη να υποστηρίζεται μορφή του παραθεριστικού-παράκτιου συνδυασμού “ήλιος-θάλασσα-παραλία”, να προστεθούν στις δράσεις αυτές και εξειδικευμένες δράσεις, είτε διαδικτυακές είτε και άλλες, που να αναδεικνύουν τις εξειδικευμένες δυνατότητες της Ελλάδας, που επανειλημμένα αναφέρονται, όπως τον τελευταίο καιρό τα παραδείγματα του ιαματικού τουρισμού, του ιατρικού τουρισμού, του τουρισμού κρουαζιέρας, του θρησκευτικού τουρισμού, και άλλων ειδικών – εναλλακτικών μορφών, που μπορούν να πραγματοποιούνται και σε 12-μηνη βάση, που έχουν γεωγραφική διάχυση, και να προσελκύουν “ποιοτικά καλύτερους” τουρίστες.
Ο Χρήστος Πετρέας είναι οικονομολόγος – σύμβουλος – μελετητής – εμπειρογνώμων ΕΕ, σε θέματα τουριστικής και περιφερειακής ανάπτυξης, και μικρομεσαίων επιχειρήσεων, με υπέρ 20ετή εμπειρία στην Ελλάδα και σε ξένες χώρες (Βαλκάνια, Ευρώπη, ΗΠΑ, Αφρική, Μεσόγειο). Διατέλεσε επιστημονικός συνεργάτης στο Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, είναι ειδικός συνεργάτης της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος και έχει ακαδημαϊκή και διδακτική δραστηριότητα, συγγραφικό έργο (βιβλία, επιστημονικές εργασίες και άρθρα) και έχει συνεργαστεί στην εκπόνηση περισσότερων από 100 μελέτες, κυρίως σε θέματα τουρισμού. Εξετάζει, αξιολογεί, και προτείνει, για τα απλά και τα σύνθετα θέματα της τουριστικής ζωής του τόπου μας, μέσα από την ελληνική και διεθνή, ακαδημαϊκή, συμβουλευτική και μελετητική, εμπειρία και δραστηριότητά του.
Ο Χρήστος Πετρέας είναι συνεργάτης Σύνταξης – Special Features Editor του Travel Daily News Media Network. Ως επιστημονικός / επιχειρησιακός / τουριστικός / στρατηγικός / εκπαιδευτικός / σύμβουλος σε υπουργεία, φορείς δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και επιχειρήσεις, επαγγελματικά ασχολείται με θέματα στρατηγικής επιχειρηματικής, τουριστικής και περιφερειακής ανάπτυξης και μάρκετινγκ προορισμών καθώς και ειδικών – εναλλακτικών μορφών, με υπέρ 25ετή εμπειρία στην Ελλάδα και σε ξένες χώρες (Βαλκάνια, Ευρώπη, ΗΠΑ, Αφρική, Μεσόγειο). Έχει σπουδάσει στις ΗΠΑ και έχει εκτεταμένο επιστημονικό, συγγραφικό και αρθρογραφικό έργο, από το 1988 (>200 συγγραφές – εργασίες – δημοσιεύσεις), στην ελληνική και στην αγγλική γλώσσα.
