Τελευταία νέα
ΑρχικήΣτήλεςΆρθραΔ. Σιμόπουλος: Ιστορίες φιλοξενίας και σύμπαντος στον ίδιο ουρανό που έβλεπε ο Δημόκριτος και ο Πρωταγόρας

Δ. Σιμόπουλος: Ιστορίες φιλοξενίας και σύμπαντος στον ίδιο ουρανό που έβλεπε ο Δημόκριτος και ο Πρωταγόρας

Η φιλοξενία σαν ιερή υποχρέωση, ο διαστημικός τουρισμός, μια κρουαζιέρα στο Αιγαίο για τα πεφταστέρια του Αυγούστου του ’92, συναντήσεις με αστροναύτες, η αισιοδοξία του σύμπαντος ή αλλιώς ένα υπέροχο απόγευμα με το Διονύσιο Σιμόπουλο.

1992. Ο επίτιμος διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου κ. Διονύσιος Σιμόπουλος θα βρεθεί σε μία κρουαζιέρα στο πλοίο Stella Solaris μαζί με ένα από τους πρώτους επτά αστροναύτες, τον Scott Carpenter, τον διευθυντή της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου και άλλους πολλούς για να μιλήσουν και να παρατηρήσουν μαζί με τους ταξιδιώτες τα πεφταστέρια του Αυγούστου του ’92 και το green flash της δύσης του ηλίου. “Το βράδυ κάναμε αστροπαρατήρηση, έδειχνα τους διάφορους αστερισμούς κ.λπ. και επίσης αν ήμασταν στην ανοιχτή θάλασσα, στη δύση του ήλιου προσπαθούσαμε να δούμε το green flash. Είναι ένα φαινόμενο που συμβαίνει όπως δύει ο ήλιος την τελευταία στιγμή. Άμα δεις το ηλιακό φάσμα έχει εφτά χρώματα. Το μεσαίο χρώμα είναι το πράσινο. Τη στιγμή ακριβώς που δύει ο ήλιος, εάν οι μετεωρολογικές συνθήκες είναι τέτοιες, μπορείς να δεις κυριολεκτικά ένα φλας που είναι πράσινο. Αυτό μάλιστα το φαινόμενο το περιγράφει καταπληκτικά ο Μάρλον Μπράντο στο αυτοβιογραφικό βιβλίο του ‘Songs My Mother Taught Me’ γιατί συμβαίνει αρκετά συχνά στον Ειρηνικό Ωκεανό όπου ζούσε για αρκετά χρόνια στα νησιά”.

Ακόμα και ο τρόπος δε που εξηγεί ο κ. Σιμόπουλος τι είναι η εκλαΐκευση της επιστήμης, η διάδοση ή διάχυση των επιστημών όπως αυτή διαφορετικά ονομάζεται, είναι από μόνος του ένα γοητευτικό παραμύθι απλής αφήγησης για την κατανόηση: “Με ενδιαφέρει να κατανοήσει τη Φύση ο γεράκος του χωριού, ο μπακάλης της γειτονιάς”. “…Αυτό που θα πω να το καταλάβει και το παιδί του Δημοτικού και ο γέρος των 80 χρονών. Ο πιο πιστός μου αναγνώστης ήταν ένας ηλικιωμένος συγχωριανός μου στο χωριό του πατέρα μου. Κάθε Κυριακή έπαιρνε την εφημερίδα για να διαβάσει το άρθρο μου. Πέθανε 93 χρονών. Και μέχρι την τελευταία Κυριακή που πέθανε έστελνε την κόρη του που ζούσε σε ένα άλλο χωριό πιο μακριά, να του πάρει την εφημερίδα και να του τη φέρει για να διαβάσει ‘το άρθρο του Σάκη’. Για μένα αυτό ήταν από τις μεγάλες μου επιτυχίες”.

Τον συνάντησα στο σπίτι του στα Μεσόγεια και πριν ξεκινήσουμε τη συζήτησή μας γνώρισα τη γυναίκα του, τις δύο από τις τέσσερις εγγονές του και το σκυλάκι τους, την “Λαίδη”. Είχαμε να πούμε πολλά, από το πρώτο-πρώτο βιβλίο που πήρα από τη δανειστική βιβλιοθήκη του σχολείου μου και ήταν δικό του και μου το διάβαζαν σαν παραμύθι τα βράδια της πρώτης δημοτικού, από την ελληνική εταιρεία διαστημικής βιομηχανίας που εδρεύει στο Πικέρμι και έχει επεξεργαστεί και συμπιέσει τις φωτογραφίες που έχουν σταλεί από τον Άρη και το Curiosity, το ρομποτικό όχημα της NASA, μέχρι την ομορφιά της Ζωής, τη φιλία του με τους πρώτους αστροναύτες, το διαστημικό τουρισμό και την ελληνική φιλοξενία.

Ποιο είναι το μεγαλύτερο μάθημα που διδάσκει η μελέτη του Σύμπαντος και η Φυσική για τη ζωή;

“Δεν είναι κάτι για τη φυσική ή για το περιβάλλον. Αυτό το μάθημα που μας δίνει και η αστρονομία και η φυσική είναι η αισιοδοξία. Μεγαλύτερο μάθημα από την αισιοδοξία δεν πρόκειται κανείς να πάρει από οπουδήποτε. Είναι αυτό που αναφέρει ο Οδυσσέας Ελύτης γι'”αυτόν τον κόσμο το μικρό το μέγα”. Το πόσο απέραντο είναι το σύμπαν, πόσο τεραστίων διαστάσεων, πόσοι κόσμοι υπάρχουν σε αυτό το σύμπαν, κι όμως σε ένα μικροσκοπικό πλανήτη, γύρω από ένα μικροσκοπικό άστρο, κάποια μικροσκοπικά όντα, εμείς, έχουν κατορθώσει να κατανοήσουν όλο αυτό το τεράστιο σύμπαν. Αυτό, τουλάχιστον για εμένα, μεταφράζεται σε αυτό που λέμε αισιοδοξία. Δηλαδή τι είναι αυτό που θα μπορούσε κανείς να φοβηθεί; Την κρίση την οικονομική; Κουταμάρες! Μπροστά στη δυνατότητα που έχει ο άνθρωπος, σε αυτά που πέρασε και σε αυτά που βλέπει σε ολόκληρο το σύμπαν, είναι δυνατόν να τον φοβίζει κάτι. Σε τελική ανάλυση δηλαδή η αισιοδοξία είναι και το καλύτερο και το μεγαλύτερο μάθημα που μπορεί να πάρει κανείς από την μελέτη του Σύμπαντος”.

Ο εγκέφαλος του ανθρώπου είναι τόσο μεγάλος όσο και το σύμπαν;

“Γιατί όχι, αν υπολογίσεις ότι ο Γαλαξίας μας αποτελείται από 100 δισεκατομμύρια άστρα, ότι το σύμπαν αποτελείται από 100 δισεκατομμύρια γαλαξίες, και ότι ο εγκέφαλος του ανθρώπου αποτελείται από 100 δισ. νευρώνες. Ίσως λοιπόν αυτό το 100 δισ. νευρώνες, κάτι να μας λέει” (γελάει).

Στην Ελλάδα, και από τη θέση σας ως επίτιμος διευθυντής του Ευγενιδίου, είστε χαραγμένος στο μυαλό μας ως ο εθνικός  μας αφηγητής εκλαΐκευσης της επιστήμης και για τα παιδάκια σαν ο Ευγένιος Τριβιζάς του σύμπαντος . Ποια είναι η πιο όμορφη ιστορία εκλαΐκευσης ή γεγονός για την Αστροφυσική που θα θέλατε να μάθουν εγγονές σας και όλα τα παιδιά του κόσμου;

Ότι δεν ξέρουμε τίποτα. Παρόλο που είπα προηγουμένως ότι έχουμε κατορθώσει να κατανοήσουμε όλο αυτό το καταπληκτικό συνονθύλευμα των άστρων και των  γαλαξιών, παρόλο που είμαστε τόσο μικροί, εντούτοις δεν ξέρουμε σχεδόν τίποτα. Το 68 % των συστατικών του σύμπαντος αποτελείται από μία απωθητική δύναμη που δεν ξέρουμε τι στο καλό είναι, και για αυτό το λόγο, επειδή δεν ξέρουμε τι είναι, την ονομάζουμε σκοτεινή ενέργεια, το 27% περίπου αποτελείται από ύλη, από υλικά, τα οποία ούτε ξέρουμε κι αυτά από τι αποτελούνται και γι’ αυτό τα ονομάσαμε σκοτεινή ύλη, και μόνο ένα 4 με 5 % είναι αυτή η ύλη που αποτελούν όλα τα άστρα, όλους τους γαλαξίες, όλα τα νεφελώματα που υπάρχουν στους γαλαξίες, ακόμη και τα υλικά που αποτελούν το σώμα μας. Αυτό θα ήθελα πολύ να το κατανοήσουν ακόμη και τα εγγόνια μου.

Οι εγγονές μου όμως ίσως είναι πολύ μικρές για κάποιες τέτοιες έννοιες. Γι’ αυτό σ’αυτές θα περιοριζόμουν να τους περιγράψω, με έναν τρόπο κατανοητό, αυτό που θάθελα πραγματικά να μην ξεχνάνε, ότι δηλαδή αποτελούμαστε από αστρόσκονη. Ότι όλα τα υλικά που βλέπουμε που αποτελούν όλα τα άστρα, όλους τους γαλαξίες, όλους τους πλανήτες, όλα τα βότσαλα, τα σύννεφα, εμάς, τα πάντα, αποτελούνται από αστρόσκονη, από υλικά δηλαδή που γεννήθηκαν την πρώτη στιγμή της γέννησης του σύμπαντος, δηλαδή τα πρώτα 3 με 10 λεπτά της ύπαρξής του, όπως το υδρογόνο και το ήλιο, ενώ όλα τα υπόλοιπα χημικά στοιχεία που βρίσκονται ελεύθερα στη φύση, γεννήθηκαν στο εσωτερικό των άστρων και στη διάρκεια των αστρικών καταστροφών. Οι αστρικές εκρήξεις διασκορπίζουν όλα αυτά τα χημικά στοιχεία που γεννήθηκαν στις θερμοπυρηνικές αντιδράσεις στο εσωτερικό των άστρων και τα ανακατεύουν με τα άλλα νεφελώματα αερίων και σκόνης, που αποτελούνται κυρίως από υδρογόνο, κι έτσι δημιουργούνται τα άστρα δεύτερης, τρίτης, τέταρτης γενιάς. Αυτό το γεγονός, ότι δηλαδή είμαστε αστρόσκονη, είναι κάτι το οποίο μπορούν να καταλάβουν ακόμα και οι μικρότερες εγγονές μου. Ερχόμαστε από τα άστρα και κάποια μέρα θα ξαναγυρίσουμε στα άστρα”.


Μπροστά από το θρυλικό Apollo 11, ακριβώς μία μέρα πριν από την εκτόξευσή του, που θα πήγαινε για πρώτη φορά τον άνθρωπο στο φεγγάρι. Ακρωτήριο Κανάβεραλ.

Λέτε συχνά πως η καρδιά της εκλαΐκευσης της επιστήμης, της διάχυσής της, είναι  τα ερωτήματα που αυτή δημιουργεί στον κόσμο και όχι τόσο οι απαντήσεις που δίνει, γιατί τα ερωτήματα είναι αυτά που ερεθίζουν τη σκέψη, την κρίση, την αναζήτηση της αλήθειας και την περιπέτεια της γνώσης. Η πιο όμορφη ερώτηση που έχετε ποτέ δεχθεί ποια είναι;

“Τα ερωτήματα είναι τα πιο σημαντικά. Έχει αποδειχθεί ότι σε όλες τις απαντήσεις που παίρνουμε από τα ερωτηματικά που έχουμε, συνυπάρχουν μέσα σ’ αυτές και ερωτήματα που δεν μπορούσαμε ούτε καν να φανταστούμε προηγουμένως. Η κάθε απάντηση έχει μέσα της τους σπόρους νέων ερωτήσεων. Έτσι, λοιπόν, αυτή τη στιγμή έχουμε για παράδειγμα ερωτήματα βασικά όπως τι είναι η σκοτεινή ύλη και τι η σκοτεινή ενέργεια. Εκτιμώ ότι στα επόμενα 10 με 20 χρόνια θα βρούμε τις απαντήσεις σ’αυτές τις ερωτήσεις, αλλά συγχρόνως θα δημιουργηθούν και νέα ερωτήματα που ούτε καν μπορούμε να φανταστούμε αυτή τη στιγμή. Κι εγώ εκείνο που θάθελα πραγματικά είναι να είμαι εδώ τριγύρω και να μάθω ποια μπορεί να είναι αυτά τα νέα ερωτήματα που δεν μπορούμε σήμερα να φανταστούμε. Αυτό για εμένα είναι το πιο ενδιαφέρον. Τα ερωτήματα. Αυτό για μένα είναι το πιο σημαντικό. Είναι τα βασικά ερωτήματα που είχαμε όταν ήμασταν μικροί. Ποιοι είμαστε; Από πού ερχόμαστε; Πού πάμε; Αυτά τα ερωτήματα είναι τα πιο βασικά ερωτήματα που έχουν διατυπωθεί και μέχρι τώρα δεν έχουν απαντηθεί και ίσως δεν πρόκειται ποτέ να απαντηθούν, γιατί καθώς μεγαλώνουμε τα ξεχνάμε. Αν ρωτάς τώρα για την πιο όμορφη ερώτηση που έχω δεχθεί πρέπει να ομολογήσω ότι ήταν αυτό που με ρώτησε μια από τις εγγονές μου: “Παππού, γιατί τη νύχτα ο ουρανός είναι σκοτεινός;”.

Από την άλλη μεριά, τι θα ρωτούσατε εσείς, από το ρόλο σας ως εκλαϊκευτή, έναν αστροναύτη;

“Αυτό το έχω κάνει ήδη. Είχαμε την τύχη να έχουμε τις επισκέψεις πολλών αστροναυτών όλα αυτά τα χρόνια, αλλά αυτούς τους οποίους πραγματικά ζήσαμε και σαν οικογένεια αλλά κυρίως προσωπικά ήταν δύο. Ο ένας ο Scott Carpenter ήταν από τους πρώτους επτά Αμερικανούς αστροναύτες που είχαν επιλεγεί και ήταν αυτός ο οποίος έκανε το γύρο της Γης σε τροχιά μετά τον John Glenn. Ο δε Scott Carpenter ήταν αυτός που, την εποχή εκείνη δεν πήγε μόνο πιο ψηλά αλλά και πιο βαθιά. Γιατί αμέσως μετά την πτήση που έκανε χτύπησε το πόδι του και δεν μπορούσε να συνεχίσει ως αστροναύτης και έγινε ακουα-ναύτης και με ένα ειδικό βαθυσκάφος της εποχής εκείνης ήταν ο άνθρωπος που πήγε πιο βαθιά στους ωκεανούς. Αυτός ο άνθρωπος μου άρεσε για την απλότητά του. Ήταν ένας γλυκύτατος άνθρωπος, αλλά πάνω από όλα γιατί ενώ ήταν αρκετά μεγάλος, πέθανε το 2013 σε ηλικία 88 ετών, δεν τα παράταγε, ήταν ζωντανός μέχρι την τελευταία στιγμή. Α, πώς τον γνώρισα αυτόν για να καταλάβεις..”

Θα διακόψει λίγο για να μου πει “δεν ξέρω αν σε ενδιαφέρουν όλα αυτά, αλλά για τους αστροναύτες έχω μία ιδιαίτερη αγάπη γιατί έκαναν πράγματα που εγώ δε θα έκανα ποτέ”.

Η σκυλίτσα του “Λαίδη” έχει κουρνιαστεί στη διπλανή πολυθρόνα και την έχει πάρει ο ύπνος. Εγώ στη δική μου πολυθρόνα, έτοιμη να ακούσω την ιστορία του.

“Ο Σκοτ τη δεκαετία του ’90, από το ’92 μέχρι το ’99, συμμετείχε όπως κι εγώ σε ορισμένες κρουαζιέρες που οργάνωνε ένα καταπληκτικό πλοίο το Stella Solaris. Κρουαζιέρες στο Αιγαίο, κάτω στην Αίγυπτο και πάνω στη Μαύρη Θάλασσα, στον Εύξεινο Πόντο. Το Stella Solaris ήταν ένα πλοίο 650 θέσεων για πελάτες και περίπου άλλες 600 για πλήρωμα, αλλά ήταν το αρχοντικό της εποχής εκείνης, δηλαδή την δεκαετίας του ’70 όταν άρχισε τις κρουαζιέρες.

Το Stella Solaris έκανε κρουαζιέρες στην Καραϊβική και αργότερα ήρθε και στην Ελλάδα, κυρίως στο Αιγαίο. Εκεί λοιπόν στη δεκαετία του ’70 ένας Ελληνοαμερικάνος συνάδελφος που είχε ένα μικρό πλανητάριο, του ήρθε μια ιδέα από την οποία έβγαλε αρκετά χρήματα. Και η ιδέα του εκείνη ήταν να οργανώνει διάφορες experiences με διάφορους ειδικούς, τον Scott Carpenter, εμένα, το γιο του Κρούτσεφ, (του αρχηγού της Σοβιετικής Ένωσης αρχές δεκαετίας του ’50 και του ’60) ο οποίος υιός ο Σεργκέι ήταν τη δεκαετία του ‘90 καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Brown, και έναν άλλο πραγματικά καταπληκτικό καθηγητή που είχε και τον τιμητικό τίτλο του διευθυντή της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου. Αυτός ο καθηγητής, ονόματι Daniel Boorstin, ήταν ένας από τους πιο φημισμένους καθηγητές της Αμερικανικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο και είχε γράψει καμιά τριανταριά καταπληκτικά βιβλία, πολλά από τα οποία έγιναν best sellers. Έπαιρνε, λοιπόν, τέτοιους ανθρώπους ο Ελληνοαμερικανός και δημιουργούσε κατά κάποιον τρόπο μερικές ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες θεματικές κρουαζιέρες από την δεκαετία του ’70!

Το ’92 λοιπόν θα πέρναγε ένας κομήτης ο οποίος αφήνει πίσω του “διαστημικά σκουπίδια” που δημιουργούν τα πεφταστέρια του Αυγούστου. Λόγω της πρόσφατης επίσκεψης του κομήτη περιμέναμε τα πεφταστέρια του Αυγούστου του ’92 να είναι πολύ θεαματικά. Οπότε παίρνει με τηλέφωνο ο Ελληνοαμερικάνος και μου λέει “θα έχω τον Scott Carpenter, θα έχω αυτόν, θα έχω τον άλλον, γιατί δεν έρχεσαι κι εσύ. Θα σου δώσουμε μία σουίτα, θα τρως, θα πίνεις για μία εβδομάδα και θα κάνεις μία ομιλία. Το ’92 συμπληρώναμε με τη γυναίκα μου 25 χρόνια γάμου. Και αναρωτιόμουν τι δώρο να της κάνω οπότε όταν ήρθε αυτό το τηλεφώνημα λέω να το…”, θα σταματήσει για να χτυπήσει παλαμάκια τα χέρια του και να γελάσει με την καρδιά του.

Οπότε πήγαμε για μία εβδομάδα και ήταν πράγματι κάτι διαφορετικό, ούτε θα το σκεφτόμουν να το κάνω μόνος μου. Μη στα πολυλογώ συνεχίστηκαν αυτές οι κρουαζιέρες μέχρι το ’99 που μ’ ενδιέφερε ιδιαίτερα. Γιατί τον Αύγουστο του ’99 είχε ήδη προγραμματιστεί να γίνει μία κρουαζιέρα στον Εύξεινο Πόντο απ’ όπου θα μπορούσαμε να παρατηρήσουμε τον την ολική έκλειψη του Ήλιου, γιατί με το πλοίο μπορούσες να μετακινηθείς εύκολα εάν στην περιοχή σου υπήρχαν σύννεφα. Οπότε για να έχω τη θέση του ’99 καπαρωμένη πήγαινα κάθε χρόνο έκτοτε και μαζί μας και ο Scott Carpenter, αλλά κι ένας άλλος αστροναύτης της νέας γενιάς, αστροναύτης του διαστημικού λεωφορείου, ο Ronie Parise. Πολύ αργότερα συνάντησα επίσης και τον Charlie Duke. Ο Charlie ήταν ένας από τους 12 αστροναύτες που περπάτησαν στη Σελήνη. Ένας στους 12! Και βλέπεις το φεγγάρι και λες πήγε εκεί πάνω, περπάτησε εκεί πάνω.

Όλοι αυτοί, λοιπόν, μου είπαν τα ίδια πράγματα όταν τους ρώτησα ‘τι σας έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση εκεί πάνω που πήγατε;’ Kαι οι τρεις, αλλά και πολλοί άλλοι, μου είπαν ότι αυτό που τους έκανε την μεγαλύτερη εντύπωση ήταν η ατμόσφαιρα της γης, πόσο λεπτή είναι σε σύγκριση με το μέγεθος του πλανήτη μας, και είναι σαν το τσόφλι ενός αβγού αφού μέσα σ’ αυτά τα 11 χλμ. της τροπόσφαιρας, εκεί που γίνονται δηλαδή τα διάφορα καιρικά φαινόμενα, αυτά τα 11 χλμ. μας προστατεύουν εδώ και εκατομμύρια χρόνια από τις επικίνδυνες ακτινοβολίες του σύμπαντος. Πόσο λεπτή ήταν αλλά και πόσο πανέμορφη συγχρόνως. Και κοίταξε δεν έχουν άδικο. Αν το κοιτάξεις πιο βαθιά θα δεις ότι η Γη είναι το σπίτι μας. Εδώ γεννηθήκαμε κι εδώ μεγαλώσαμε”.
 

Με τον αστροναύτη Scott Carpenter το 1995 και δεξιά τον Ronald Parise.

Να φανταστώ πως το πιο όμορφο ταξίδι που έχετε κάνει ποτέ είναι το ’62 με το υπερωκεάνιο “Σατούρνια” από την Πάτρα για τη Νέα Υόρκη; Διάβασα κάπου πως φύγατε από την Πάτρα επειδή δεν είχα χρήματα ούτε για το ταξίδι στον Πειραιά για να παίρνατε από εκεί το καράβι για την Αμερική, και επίσης ότι φύγατε με 150 δολάρια στην τσέπη.

“Κοίταξε δεν ξέρω αν ήταν το καλύτερό μου. Ο καλύτερός μου προορισμός είναι το χωριό μου, αλλά σαν ταξίδι θα έλεγα ίσως ναι, δε θα έλεγα όχι σ’αυτό. Και δε θα έλεγα όχι γιατί σ’ εκείνο το ταξίδι έφευγα-λέει- ‘με βάρκα την ελπίδα’, όπως λέει και το τραγούδι. Ήμουνα 19 χρονών, στην τσέπη μου 150 δολάρια, και ήθελα νάξερα πως μ’ άφησαν οι γονείς μου! Μιλάμε για το 1962, για μία περίοδο που δεν μπορούσες να σπουδάσεις εύκολα στην Ελλάδα. Τότε υπήρχαν τρία μόνο πανεπιστήμια, Θεσσαλονίκη, Αθήνα και φυσικά το Πολυτεχνείο, για τουλάχιστον τις φυσικές επιστήμες που μ’ ενδιέφεραν εμένα, στα οποία πληρώνονταν και δίδακτρα αλλά και τα βιβλία. Η Μεγάλη Φυσική του Αλεξόπουλου για παράδειγμα την εποχή εκείνη έκανε μια ολόκληρη σύνταξη του πατέρα μου”, θα πει επιβραδύνοντας τη φωνή του.
               
“Πολλοί συμπατριώτες μας την εποχή εκείνη έφευγε για την Γερμανία, το Βέλγιο, την Αυστραλία, τον Καναδά γιατί δεν υπήρχαν δουλειές εδώ πέρα και ξενιτεύονταν για να βρουν δουλειά, καλή ώρα σαν και τώρα. Οπότε δουλειές δεν υπήρχαν, να πεις ότι θα δουλεύω και θα σπουδάζω. Αφού δεν υπήρχαν δουλειές, που να πας; Μέναμε στην Πάτρα οπότε, δεν υπήρχε δυνατότητα οικονομική. Είχα δώσει εξετάσεις έτσι για να μου περάσει η λαχτάρα και πέτυχα στο Πανεπιστήμιο, στην Αθήνα. Αλλά όταν είδα ότι δεν μπορούσα να έρθω να σπουδάσω, ξεκίνησα μία διαδικασία για το εξωτερικό. Φυσικά δεν υπήρχε τότε internet οπότε κάπου έπρεπε να βρεις τις λίστες των πανεπιστημίων.

Τότε είχαμε στην Πάτρα την Αμερικανική βιβλιοθήκη που είχε ένα βιβλίο με όλες τις σχετικές πληροφορίες, ακόμα υπάρχουν τέτοια βιβλία, βγαίνουν κάθε χρόνο, BARON’s λέγεται και έχει μια μικρή περιγραφή, ούτε μία σελίδα οι περισσότερες, με τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια της Αμερικής για το κόστος, τα δίδακτρα, τις διευθύνσεις κλπ Με αυτό το βιβλίο, λοιπόν, ξεκίνησα μία αλληλογραφία με πέντε πανεπιστήμια και τελικά διάλεξα αυτό που διάλεξα τελείως τυχαία γιατί η απαντητική επιστολή από τη Λουιζιάνα ήρθε ανήμερα την Πρωτοχρονιά του 1962. Τότε πηγαίνανε οι ταχυδρόμοι ακόμη και την Πρωτοχρονιά τα γράμματα στα σπίτια για να πάρουν κανένα φιλοδώρημα. Ήμασταν έτοιμοι να καθίσουμε για το πρωτοχρονιάτικο τραπέζι στο σπίτι και εκεί ντριν το κουδούνι και ήταν ο ταχυδρόμος. Χαρές, πανηγύρια, τέλος πάντων…”, το χαμόγελό του εκφράζει όλο το συναίσθημα της στιγμής εκείνης.

“Έφυγα τότε με 150 δολάρια αλλά στο εισιτήριο περιλαμβάνονταν όλα τα φαγητά, η καμπίνα κλπ μέχρι να φτάσουμε στη Νέα Υόρκη. Αλλά όπως καταλαβαίνεις η ιδέα ότι θα πήγαινα στη Νέα Υόρκη και από τη Νέα Υόρκη στο Μπατόν Ρουζ στη Λουιζιάνα που απείχε κάπου 1500 χμ. Θα έπαιρνα το λεωφορείο, 46 δολάρια το εισιτήριο για το λεωφορείο που έκανε 46 ώρες συνεχόμενες, σταμάταγε κάθε 3-4 ώρες σε κάποιους υπεραστικούς σταθμούς, βγαίναμε έξω, υποτίθεται θα τρώγαμε κάτι, που να φας όταν έχεις στην τσέπη σου τόσο λίγα χρήματα. Καμιά πίτα μόνο και εκεί ήταν που αγόρασα το πρώτο βιβλίο μου στην Αμερική με 35 σεντς, The Catcher in the Rye του Sallinger, το οποίο δύο τρία χρόνια αργότερα  ήταν υποχρεωτικό για διάβασμα ανάμεσα σε άλλα βιβλία για το μάθημα της λογοτεχνίας. Λοιπόν, το είχα διαλέξει παρά τη φτώχεια μου. Μιλάμε τώρα μέχρι να πάω στο Μπατόν Ρουζ είχα φάει τουλάχιστον τα 70 γιατί το εισιτήριο του λεωφορείου κόστισε 46 δολάρια, μια seven up στο πλοίο, που δεν υπήρχε τότε στην Ελλάδα και ήθελα να την δοκιμάσω ή μία coca cola, ένα-δύο πακέτα τσιγάρα, κάτι από ‘δω και κάτι από ‘κει φύγανε τα λεφτά! Κι όμως, παρόλα αυτά και με τέτοιου είδους αναφορές και με την ελπίδα ότι θα σπούδαζα, με όλα τα σχέδια για το μέλλον ανοιχτά, 19 χρονών τότε, έ ο κόσμος ήταν όλος δικός μου! Επόμενο είναι ότι πρέπει να είναι ένα από τα  πιο, αν όχι το πιο ενδιαφέρον και αγαπημένο ταξίδι μου”.

Πολύ γενναία απόφαση
“Πρέπει να είχα τέλεια άγνοια των κινδύνων, για το που πήγαινα ή τι έκανα”, θα κάνει μία παύση. “Πρέπει να είχα τέλεια άγνοια των πραγμάτων, δεν εξηγείται πως πήγαινα καβάλα στ’ άλογο που λένε. Δεν μπορώ να στο περιγράψω, να περιγράψω ένα τέτοιο συναίσθημα: ο κόσμος ήταν όλος δικός μου”.

Και όταν πήγατε εκεί ξεκινήσατε κατευθείαν δουλειά;

“Από την πρώτη μέρα. Αλλά αυτό δεν με πείραζε τότε σχεδόν καθόλου”.

Υπάρχει ένα ξενοδοχείο, το Primland, το οποίο σου προσφέρει τη δυνατότητα να κοιτάς τα αστέρια με τους αστρονόμους του ξενοδοχείου.  Η τοποθεσία του, στην κορυφή ενός βουνού στα λιβάδια του Dan στη Virginia, το καθιστά ιδανικό για βραδιές αστρο-παρατήρησης. Επαγγελματίες αστρονόμοι, που απασχολούνται σαν προσωπικό του ξενοδοχείου χρησιμοποιούν υπερσύγχρονα επαγγελματικά τηλεσκόπια για να δείξουν μέσα από το θόλο παρατήρησης που το ξενοδοχείο έχει δημιουργήσει στις εγκαταστάσεις του, τα ουράνια σώματα. Ένα άλλο ξενοδοχείο στο Ροβανιέμι έχει έναν υπάλληλο, έναν ξενοδοχοϋπάλληλο, που δουλεύει κάθε μέρα 23:00- 6.30 και δουλειά του είναι να παρατηρεί τον ουρανό και σε περίπτωση που δει το Βόρειο Σέλας με ένα ειδικό συναγερμό να ειδοποιεί τους καλεσμένους για να γίνουν μάρτυρες αυτού του φανταστικού ουράνιου θεάματος. Tα ξενοδοχεία μέσω τέτοιων ενεργειών θα μπορούσαν να γίνουν μία αφορμή για να ερεθίσουν τον άνθρωπο σε μία κατανόηση του κόσμου που θα συνεχίσει έπειτα και στην καθημερινή του ζωή;

“Σαν τις θεματικές κρουαζιέρες, δηλαδή. Τέτοιες περιγραφές που μου λες για το ξενοδοχείο το κάναμε τη δεκαετία του ’90. H ομιλία γινόταν στο σαλόνι του πλοίου όπου ο καθένας μας έκανε από μία διάλεξη την εβδομάδα και μετά κι ένα panel discussion. Ο καθένας έλεγε τα δικά του, όλα γύρω από αυτά που έκανε, αλλά συνδεδεμένα κάπως και με το θέμα της κρουαζιέρας, δηλαδή αν ήταν τα πεφταστέρια και ούτω καθεξής. Εκτός λοιπόν από την ομιλία , το panel discussion, και τις βραδινές παρατηρήσεις κάναμε και παρατηρήσεις για το green flash στο κατάστρωμα στη δύση του ήλιου.

Ξέρεις πότε άρχισε αυτός ο Ted Pedas, ο Ελληνοαμερικανός με αυτήν την ιδέα των κρουαζιερών; Το ’73! Ήταν αυτός, η αδελφή του και ο κουνιάδος του, που τους ήρθε η ιδέα να πάρουν ένα κρουαζιερόπλοιο για μία ολική έκλειψη ηλίου, το 1973 στο βόρειο Ατλαντικό και σκεφτήκαν να νοικιάσουν το Olympia. Το Olympia ήταν κρουαζιερόπλοιο αντίστοιχο με το Σατούρνια την εποχή εκείνη, ελληνικής ιδιοκτησίας. Για το Σέλας τώρα, έχω πολλούς φίλους που πηγαίνουν σε εκείνη την περιοχή της Σκανδιναβίας, για να παρακολουθήσουν και να φωτογραφήσουν το φαινόμενο του Σέλαος, αλλά εκείνοι προτιμούν κυρίως το Τρόμσο σαν βάση για να παρατηρήσουν το Σέλας. Άλλωστε οποιοδήποτε φαινόμενο μπορεί να εξηγηθεί με απλό τρόπο και με απλά λόγια, εμπλουτίζει τον κόσμο, μας πλουτίζει, μας κάνει πιο ανθρώπους. Και φυσικά εγώ είμαι υπέρ γιατί, εμπλουτίζει τις διακοπές του καλεσμένου, που θα έχει να λέει μετά! Αυτά βέβαια είναι σε τελείως προσωπικό επίπεδο. Εξαρτάται ο κάθε ιδιοκτήτης πως βλέπει το πράγμα. Το να κάνει κάποιος ξενοδόχος αυτό που λέγαμε προηγουμένως, θεματικές βραδιές ή θεματικές εβδομάδες και ακόμη και θεματικούς μήνες είναι ένα πολύ έξυπνο μάρκετινγκ που θα μπορέσει να προσελκύσει κάποιου είδους καλεσμένους”.
 

Με τα παιδιά του αστροναύτη Michael Collins, την ημέρα που ο πατέρας τους βρισκόταν στο Apollo 11 γύρω από τη Σελήνη.

Για το σχετικά πρόσφατο κεφάλαιο του “διαστημικού τουρισμού”, τί έχετε να πείτε;

“Οι Ρώσοι το είχαν κάνει ‘επάγγελμα’ μέχρι το 2009! Ένας μάλιστα διαστημικός τουρίστας, ένας Αμερικανοουγγαρέζος έχει πάει δύο φορές στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Την πρώτη φορά πλήρωσε 25 εκατ., τη δεύτερη 35 εκατ. δολάρια για 10-12 ημέρες. Και ήταν και μία Ιρανή, μία γυναίκα, στους συνολικά 7 διαφορετικούς διαστημικούς τουρίστες.

Λοιπόν, κοίταξε με τέτοια λεφτά φυσικά δε το συζητάμε. Τώρα έρχεται ο Musk, ο καινούργιος, ο οποίος έχει κάνει καταπληκτικές δουλειές όχι μόνο στο χώρο του διαστήματος αλλά επίσης και στο χώρο της ενέργειας. Καταπληκτικός αλλά λέει και μερικές κατά την γνώμη μου υπερβολές. Για παράδειγμα λέει ότι αυτός , η επιχείρησή του, θα στείλει άνθρωπο στον Άρη μέχρι το 2033. Δεν μπορώ να το πιστέψω. Επίσημα μια χώρα είτε είναι η Αμερική, είτε η Ρωσία, είτε οποιοδήποτε άλλο κράτος δεν μπορεί να στείλει ανθρώπους στο διάστημα με την βεβαιότητα ότι θα πεθάνουν εκεί. Ως κράτος δηλαδή μάλλον απαγορεύεται. Ως ιδιώτης δεν ξέρω αν μπορεί να το κάνει εάν ας πούμε φτιαχτεί ένα διαστημόπλοιο το οποίο να μπορεί να κάνει μια επανδρωμένη αποστολή στον Άρη one way και να πεθάνει ο άνθρωπος εκεί γιατί επιστροφή προς το παρόν δε γίνεται με τίποτα.

Η πλησιέστερη απόσταση μεταξύ Γης και Άρη είναι 55 εκατ. χλμ., ενώ η πιο απόμακρη είναι 400 περίπου εκατ. χλμ. Δηλαδή εμφανώς θα πρέπει να περιμένεις δύο χρόνια για να επιστρέψεις. Δε γίνεται να πεις θα πάω θα κάνω βόλτα γύρω από τον Άρη και θα ξαναγυρίσω. Οι αποστάσεις είναι τόσο τεράστιες που αποκλείεται. Για να κάνεις, όμως, κάτι τέτοιο πρέπει να έχεις και καύσιμα μαζί σου. Άρα μέχρι το ’33 δε γίνεται με τίποτα, το υπογράφω που λένε.

Λέει επίσης ότι μέχρι το ’18, εγώ σου λέω μέχρι το 20, δε σου λέω το ’18, θα μπορέσει να στείλει ανθρώπους γύρω από τη Σελήνη με επιστροφή. Κάτι τέτοιο, ναι, έχει γίνει και μάλιστα πριν από 45 χρόνια. Άρα ίσως να μπορέσει ο Musk να το κατορθώσει αυτό στα επόμενα δύο χρόνια. Όσον αφορά τώρα μια επανδρωμένη επίσκεψη στον Άρη μέχρι το ‘33 δεν το νομίζω, ούτε το 2050, ίσως εσύ να μπορέσεις το δεις προς το τέλος του αιώνα. Νωρίτερα αποκλείεται.

Πρόσεξε όμως και το εξής, για το τι έλεγε ο Arthur Clarke – ήταν ένας συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας που προέβλεψε σε μία εργασία που έκανε το 1945 τους τηλεπικοινωνιακούς δορυφόρους. Αυτός έγραψε επίσης και το μικρό διήγημα που διαμόρφωσαν σε σενάριο μαζί με τον Stanley Kubrick, το 2001 την Οδύσσεια του Διαστήματος. Λοιπόν, τι έλεγε ο Arthur Clarke: Όταν ένας διακεκριμένος, αλλά ηλικιωμένος, επιστήμονας δηλώνει ότι κάτι είναι δυνατόν να γίνει, είναι σχεδόν βέβαιο ότι έχει δίκιο. Όταν δηλώνει ότι κάτι είναι αδύνατο, τότε σίγουρα κάνει λάθος! Οπότε εγώ λέω αδύνατο να γίνει μία ανθρώπινη επίσκεψη στον Άρη πριν από το τέλος του αιώνα, αλλά μη με πιστεύεις και τόσο πολύ”, γελάει.

“Επιμένω όμως ότι μάλλον όχι. Οι τεχνολογικές δυνατότητες, εντάξει, μπορεί να υπάρξουν ή τέλος πάντων να είναι ορισμένα λίγα, πολύ μικρά προβλήματα που πρέπει να λυθούν. Αυτό όμως είναι το λιγότερο που θα με απασχολούσε. Η διαβίωση του ανθρώπου στο διάστημα σε ένα περιορισμένο χώρο είναι πολλή δύσκολη ψυχολογικά, θα βγάλει ο ένας το μάτι του άλλου. Επίσης, οι κοσμικές ακτίνες και τα φορτισμένα σωματίδια από τον ήλιο είναι τόσο ενεργά ώστε σε διαπερνούν και μπορούν να σε σκοτώσουν γιατί περνούν από το περίβλημα του διαστημοπλοίου ιδιαίτερα σε περιόδους ηλιακής έξαρσης. Για να μπορέσει, λοιπόν, ένα τέτοιο ταξίδι να γίνει εφικτό και να μην πεθάνουν στο δρόμο οι άνθρωποι θα πρέπει να υπάρχουν ορισμένες περιοχές, καταλύματα, δωμάτια, τα οποία να είναι προστατευμένα από αυτού του είδους τις ακτινοβολίες, άρα να είναι με μολύβι γύρω-γύρω, για να μην μπορούν να διαπεραστούν από τις ακτινοβολίες αυτές. Αυτό όμως επιβαρύνει το βάρος του διαστημοπλοίου άρα επιβαρύνει και την εκτόξευση, δηλαδή την ενέργεια που χρειάζεται για να ξεφύγει από τη δύναμη της βαρύτητας της Γης. Δεν είναι μόνο απλώς να πας αλλά και να επιβιώσεις. Ένα κράτος, λοιπόν, δεν μπορεί να στείλει κάποιον άνθρωπο στον Άρη με βάρκα την ελπίδα. Ο ιδιώτης μπορεί να το κάνει αυτό αλλά μέχρι το ’33 δεν νομίζω. Το 1933 θα είμαι 90 χρονών, μπορεί να ζω, οπότε θα το δούμε, μπορεί να βγω ψεύτης, αλλά δε νομίζω”.

Τι είναι για εσάς φιλοξενία;

“Αυτό που έλεγε ο Όμηρος. Στην ουσία είναι μία ιερή υποχρέωση όλων μας. Γιατί ανέκαθεν στην ελληνική ιστορία αλλά και σε άλλες κοινωνίες της αρχαιότητας, από τη Μεσοποταμία ήδη, μπορεί κάποιος θεός, ο Ξένιος Ζευς ας πούμε να είχε πάρει τη μορφή ενός ξένου. Υπάρχει μία πολύ ωραία ιστορία για τον Αβραάμ. Τον επισκέφθηκαν λέει τρεις άγγελοι, αυτός όμως δεν ήξερε ότι ήταν άγγελοι αλλά επειδή ήταν υποχρεωμένος από την έννοια της φιλοξενίας, τους έπλυνε τα πόδια, και τους έστρωσε πλούσιο φαγητό. Ως γνωστόν ο Αβραάμ ήταν τότε παντρεμένος με τη Σάρα η οποία ήταν μεγάλης ηλικίας και δεν μπορούσε να συλλάβει παιδιά, και του είπαν οι τρεις ξένοι ότι του χρόνου που θα επιστρέψουν, η Σάρα θα έχει συλλάβει παιδί και γέλαγε φυσικά η Σάρα λόγω ηλικίας, και πράγματι αυτό συνέβη. Θέλω να πω, δηλαδή, την αντίληψη που έχουν όλοι οι λαοί, όχι μόνο η Αρχαία Ελλάδα, για την υποχρέωση που έχει ο οικοδεσπότης απέναντι στον ξένο αλλά και ο ξένος απέναντι στον οικοδεσπότη. Κι όμως αυτή την υποχρέωση δεν την σεβάστηκε ο Πάρης. Δε σεβάστηκε τη φιλοξενία του Μενέλαου και του έκλεψε τη γυναίκα με αποτέλεσμα τον Τρωικό Πόλεμο. Η φιλοξενία είναι πράξη σεβασμού, αγάπης, εκτίμησης και ιερή υποχρέωση. Και αν κάτι θα με χαρακτήριζε, είναι ακριβώς αυτό. Η φιλοξενία για εμένα είναι το Α και το Ω της ζωής, κι όχι μόνο στο σπίτι μου εδώ. Ανοίγεις το σπίτι σου, και το ανοίγεις γιατί έχεις την υποχρέωση. Τι πάει να πει φιλοξενία για μένα ε; Θα σου δώσω εγώ δυο ιστορίες.

Στην Αμερική δούλευα και σπούδαζα συγχρόνως. Μερικές φορές όμως δεν έφταναν τα λεφτά, υπήρχαν κάποιες υποχρεώσεις ή τέλος πάντων το παράκανα με τις κοπέλες και χάλαγα πολύ περισσότερα χρήματα από ο,τι είχα διαθέσιμα. Οπότε ξέμενα κάμποσες φορές χωρίς φράγκο. Τότε είχα συμφοιτητές δύο μεγαλύτερους από εμένα, ο ένας ο Βασίλης και ο άλλος ο Πάνος. Ο Πάνος ήταν από την Κύπρο, ο Βασίλης από εδώ, από την Αθήνα. Ο Βασίλης σπούδαζε μεταπτυχιακά στη φυτοπαθολογία και είχε ένα μεγαλύτερο ποσό υποτροφίας από ό,τι εγώ που ήμουν ακόμα στο πρώτο πτυχίο. Ο Πάνος σπούδαζε κι αυτός φυσική. Και αυτός μεταπτυχιακά. Μάλιστα στη διατριβή του πολέμαγε να βρει κάποια απάντηση στην πυρηνική φυσική, αλλά δεν μπορούσε να λύσει το πρόβλημα. Τρομακτικό πρόβλημα. Συνήθιζε όμως να έχει δίπλα στο κρεβάτι του χαρτί και μολύβι. Ένα πρωί, λοιπόν, ξυπνάει, κοιτάζει το μπλοκάκι, και ήταν γραμμένη η λύση του προβλήματος! Είχε φαίνεται ξυπνήσει στον ύπνο του το βράδυ, έγραψε την απάντηση και ξανακοιμήθηκε. Και παρόλο που πήρε το διδακτορικό του στη φυσική, ποτέ δεν έκανε φυσική στη ζωή του αλλά ασχολήθηκε με τους υπολογιστές.

Τέλος πάντων. Όταν με ‘έκοβε λόρδα’ που λένε, πήγαινα στον Πάνο ή στο Βασίλη. Ήτανε δύο διαμερισματάκια το ένα απέναντι από το άλλο. Πήγαινα, κοίταζα αν ήταν ο ένας ή ο άλλος. Πήγα, λοιπόν, στον Πάνο μία φορά, ο οποίος Πάνος μόλις έβγαινε από το σπίτι του. Όταν με είδε κατάλαβε περί τίνος πρόκειται, μου λέει ‘έλα, ήρθες πάνω στην ώρα, μόλις ετοίμαζα πατάτες τηγανητές κι αβγά να φάω, έλα να μου κάνεις παρέα’. Α, του λέω, εγώ δεν έχω όρεξη, αν και πείναγα τρομακτικά. Μη στα πολυλογώ, μπαίνει μέσα, κόβει πατάτες, φτιάχνει πατάτες τηγανητές, έφτιαξε και τρία αβγά. Όταν λέμε πατάτες τηγανητές ένα μπολάκι γεμάτο και πάνω στο μπολάκι με τις πατάτες τα 3 τηγανητά αβγά και μία σαλάτα λάχανο ψιλοκομμένη, πράγματι λαχταριστή. Λοιπόν σε πληροφορώ ότι αμφιβάλλω αν ο Πάνος έφαγε μία πατάτα, ίσως μία πατάτα, αμφιβάλλω αν έφαγε μία πιρουνιά από τη σαλάτα και φυσικά ούτε ένα κομμάτι από τα αβγά. Εγώ τα έκανα τα εξαφάνισα όλα. Αυτό για εμένα, Αλεξία μου, είναι φιλοξενία. Έφευγε ο άνθρωπος, πήγαινε στο πανεπιστήμιο κι επειδή κατάλαβε, χωρίς να του πω εγώ τίποτα, κατάλαβε τον λόγο που ήμουνα εκεί. Δεν είναι μόνο θέμα ενσυναίσθησης.

Δεύτερο παράδειγμα με το Βασίλη. Ο Βασίλης, ως φυτοπαθολόγος, έκανε πειράματα με αβγά και έφτιαχνε τροφή για μικρόβια. Η τροφή για μικρόβια φτιαχνόταν ως εξής: το πανεπιστήμιο του έπαιρνε πατάτες, τις οποίες έκοβε σε κυβίσκους ενός εκατοστού, τα έβραζε, το ζουμί τράβαγε όλο το άμυλο απ’ τις πατάτες και το άμυλο αυτό το έβαζε σε γυάλινα πιατάκια, τα οποία αποστειρώνονταν σε ειδικούς κλιβάνους και η ‘τροφή των μικροβίων’ έπαιρνε μία κρούστα, ενώ τις πατάτες τις πέταγε.

Σε δεύτερη φάση είχε αβγά με διάφορες ηλικίες έμβρυα, έκανε ένα παραθυράκι στο αβγό και έβαζε το μικρόβιο να δει πως θα εξελιχθεί. Από τότε φυσικά δεν έχει φάει ποτέ αβγά ή κοτόπουλα. Εμείς, όμως, και λέω εμείς γιατί είχα και ένα Θεσσαλονικιό συμφοιτητή, αυτός στο Μαθηματικό, πηγαίναμε στο Βασίλη στο εργαστήριο, παίρναμε τους κυβίσκους τις πατάτες τις βραστές, βάζαμε χλωριούχο νάτριο, αλάτι δηλαδή, και τις τρώγαμε. Αλλά όταν ήθελε να μας περιποιηθεί ο Βασίλης τι έκανε; Έπαιρνε τις πατάτες αυτές, τους κυβίσκους, και αντί να τους πετάξει τούς έπαιρνε στο σπίτι, τους έβαζε μέσα σ’ ένα ταψάκι μικρό, έπαιρνε κι ένα λουκάνικο Φρανκφούρτης (hot dog), το έκοβε πολύ-πολύ ψιλό, το πέταγε στο ταψί, έβαζε και χυμό-λεμόνι, λαδάκι και ρίγανη, τα έβαζε στο φούρνο και γινότανε το καλύτερο ίσως φαγητό που έχω φάει. Κι αυτό, λοιπόν Αλεξία μου, είναι πραγματική φιλοξενία. Ό,τι λεφτά κι αν κάνει κανείς μετά από κάτι τέτοιο, ο,τι πλούσια γεύματα κι αν σου παραθέσουν, αυτά τα δύο γεύματα δεν πρόκειται να ξεχαστούν, κατάλαβες;

Μου λες τι είναι φιλοξενία. Αυτά, αγαπητή μου, είναι φιλοξενία”.

Πώς αλλάζει η εικόνα σου για τη ζωή, τον κόσμο και τη θέση σου σε αυτόν όταν κάθε μέρα στη δουλειά σου υπάρχει η διαρκής υπενθύμιση ότι αυτό που βλέπουμε είναι μόνο το 4% των συστατικών του Σύμπαντος ή ότι κάθε δευτερόλεπτο στο Σύμπαν γεννιούνται 65.000 άστρα και στη Γη τρία μωρά; Φιλοσοφείς τη ζωή πιο πολύ; Καταλαβαίνεις πόσο τυχερός είσαι, μικρός αλλά και τόσο μεγάλος σε έναν πολύ πολύ μεγάλο κόσμο; Αξιολογείς τα προβλήματα της καθημερινότητας διαφορετικά; Ένα πρόβλημα υγείας, ένας χωρισμός, μία απόλυση φαντάζουν περισσότερο διαχειρίσιμα και η ζωή περισσότερο αισιόδοξη;

“Είναι αυτό που είπαμε για αυτόν τον κόσμο το μικρό το μέγα. Όχι μόνο φιλοσοφείς τη ζωή, γίνεσαι και πιο ρομαντικός κατά τη γνώμη μου. Ξέρεις οι περισσότεροι νομίζουν ότι αφού τα ξέρετε όλα αυτά, χάνεται η μαγεία. Δηλαδή έχεις μια γυναίκα δίπλα σου και κοιτάς το φεγγάρι κι εσύ δεν έχεις το ρομαντισμό ανθρώπων που έχουν άγνοια για τα μυστικά της Σελήνης; Ίσα-ίσα εγώ πιστεύω το αντίθετο, ότι γνωρίζεις τι υπάρχει εκεί πάνω και μπορείς πραγματικά να επικοινωνήσεις με τον άνθρωπό σου. Να επικοινωνήσεις πράγματα τα οποία κανένας από τους, σε εισαγωγικά, απλούς θνητούς μπορούν να επικοινωνήσουν.

Και δεν είναι μόνο αυτό. Πριν από 65 εκατ. χρόνια έπεσε ένας βράχος στο μέγεθος του Έβερεστ και κατέστρεψε το 70 % όλων των ειδών ζωής. Φύγαν οι δεινόσαυροι, φύγαν τα πάντα κι έμειναν κάτι ποντικάκια, κάποια τρωκτικά. Αν δεν είχε γίνει αυτή η καταστροφή, δε θα μπορούσαμε να μιλάμε εμείς. Μπορεί να υπήρχαν λογικά όντα, να είχαν εξελιχθεί σε λογικά όντα οι δεινόσαυροι δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο, αλλά όχι εμείς, όχι τα θηλαστικά, ίσως κάποιος άλλος. Ίσως και να μην είχαν εξελιχθεί σε λογικά όντα γιατί οι δεινόσαυροι ίσως να είχαν επιζήσει με κάποιον άλλον τρόπο αν και λόγω του μεγέθους τους πηγαίναν προς την καταστροφή τους έτσι κι αλλιώς. Γεγονός είναι ένα ότι η μία αυτή καταστροφή ήταν τυχαία, θα μπορούσε να γίνει και αύριο έτσι. Αυτή λοιπόν η καταστροφή έγινε η αιτία για να μιλάμε εσύ κι εγώ εδώ. Γουστάρω, έτσι;”, θα μου πει γοητευμένος από τη ζωή και με τη λάμψη των ματιών ενός πιτσιρικά.

Τι είναι αυτό που κάνει τον άνθρωπο πειραματιστή και εξερευνητή, κυνηγό της κατανόησης της γνώσης και των μυστικών του σύμπαντος;

“Ήταν αυτό που έλεγε ο Αριστοτέλης πριν από 2.300 χρόνια. Πάντες ἄνθρωποι τοῦ εἰδέναι ὀρέγονται φύσει. Είναι στη φύση του ανθρώπου να θέλει να μάθει. Τι είναι αυτό το πράγμα; Είναι ίσως κάτι χαραγμένο στη γενετική μας δομή. Κανείς δεν το ξέρει, τουλάχιστον εγώ δεν μπορώ να το ξέρω. Εκείνο που ξέρω είναι ότι εφόσον υπάρχει αυτή η κορφή πρέπει να την κατακτήσουμε. Να δούμε, δηλαδή, τι είναι πίσω από αυτή την κορυφή. Να αναρωτηθούμε γιατί υπάρχουν οι κεραυνοί, να αναρωτηθούμε γιατί τα πουλιά πετάνε. Είναι στη φύση του ανθρώπου”.

Γνωρίζω ότι το Salvatores Dei του Καζαντζάκη είναι ένα από τα δύο πιο προσφιλή σας βιβλία μαζί με το “Αναφορά στον Γκρέκο”.
 
Σε αυτό το φωτεινό διάστημα τι έχετε μάθει μέχρι τώρα; Τελικά ποια είναι η ομορφιά της ζωής κ. Σιμόπουλε;

“Είναι αυτό που έλεγε η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου. Την ξέρεις την Ευτυχία την Παπαγιαννοπούλου; Ήταν μία τύπισσα η οποία έγραφε λαϊκούς στίχους, μία λαϊκιά γυναίκα, η οποία έγραφε καταπληκτικούς στίχους. Έχει γράψει μερικά από τα πιο ωραία λαϊκά τραγούδια. Ανάμεσα σε αυτά ένα τραγούδι που τραγούδησε για πρώτη φορά ο Καζαντζίδη. Kαι είχα κι ένα φίλο στη δεκαετία του ’50, που δεν τραγούδαγε μόνο τα λόγια, αλλά έκανε και το μπουζούκι, τιρι τιρι τιαν“, θα μου τον μιμηθεί παραστατικά και με νοσταλγία. “Το τραγούδι, λοιπόν, αυτό λέει: Δυο πόρτες έχει η ζωή, άνοιξα μια και μπήκα, περπάτησα ένα πρωινό κι ώσπου να’ρθει το δειλινό από την άλλη βγήκα. Είναι χαρακτηριστικό αυτό το πέρασμα απ’ το σκοτάδι στο σκοτάδι, το ενδιάμεσο, το φως, το ονομάζουμε ζωή. Δεν είναι μόνο ο Καζαντζάκης που έχει πει το ίδιο πράγμα δηλαδή, οποιοσδήποτε κοινωνικός φιλόσοφος θα μπορούσε να το ‘χει πει ότι αυτή είναι η ζωή”.


Με την οικογένειά του.

Κύριε Σιμόπουλε, σας ευχαριστώ πάρα πολύ.

“Δική μου η ευχαρίστηση”.

Ιστοσελίδα | + Άρθρα
28/03/2024
27/03/2024
26/03/2024
22/03/2024
21/03/2024
20/03/2024
ΑρχικήΣτήλεςΣυνέντευξηΔ. Σιμόπουλος: Ιστορίες φιλοξενίας και σύμπαντος στον ίδιο ουρανό που έβλεπε ο Δημόκριτος και ο Πρωταγόρας

Δ. Σιμόπουλος: Ιστορίες φιλοξενίας και σύμπαντος στον ίδιο ουρανό που έβλεπε ο Δημόκριτος και ο Πρωταγόρας

Η φιλοξενία σαν ιερή υποχρέωση, ο διαστημικός τουρισμός, μια κρουαζιέρα στο Αιγαίο για τα πεφταστέρια του Αυγούστου του ’92, συναντήσεις με αστροναύτες, η αισιοδοξία του σύμπαντος ή αλλιώς ένα υπέροχο απόγευμα με το Διονύσιο Σιμόπουλο.

1992. Ο επίτιμος διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου κ. Διονύσιος Σιμόπουλος θα βρεθεί σε μία κρουαζιέρα στο πλοίο Stella Solaris μαζί με ένα από τους πρώτους επτά αστροναύτες, τον Scott Carpenter, τον διευθυντή της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου και άλλους πολλούς για να μιλήσουν και να παρατηρήσουν μαζί με τους ταξιδιώτες τα πεφταστέρια του Αυγούστου του ’92 και το green flash της δύσης του ηλίου. “Το βράδυ κάναμε αστροπαρατήρηση, έδειχνα τους διάφορους αστερισμούς κ.λπ. και επίσης αν ήμασταν στην ανοιχτή θάλασσα, στη δύση του ήλιου προσπαθούσαμε να δούμε το green flash. Είναι ένα φαινόμενο που συμβαίνει όπως δύει ο ήλιος την τελευταία στιγμή. Άμα δεις το ηλιακό φάσμα έχει εφτά χρώματα. Το μεσαίο χρώμα είναι το πράσινο. Τη στιγμή ακριβώς που δύει ο ήλιος, εάν οι μετεωρολογικές συνθήκες είναι τέτοιες, μπορείς να δεις κυριολεκτικά ένα φλας που είναι πράσινο. Αυτό μάλιστα το φαινόμενο το περιγράφει καταπληκτικά ο Μάρλον Μπράντο στο αυτοβιογραφικό βιβλίο του ‘Songs My Mother Taught Me’ γιατί συμβαίνει αρκετά συχνά στον Ειρηνικό Ωκεανό όπου ζούσε για αρκετά χρόνια στα νησιά”.

Ακόμα και ο τρόπος δε που εξηγεί ο κ. Σιμόπουλος τι είναι η εκλαΐκευση της επιστήμης, η διάδοση ή διάχυση των επιστημών όπως αυτή διαφορετικά ονομάζεται, είναι από μόνος του ένα γοητευτικό παραμύθι απλής αφήγησης για την κατανόηση: “Με ενδιαφέρει να κατανοήσει τη Φύση ο γεράκος του χωριού, ο μπακάλης της γειτονιάς”. “…Αυτό που θα πω να το καταλάβει και το παιδί του Δημοτικού και ο γέρος των 80 χρονών. Ο πιο πιστός μου αναγνώστης ήταν ένας ηλικιωμένος συγχωριανός μου στο χωριό του πατέρα μου. Κάθε Κυριακή έπαιρνε την εφημερίδα για να διαβάσει το άρθρο μου. Πέθανε 93 χρονών. Και μέχρι την τελευταία Κυριακή που πέθανε έστελνε την κόρη του που ζούσε σε ένα άλλο χωριό πιο μακριά, να του πάρει την εφημερίδα και να του τη φέρει για να διαβάσει ‘το άρθρο του Σάκη’. Για μένα αυτό ήταν από τις μεγάλες μου επιτυχίες”.

Τον συνάντησα στο σπίτι του στα Μεσόγεια και πριν ξεκινήσουμε τη συζήτησή μας γνώρισα τη γυναίκα του, τις δύο από τις τέσσερις εγγονές του και το σκυλάκι τους, την “Λαίδη”. Είχαμε να πούμε πολλά, από το πρώτο-πρώτο βιβλίο που πήρα από τη δανειστική βιβλιοθήκη του σχολείου μου και ήταν δικό του και μου το διάβαζαν σαν παραμύθι τα βράδια της πρώτης δημοτικού, από την ελληνική εταιρεία διαστημικής βιομηχανίας που εδρεύει στο Πικέρμι και έχει επεξεργαστεί και συμπιέσει τις φωτογραφίες που έχουν σταλεί από τον Άρη και το Curiosity, το ρομποτικό όχημα της NASA, μέχρι την ομορφιά της Ζωής, τη φιλία του με τους πρώτους αστροναύτες, το διαστημικό τουρισμό και την ελληνική φιλοξενία.

Ποιο είναι το μεγαλύτερο μάθημα που διδάσκει η μελέτη του Σύμπαντος και η Φυσική για τη ζωή;

“Δεν είναι κάτι για τη φυσική ή για το περιβάλλον. Αυτό το μάθημα που μας δίνει και η αστρονομία και η φυσική είναι η αισιοδοξία. Μεγαλύτερο μάθημα από την αισιοδοξία δεν πρόκειται κανείς να πάρει από οπουδήποτε. Είναι αυτό που αναφέρει ο Οδυσσέας Ελύτης γι'”αυτόν τον κόσμο το μικρό το μέγα”. Το πόσο απέραντο είναι το σύμπαν, πόσο τεραστίων διαστάσεων, πόσοι κόσμοι υπάρχουν σε αυτό το σύμπαν, κι όμως σε ένα μικροσκοπικό πλανήτη, γύρω από ένα μικροσκοπικό άστρο, κάποια μικροσκοπικά όντα, εμείς, έχουν κατορθώσει να κατανοήσουν όλο αυτό το τεράστιο σύμπαν. Αυτό, τουλάχιστον για εμένα, μεταφράζεται σε αυτό που λέμε αισιοδοξία. Δηλαδή τι είναι αυτό που θα μπορούσε κανείς να φοβηθεί; Την κρίση την οικονομική; Κουταμάρες! Μπροστά στη δυνατότητα που έχει ο άνθρωπος, σε αυτά που πέρασε και σε αυτά που βλέπει σε ολόκληρο το σύμπαν, είναι δυνατόν να τον φοβίζει κάτι. Σε τελική ανάλυση δηλαδή η αισιοδοξία είναι και το καλύτερο και το μεγαλύτερο μάθημα που μπορεί να πάρει κανείς από την μελέτη του Σύμπαντος”.

Ο εγκέφαλος του ανθρώπου είναι τόσο μεγάλος όσο και το σύμπαν;

“Γιατί όχι, αν υπολογίσεις ότι ο Γαλαξίας μας αποτελείται από 100 δισεκατομμύρια άστρα, ότι το σύμπαν αποτελείται από 100 δισεκατομμύρια γαλαξίες, και ότι ο εγκέφαλος του ανθρώπου αποτελείται από 100 δισεκατομμύρια νευρώνες. Ίσως λοιπόν αυτό το 100 δισεκατομμύρια νευρώνες, κάτι να μας λέει” (γελάει).

Στην Ελλάδα, και από τη θέση σας ως επίτιμος διευθυντής του Ευγενιδίου, είστε χαραγμένος στο μυαλό μας ως ο εθνικός  μας αφηγητής εκλαΐκευσης της επιστήμης και για τα παιδάκια σαν ο Ευγένιος Τριβιζάς του σύμπαντος . Ποια είναι η πιο όμορφη ιστορία εκλαΐκευσης ή γεγονός για την Αστροφυσική που θα θέλατε να μάθουν εγγονές σας και όλα τα παιδιά του κόσμου;

Ότι δεν ξέρουμε τίποτα. Παρόλο που είπα προηγουμένως ότι έχουμε κατορθώσει να κατανοήσουμε όλο αυτό το καταπληκτικό συνονθύλευμα των άστρων και των  γαλαξιών, παρόλο που είμαστε τόσο μικροί, εντούτοις δεν ξέρουμε σχεδόν τίποτα. Το 68 % των συστατικών του σύμπαντος αποτελείται από μία απωθητική δύναμη που δεν ξέρουμε τι στο καλό είναι, και για αυτό το λόγο, επειδή δεν ξέρουμε τι είναι, την ονομάζουμε σκοτεινή ενέργεια, το 27% περίπου αποτελείται από ύλη, από υλικά, τα οποία ούτε ξέρουμε κι αυτά από τι αποτελούνται και γι’ αυτό τα ονομάσαμε σκοτεινή ύλη, και μόνο ένα 4 με 5 % είναι αυτή η ύλη που αποτελούν όλα τα άστρα, όλους τους γαλαξίες, όλα τα νεφελώματα που υπάρχουν στους γαλαξίες, ακόμη και τα υλικά που αποτελούν το σώμα μας. Αυτό θα ήθελα πολύ να το κατανοήσουν ακόμη και τα εγγόνια μου.

Οι εγγονές μου όμως ίσως είναι πολύ μικρές για κάποιες τέτοιες έννοιες. Γι’ αυτό σ’αυτές θα περιοριζόμουν να τους περιγράψω, με έναν τρόπο κατανοητό, αυτό που θάθελα πραγματικά να μην ξεχνάνε, ότι δηλαδή αποτελούμαστε από αστρόσκονη. Ότι όλα τα υλικά που βλέπουμε που αποτελούν όλα τα άστρα, όλους τους γαλαξίες, όλους τους πλανήτες, όλα τα βότσαλα, τα σύννεφα, εμάς, τα πάντα, αποτελούνται από αστρόσκονη, από υλικά δηλαδή που γεννήθηκαν την πρώτη στιγμή της γέννησης του σύμπαντος, δηλαδή τα πρώτα 3 με 10 λεπτά της ύπαρξής του, όπως το υδρογόνο και το ήλιο, ενώ όλα τα υπόλοιπα χημικά στοιχεία που βρίσκονται ελεύθερα στη φύση, γεννήθηκαν στο εσωτερικό των άστρων και στη διάρκεια των αστρικών καταστροφών. Οι αστρικές εκρήξεις διασκορπίζουν όλα αυτά τα χημικά στοιχεία που γεννήθηκαν στις θερμοπυρηνικές αντιδράσεις στο εσωτερικό των άστρων και τα ανακατεύουν με τα άλλα νεφελώματα αερίων και σκόνης, που αποτελούνται κυρίως από υδρογόνο, κι έτσι δημιουργούνται τα άστρα δεύτερης, τρίτης, τέταρτης γενιάς. Αυτό το γεγονός, ότι δηλαδή είμαστε αστρόσκονη, είναι κάτι το οποίο μπορούν να καταλάβουν ακόμα και οι μικρότερες εγγονές μου. Ερχόμαστε από τα άστρα και κάποια μέρα θα ξαναγυρίσουμε στα άστρα”.


Μπροστά από το θρυλικό Apollo 11, ακριβώς μία μέρα πριν από την εκτόξευσή του, που θα πήγαινε για πρώτη φορά τον άνθρωπο στο φεγγάρι. Ακρωτήριο Κανάβεραλ.

Λέτε συχνά πως η καρδιά της εκλαΐκευσης της επιστήμης, της διάχυσής της, είναι  τα ερωτήματα που αυτή δημιουργεί στον κόσμο και όχι τόσο οι απαντήσεις που δίνει, γιατί τα ερωτήματα είναι αυτά που ερεθίζουν τη σκέψη, την κρίση, την αναζήτηση της αλήθειας και την περιπέτεια της γνώσης. Η πιο όμορφη ερώτηση που έχετε ποτέ δεχθεί ποια είναι;

“Τα ερωτήματα είναι τα πιο σημαντικά. Έχει αποδειχθεί ότι σε όλες τις απαντήσεις που παίρνουμε από τα ερωτηματικά που έχουμε, συνυπάρχουν μέσα σ’ αυτές και ερωτήματα που δεν μπορούσαμε ούτε καν να φανταστούμε προηγουμένως. Η κάθε απάντηση έχει μέσα της τους σπόρους νέων ερωτήσεων. Έτσι, λοιπόν, αυτή τη στιγμή έχουμε για παράδειγμα ερωτήματα βασικά όπως τι είναι η σκοτεινή ύλη και τι η σκοτεινή ενέργεια. Εκτιμώ ότι στα επόμενα 10 με 20 χρόνια θα βρούμε τις απαντήσεις σ’αυτές τις ερωτήσεις, αλλά συγχρόνως θα δημιουργηθούν και νέα ερωτήματα που ούτε καν μπορούμε να φανταστούμε αυτή τη στιγμή. Κι εγώ εκείνο που θάθελα πραγματικά είναι να είμαι εδώ τριγύρω και να μάθω ποια μπορεί να είναι αυτά τα νέα ερωτήματα που δεν μπορούμε σήμερα να φανταστούμε. Αυτό για εμένα είναι το πιο ενδιαφέρον. Τα ερωτήματα. Αυτό για μένα είναι το πιο σημαντικό. Είναι τα βασικά ερωτήματα που είχαμε όταν ήμασταν μικροί. Ποιοι είμαστε; Από πού ερχόμαστε; Πού πάμε; Αυτά τα ερωτήματα είναι τα πιο βασικά ερωτήματα που έχουν διατυπωθεί και μέχρι τώρα δεν έχουν απαντηθεί και ίσως δεν πρόκειται ποτέ να απαντηθούν, γιατί καθώς μεγαλώνουμε τα ξεχνάμε. Αν ρωτάς τώρα για την πιο όμορφη ερώτηση που έχω δεχθεί πρέπει να ομολογήσω ότι ήταν αυτό που με ρώτησε μια από τις εγγονές μου: “Παππού, γιατί τη νύχτα ο ουρανός είναι σκοτεινός;”.

Από την άλλη μεριά, τι θα ρωτούσατε εσείς, από το ρόλο σας ως εκλαϊκευτή, έναν αστροναύτη;

“Αυτό το έχω κάνει ήδη. Είχαμε την τύχη να έχουμε τις επισκέψεις πολλών αστροναυτών όλα αυτά τα χρόνια, αλλά αυτούς τους οποίους πραγματικά ζήσαμε και σαν οικογένεια αλλά κυρίως προσωπικά ήταν δύο. Ο ένας ο Scott Carpenter ήταν από τους πρώτους επτά Αμερικανούς αστροναύτες που είχαν επιλεγεί και ήταν αυτός ο οποίος έκανε το γύρο της Γης σε τροχιά μετά τον John Glenn. Ο δε Scott Carpenter ήταν αυτός που, την εποχή εκείνη δεν πήγε μόνο πιο ψηλά αλλά και πιο βαθιά. Γιατί αμέσως μετά την πτήση που έκανε χτύπησε το πόδι του και δεν μπορούσε να συνεχίσει ως αστροναύτης και έγινε ακουα-ναύτης και με ένα ειδικό βαθυσκάφος της εποχής εκείνης ήταν ο άνθρωπος που πήγε πιο βαθιά στους ωκεανούς. Αυτός ο άνθρωπος μου άρεσε για την απλότητά του. Ήταν ένας γλυκύτατος άνθρωπος, αλλά πάνω από όλα γιατί ενώ ήταν αρκετά μεγάλος, πέθανε το 2013 σε ηλικία 88 ετών, δεν τα παράταγε, ήταν ζωντανός μέχρι την τελευταία στιγμή. Α, πώς τον γνώρισα αυτόν για να καταλάβεις..”

Θα διακόψει λίγο για να μου πει “δεν ξέρω αν σε ενδιαφέρουν όλα αυτά, αλλά για τους αστροναύτες έχω μία ιδιαίτερη αγάπη γιατί έκαναν πράγματα που εγώ δε θα έκανα ποτέ”.

Η σκυλίτσα του “Λαίδη” έχει κουρνιαστεί στη διπλανή πολυθρόνα και την έχει πάρει ο ύπνος. Εγώ στη δική μου πολυθρόνα, έτοιμη να ακούσω την ιστορία του.

“Ο Σκοτ τη δεκαετία του ’90, από το ’92 μέχρι το ’99, συμμετείχε όπως κι εγώ σε ορισμένες κρουαζιέρες που οργάνωνε ένα καταπληκτικό πλοίο το Stella Solaris. Κρουαζιέρες στο Αιγαίο, κάτω στην Αίγυπτο και πάνω στη Μαύρη Θάλασσα, στον Εύξεινο Πόντο. Το Stella Solaris ήταν ένα πλοίο 650 θέσεων για πελάτες και περίπου άλλες 600 για πλήρωμα, αλλά ήταν το αρχοντικό της εποχής εκείνης, δηλαδή την δεκαετίας του ’70 όταν άρχισε τις κρουαζιέρες.

Το Stella Solaris έκανε κρουαζιέρες στην Καραϊβική και αργότερα ήρθε και στην Ελλάδα, κυρίως στο Αιγαίο. Εκεί λοιπόν στη δεκαετία του ’70 ένας Ελληνοαμερικάνος συνάδελφος που είχε ένα μικρό πλανητάριο, του ήρθε μια ιδέα από την οποία έβγαλε αρκετά χρήματα. Και η ιδέα του εκείνη ήταν να οργανώνει διάφορες experiences με διάφορους ειδικούς, τον Scott Carpenter, εμένα, το γιο του Κρούτσεφ, (του αρχηγού της Σοβιετικής Ένωσης αρχές δεκαετίας του ’50 και του ’60) ο οποίος υιός ο Σεργκέι ήταν τη δεκαετία του ‘90 καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Brown, και έναν άλλο πραγματικά καταπληκτικό καθηγητή που είχε και τον τιμητικό τίτλο του διευθυντή της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου. Αυτός ο καθηγητής, ονόματι Daniel Boorstin, ήταν ένας από τους πιο φημισμένους καθηγητές της Αμερικανικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο και είχε γράψει καμιά τριανταριά καταπληκτικά βιβλία, πολλά από τα οποία έγιναν best sellers. Έπαιρνε, λοιπόν, τέτοιους ανθρώπους ο Ελληνοαμερικανός και δημιουργούσε κατά κάποιον τρόπο μερικές ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες θεματικές κρουαζιέρες από την δεκαετία του ’70!

Το ’92 λοιπόν θα πέρναγε ένας κομήτης ο οποίος αφήνει πίσω του “διαστημικά σκουπίδια” που δημιουργούν τα πεφταστέρια του Αυγούστου. Λόγω της πρόσφατης επίσκεψης του κομήτη περιμέναμε τα πεφταστέρια του Αυγούστου του ’92 να είναι πολύ θεαματικά. Οπότε παίρνει με τηλέφωνο ο Ελληνοαμερικάνος και μου λέει “θα έχω τον Scott Carpenter, θα έχω αυτόν, θα έχω τον άλλον, γιατί δεν έρχεσαι κι εσύ. Θα σου δώσουμε μία σουίτα, θα τρως, θα πίνεις για μία εβδομάδα και θα κάνεις μία ομιλία. Το ’92 συμπληρώναμε με τη γυναίκα μου 25 χρόνια γάμου. Και αναρωτιόμουν τι δώρο να της κάνω οπότε όταν ήρθε αυτό το τηλεφώνημα λέω να το…”, θα σταματήσει για να χτυπήσει παλαμάκια τα χέρια του και να γελάσει με την καρδιά του.

Οπότε πήγαμε για μία εβδομάδα και ήταν πράγματι κάτι διαφορετικό, ούτε θα το σκεφτόμουν να το κάνω μόνος μου. Μη στα πολυλογώ συνεχίστηκαν αυτές οι κρουαζιέρες μέχρι το ’99 που μ’ ενδιέφερε ιδιαίτερα. Γιατί τον Αύγουστο του ’99 είχε ήδη προγραμματιστεί να γίνει μία κρουαζιέρα στον Εύξεινο Πόντο απ’ όπου θα μπορούσαμε να παρατηρήσουμε τον την ολική έκλειψη του Ήλιου, γιατί με το πλοίο μπορούσες να μετακινηθείς εύκολα εάν στην περιοχή σου υπήρχαν σύννεφα. Οπότε για να έχω τη θέση του ’99 καπαρωμένη πήγαινα κάθε χρόνο έκτοτε και μαζί μας και ο Scott Carpenter, αλλά κι ένας άλλος αστροναύτης της νέας γενιάς, αστροναύτης του διαστημικού λεωφορείου, ο Ronie Parise. Πολύ αργότερα συνάντησα επίσης και τον Charlie Duke. Ο Charlie ήταν ένας από τους 12 αστροναύτες που περπάτησαν στη Σελήνη. Ένας στους 12! Και βλέπεις το φεγγάρι και λες πήγε εκεί πάνω, περπάτησε εκεί πάνω.

Όλοι αυτοί, λοιπόν, μου είπαν τα ίδια πράγματα όταν τους ρώτησα «τι σας έκανε την μεγαλύτερη εντύπωση εκεί πάνω που πήγατε;» Kαι οι τρεις, αλλά και πολλοί άλλοι, μου είπαν ότι αυτό που τους έκανε την μεγαλύτερη εντύπωση ήταν η ατμόσφαιρα της γης, πόσο λεπτή είναι σε σύγκριση με το μέγεθος του πλανήτη μας, και είναι σαν το τσόφλι ενός αβγού αφού μέσα σ’ αυτά τα 11 χλμ. της τροπόσφαιρας, εκεί που γίνονται δηλαδή τα διάφορα καιρικά φαινόμενα, αυτά τα 11 χλμ. μας προστατεύουν εδώ και εκατομμύρια χρόνια από τις επικίνδυνες ακτινοβολίες του σύμπαντος. Πόσο λεπτή ήταν αλλά και πόσο πανέμορφη συγχρόνως. Και κοίταξε δεν έχουν άδικο. Αν το κοιτάξεις πιο βαθιά θα δεις ότι η Γη είναι το σπίτι μας. Εδώ γεννηθήκαμε κι εδώ μεγαλώσαμε”.
 

Με τον αστροναύτη Scott Carpenter το 1995 και δεξιά τον Ronald Parise.

Να φανταστώ πως το πιο όμορφο ταξίδι που έχετε κάνει ποτέ είναι το ’62 με το υπερωκεάνιο “Σατούρνια” από την Πάτρα για τη Νέα Υόρκη; Διάβασα κάπου πως φύγατε από την Πάτρα επειδή δεν είχα χρήματα ούτε για το ταξίδι στον Πειραιά για να παίρνατε από εκεί το καράβι για την Αμερική, και επίσης ότι φύγατε με 150 δολάρια στην τσέπη.

“Κοίταξε δεν ξέρω αν ήταν το καλύτερό μου. Ο καλύτερός μου προορισμός είναι το χωριό μου, αλλά σαν ταξίδι θα έλεγα ίσως ναι, δε θα έλεγα όχι σ’αυτό. Και δε θα έλεγα όχι γιατί σ’ εκείνο το ταξίδι έφευγα-λέει- ‘με βάρκα την ελπίδα’, όπως λέει και το τραγούδι. Ήμουνα 19 χρονών, στην τσέπη μου 150 δολάρια, και ήθελα νάξερα πως μ’ άφησαν οι γονείς μου! Μιλάμε για το 1962, για μία περίοδο που δεν μπορούσες να σπουδάσεις εύκολα στην Ελλάδα. Τότε υπήρχαν τρία μόνο πανεπιστήμια, Θεσσαλονίκη, Αθήνα και φυσικά το Πολυτεχνείο, για τουλάχιστον τις φυσικές επιστήμες που μ’ ενδιέφεραν εμένα, στα οποία πληρώνονταν και δίδακτρα αλλά και τα βιβλία. Η Μεγάλη Φυσική του Αλεξόπουλου για παράδειγμα την εποχή εκείνη έκανε μια ολόκληρη σύνταξη του πατέρα μου”, θα πει επιβραδύνοντας τη φωνή του.
               
“Πολλοί συμπατριώτες μας την εποχή εκείνη έφευγε για την Γερμανία, το Βέλγιο, την Αυστραλία, τον Καναδά γιατί δεν υπήρχαν δουλειές εδώ πέρα και ξενιτεύονταν για να βρουν δουλειά, καλή ώρα σαν και τώρα. Οπότε δουλειές δεν υπήρχαν, να πεις ότι θα δουλεύω και θα σπουδάζω. Αφού δεν υπήρχαν δουλειές, που να πας; Μέναμε στην Πάτρα οπότε, δεν υπήρχε δυνατότητα οικονομική. Είχα δώσει εξετάσεις έτσι για να μου περάσει η λαχτάρα και πέτυχα στο Πανεπιστήμιο, στην Αθήνα. Αλλά όταν είδα ότι δεν μπορούσα να έρθω να σπουδάσω, ξεκίνησα μία διαδικασία για το εξωτερικό. Φυσικά δεν υπήρχε τότε internet οπότε κάπου έπρεπε να βρεις τις λίστες των πανεπιστημίων.

Τότε είχαμε στην Πάτρα την Αμερικανική βιβλιοθήκη που είχε ένα βιβλίο με όλες τις σχετικές πληροφορίες, ακόμα υπάρχουν τέτοια βιβλία, βγαίνουν κάθε χρόνο, BARON’s λέγεται και έχει μια μικρή περιγραφή, ούτε μία σελίδα οι περισσότερες, με τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια της Αμερικής για το κόστος, τα δίδακτρα, τις διευθύνσεις κλπ Με αυτό το βιβλίο, λοιπόν, ξεκίνησα μία αλληλογραφία με πέντε πανεπιστήμια και τελικά διάλεξα αυτό που διάλεξα τελείως τυχαία γιατί η απαντητική επιστολή από τη Λουιζιάνα ήρθε ανήμερα την Πρωτοχρονιά του 1962. Τότε πηγαίνανε οι ταχυδρόμοι ακόμη και την Πρωτοχρονιά τα γράμματα στα σπίτια για να πάρουν κανένα φιλοδώρημα. Ήμασταν έτοιμοι να καθίσουμε για το πρωτοχρονιάτικο τραπέζι στο σπίτι και εκεί ντριν το κουδούνι και ήταν ο ταχυδρόμος. Χαρές, πανηγύρια, τέλος πάντων…”, το χαμόγελό του εκφράζει όλο το συναίσθημα της στιγμής εκείνης.

“Έφυγα τότε με 150 δολάρια αλλά στο εισιτήριο περιλαμβάνονταν όλα τα φαγητά, η καμπίνα κλπ μέχρι να φτάσουμε στη Νέα Υόρκη. Αλλά όπως καταλαβαίνεις η ιδέα ότι θα πήγαινα στη Νέα Υόρκη και από τη Νέα Υόρκη στο Μπατόν Ρουζ στη Λουιζιάνα που απείχε κάπου 1500 χμ. Θα έπαιρνα το λεωφορείο, 46 δολάρια το εισιτήριο για το λεωφορείο που έκανε 46 ώρες συνεχόμενες, σταμάταγε κάθε 3-4 ώρες σε κάποιους υπεραστικούς σταθμούς, βγαίναμε έξω, υποτίθεται θα τρώγαμε κάτι, που να φας όταν έχεις στην τσέπη σου τόσο λίγα χρήματα. Καμιά πίτα μόνο και εκεί ήταν που αγόρασα το πρώτο βιβλίο μου στην Αμερική με 35 σεντς, The Catcher in the Rye του Sallinger, το οποίο δύο τρία χρόνια αργότερα  ήταν υποχρεωτικό για διάβασμα ανάμεσα σε άλλα βιβλία για το μάθημα της λογοτεχνίας. Λοιπόν, το είχα διαλέξει παρά τη φτώχεια μου. Μιλάμε τώρα μέχρι να πάω στο Μπατόν Ρουζ είχα φάει τουλάχιστον τα 70 γιατί το εισιτήριο του λεωφορείου κόστισε 46 δολάρια, μια seven up στο πλοίο, που δεν υπήρχε τότε στην Ελλάδα και ήθελα να την δοκιμάσω ή μία coca cola, ένα-δύο πακέτα τσιγάρα, κάτι από ‘δω και κάτι από ‘κει φύγανε τα λεφτά! Κι όμως, παρόλα αυτά και με τέτοιου είδους αναφορές και με την ελπίδα ότι θα σπούδαζα, με όλα τα σχέδια για το μέλλον ανοιχτά, 19 χρονών τότε, έ ο κόσμος ήταν όλος δικός μου! Επόμενο είναι ότι πρέπει να είναι ένα από τα  πιο, αν όχι το πιο ενδιαφέρον και αγαπημένο ταξίδι μου”.

Πολύ γενναία απόφαση
“Πρέπει να είχα τέλεια άγνοια των κινδύνων, για το που πήγαινα ή τι έκανα”, θα κάνει μία παύση. “Πρέπει να είχα τέλεια άγνοια των πραγμάτων, δεν εξηγείται πως πήγαινα καβάλα στ’ άλογο που λένε. Δεν μπορώ να στο περιγράψω, να περιγράψω ένα τέτοιο συναίσθημα: ο κόσμος ήταν όλος δικός μου”.

Και όταν πήγατε εκεί ξεκινήσατε κατευθείαν δουλειά;

“Από την πρώτη μέρα. Αλλά αυτό δεν με πείραζε τότε σχεδόν καθόλου”.

Υπάρχει ένα ξενοδοχείο, το Primland, το οποίο σου προσφέρει τη δυνατότητα να κοιτάς τα αστέρια με τους αστρονόμους του ξενοδοχείου.  Η τοποθεσία του, στην κορυφή ενός βουνού στα λιβάδια του Dan στη Virginia, το καθιστά ιδανικό για βραδιές αστρο-παρατήρησης. Επαγγελματίες αστρονόμοι, που απασχολούνται σαν προσωπικό του ξενοδοχείου χρησιμοποιούν υπερσύγχρονα επαγγελματικά τηλεσκόπια, όπως το Celestron CGE Pro 1400, για να δείξουν μέσα από το θόλο παρατήρησης που το ξενοδοχείο έχει δημιουργήσει στις εγκαταστάσεις του, τα ουράνια σώματα. Η Star Walk εμπειρία, όπως αυτή ονομάζεται, διαρκεί 45 λεπτά ενώ κοστίζει 35 δολάρια το άτομο. Πολύ λίγα ξενοδοχεία στον κόσμο μπορούν να καυχηθούν ότι διαθέτουν προσωπικό επαγγελματίες- αστρονόμους και το Primland μπορεί. Ένα άλλο ξενοδοχείο στο Ροβανιέμι έχει έναν υπάλληλο, έναν ξενοδοχοϋπάλληλο, που δουλεύει κάθε μέρα 23:00- 6.30 και δουλειά του είναι να παρατηρεί τον ουρανό και σε περίπτωση που δει το Βόρειο Σέλας με ένα ειδικό συναγερμό να ειδοποιεί τους καλεσμένους για να γίνουν μάρτυρες αυτού του φανταστικού ουράνιου θεάματος. Στις διακοπές, το χρόνο που αποσυμπιεζόμαστε και ερχόμαστε πιο κοντά με τους οικείους μας, τον ίδιο μας τον εαυτό και τη φύση, δεν είναι υπέροχο να υπάρχουν τέτοιες πρωτοβουλίες που μας επιτρέπουν να κατανοήσουμε τον κόσμο γύρω μας και να κάνουμε χώρο για σκέψεις που ίσως δεν είχαμε κάνει μέσα στη ρουτίνα της κάθε ημέρας. Με άλλα λόγια, τα ξενοδοχεία μέσω τέτοιων ενεργειών θα μπορούσαν να γίνουν μία αφορμή, ένα έναυσμα για να ερεθίσουν τον άνθρωπο σε μία κατανόηση του κόσμου που θα συνεχίσει έπειτα και στην καθημερινή του ζωή;

“Σαν τις θεματικές κρουαζιέρες, δηλαδή. Τέτοιες περιγραφές που μου λες για το ξενοδοχείο το κάναμε τη δεκαετία του ’90. H ομιλία γινόταν στο σαλόνι του πλοίου όπου ο καθένας μας έκανε από μία διάλεξη την εβδομάδα και μετά κι ένα panel discussion. Ο καθένας έλεγε τα δικά του, όλα γύρω από αυτά που έκανε, αλλά συνδεδεμένα κάπως και με το θέμα της κρουαζιέρας, δηλαδή αν ήταν τα πεφταστέρια και ούτω καθεξής. Εκτός λοιπόν από την ομιλία , το panel discussion, και τις βραδινές παρατηρήσεις κάναμε και παρατηρήσεις για το green flash στο κατάστρωμα στη δύση του ήλιου.

Ξέρεις πότε άρχισε αυτός ο Ted Pedas, ο Ελληνοαμερικανός με αυτήν την ιδέα των κρουαζιερών; Το ’73! Ήταν αυτός, η αδελφή του και ο κουνιάδος του, που τους ήρθε η ιδέα να πάρουν ένα κρουαζιερόπλοιο για μία ολική έκλειψη ηλίου, το 1973 στο βόρειο Ατλαντικό και σκεφτήκαν να νοικιάσουν το Olympia. Το Olympia ήταν κρουαζιερόπλοιο αντίστοιχο με το Σατούρνια την εποχή εκείνη, ελληνικής ιδιοκτησίας.

Για το Σέλας τώρα, έχω πολλούς φίλους που πηγαίνουν σε εκείνη την περιοχή της Σκανδιναβίας, για να παρακολουθήσουν και να φωτογραφήσουν το φαινόμενο του Σέλαος, αλλά εκείνοι προτιμούν κυρίως το Τρόμσο σαν βάση για να παρατηρήσουν το Σέλας. Άλλωστε οποιοδήποτε φαινόμενο μπορεί να εξηγηθεί με απλό τρόπο και με απλά λόγια, εμπλουτίζει τον κόσμο, μας πλουτίζει, μας κάνει πιο ανθρώπους. Και φυσικά εγώ είμαι υπέρ γιατί, εμπλουτίζει τις διακοπές του καλεσμένου, που θα έχει να λέει μετά!
 
Αυτά βέβαια είναι σε τελείως προσωπικό επίπεδο. Εξαρτάται ο κάθε ιδιοκτήτης πως βλέπει το πράγμα. Το να κάνει κάποιος ξενοδόχος αυτό που λέγαμε προηγουμένως, θεματικές βραδιές ή θεματικές εβδομάδες και ακόμη και θεματικούς μήνες είναι ένα πολύ έξυπνο μάρκετινγκ που θα μπορέσει να προσελκύσει κάποιου είδους καλεσμένους”.
 

Με τα παιδιά του αστροναύτη Michael Collins, την ημέρα που ο πατέρας τους βρισκόταν στο Apollo 11 γύρω από τη Σελήνη.

Για το σχετικά πρόσφατο κεφάλαιο του “διαστημικού τουρισμού”, τί έχετε να πείτε;

“Οι Ρώσοι το είχαν κάνει ‘επάγγελμα’ μέχρι το 2009! Ένας μάλιστα διαστημικός τουρίστας, ένας Αμερικανοουγγαρέζος έχει πάει δύο φορές στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Την πρώτη φορά πλήρωσε 25 εκατ., τη δεύτερη 35 εκατ. δολάρια για 10-12 ημέρες. Και ήταν και μία Ιρανή, μία γυναίκα, στους συνολικά 7 διαφορετικούς διαστημικούς τουρίστες.

Λοιπόν, κοίταξε με τέτοια λεφτά φυσικά δε το συζητάμε. Τώρα έρχεται ο Musk, ο καινούργιος, ο οποίος έχει κάνει καταπληκτικές δουλειές όχι μόνο στο χώρο του διαστήματος αλλά επίσης και στο χώρο της ενέργειας. Καταπληκτικός αλλά λέει και μερικές κατά την γνώμη μου υπερβολές. Για παράδειγμα λέει ότι αυτός , η επιχείρησή του, θα στείλει άνθρωπο στον Άρη μέχρι το 2033. Δεν μπορώ να το πιστέψω. Επίσημα μια χώρα είτε είναι η Αμερική, είτε η Ρωσία, είτε οποιοδήποτε άλλο κράτος δεν μπορεί να στείλει ανθρώπους στο διάστημα με την βεβαιότητα ότι θα πεθάνουν εκεί. Ως κράτος δηλαδή μάλλον απαγορεύεται. Ως ιδιώτης δεν ξέρω αν μπορεί να το κάνει εάν ας πούμε φτιαχτεί ένα διαστημόπλοιο το οποίο να μπορεί να κάνει μια επανδρωμένη αποστολή στον Άρη one way και να πεθάνει ο άνθρωπος εκεί γιατί επιστροφή προς το παρόν δε γίνεται με τίποτα.

Η πλησιέστερη απόσταση μεταξύ Γης και Άρη είναι 55 εκατ. χλμ., ενώ η πιο απόμακρη είναι 400 περίπου εκατ. χλμ. Δηλαδή εμφανώς θα πρέπει να περιμένεις δύο χρόνια για να επιστρέψεις. Δε γίνεται να πεις θα πάω θα κάνω βόλτα γύρω από τον Άρη και θα ξαναγυρίσω. Οι αποστάσεις είναι τόσο τεράστιες που αποκλείεται. Για να κάνεις, όμως, κάτι τέτοιο πρέπει να έχεις και καύσιμα μαζί σου. Άρα μέχρι το ’33 δε γίνεται με τίποτα, το υπογράφω που λένε.

Λέει επίσης ότι μέχρι το ’18, εγώ σου λέω μέχρι το 20, δε σου λέω το ’18, θα μπορέσει να στείλει ανθρώπους γύρω από τη Σελήνη με επιστροφή. Κάτι τέτοιο, ναι, έχει γίνει και μάλιστα πριν από 45 χρόνια. Άρα ίσως να μπορέσει ο Musk να το κατορθώσει αυτό στα επόμενα δύο χρόνια. Όσον αφορά τώρα μια επανδρωμένη επίσκεψη στον Άρη μέχρι το ‘33 δεν το νομίζω, ούτε το 2050, ίσως εσύ να μπορέσεις το δεις προς το τέλος του αιώνα. Νωρίτερα αποκλείεται.

Πρόσεξε όμως και το εξής, για το τι έλεγε ο Arthur Clarke – ήταν ένας συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας που προέβλεψε σε μία εργασία που έκανε το 1945 τους τηλεπικοινωνιακούς δορυφόρους. Αυτός έγραψε επίσης και το μικρό διήγημα που διαμόρφωσαν σε σενάριο μαζί με τον Stanley Kubrick, το 2001 την Οδύσσεια του Διαστήματος. Λοιπόν, τι έλεγε ο Arthur Clarke: Όταν ένας διακεκριμένος, αλλά ηλικιωμένος, επιστήμονας δηλώνει ότι κάτι είναι δυνατόν να γίνει, είναι σχεδόν βέβαιο ότι έχει δίκιο. Όταν δηλώνει ότι κάτι είναι αδύνατο, τότε σίγουρα κάνει λάθος! Οπότε εγώ λέω αδύνατο να γίνει μία ανθρώπινη επίσκεψη στον Άρη πριν από το τέλος του αιώνα, αλλά μη με πιστεύεις και τόσο πολύ”, γελάει.

“Επιμένω όμως ότι μάλλον όχι. Οι τεχνολογικές δυνατότητες, εντάξει, μπορεί να υπάρξουν ή τέλος πάντων να είναι ορισμένα λίγα, πολύ μικρά προβλήματα που πρέπει να λυθούν. Αυτό όμως είναι το λιγότερο που θα με απασχολούσε. Η διαβίωση του ανθρώπου στο διάστημα σε ένα περιορισμένο χώρο είναι πολλή δύσκολη ψυχολογικά, θα βγάλει ο ένας το μάτι του άλλου. Επίσης, οι κοσμικές ακτίνες και τα φορτισμένα σωματίδια από τον ήλιο είναι τόσο ενεργά ώστε σε διαπερνούν και μπορούν να σε σκοτώσουν γιατί περνούν από το περίβλημα του διαστημοπλοίου ιδιαίτερα σε περιόδους ηλιακής έξαρσης. Για να μπορέσει, λοιπόν, ένα τέτοιο ταξίδι να γίνει εφικτό και να μην πεθάνουν στο δρόμο οι άνθρωποι θα πρέπει να υπάρχουν ορισμένες περιοχές, καταλύματα, δωμάτια, τα οποία να είναι προστατευμένα από αυτού του είδους τις ακτινοβολίες, άρα να είναι με μολύβι γύρω-γύρω, για να μην μπορούν να διαπεραστούν από τις ακτινοβολίες αυτές. Αυτό όμως επιβαρύνει το βάρος του διαστημοπλοίου άρα επιβαρύνει και την εκτόξευση, δηλαδή την ενέργεια που χρειάζεται για να ξεφύγει από τη δύναμη της βαρύτητας της Γης. Δεν είναι μόνο απλώς να πας αλλά και να επιβιώσεις. Ένα κράτος, λοιπόν, δεν μπορεί να στείλει κάποιον άνθρωπο στον Άρη με βάρκα την ελπίδα. Ο ιδιώτης μπορεί να το κάνει αυτό αλλά μέχρι το ’33 δεν νομίζω. Το 1933 θα είμαι 90 χρονών, μπορεί να ζω, οπότε θα το δούμε, μπορεί να βγω ψεύτης, αλλά δε νομίζω”.

Τι είναι για εσάς φιλοξενία;

“Αυτό που έλεγε ο Όμηρος. Στην ουσία είναι μία ιερή υποχρέωση όλων μας. Γιατί ανέκαθεν στην ελληνική ιστορία αλλά και σε άλλες κοινωνίες της αρχαιότητας, από τη Μεσοποταμία ήδη, μπορεί κάποιος θεός, ο Ξένιος Ζευς ας πούμε να είχε πάρει τη μορφή ενός ξένου. Υπάρχει μία πολύ ωραία ιστορία για τον Αβραάμ. Τον επισκέφθηκαν λέει τρεις άγγελοι, αυτός όμως δεν ήξερε ότι ήταν άγγελοι αλλά επειδή ήταν υποχρεωμένος από την έννοια της φιλοξενίας, τους έπλυνε τα πόδια, και τους έστρωσε πλούσιο φαγητό. Ως γνωστόν ο Αβραάμ ήταν τότε παντρεμένος με τη Σάρα η οποία ήταν μεγάλης ηλικίας και δεν μπορούσε να συλλάβει παιδιά, και του είπαν οι τρεις ξένοι ότι του χρόνου που θα επιστρέψουν, η Σάρα θα έχει συλλάβει παιδί και γέλαγε φυσικά η Σάρα λόγω ηλικίας, και πράγματι αυτό συνέβη. Θέλω να πω, δηλαδή, την αντίληψη που έχουν όλοι οι λαοί, όχι μόνο η Αρχαία Ελλάδα, για την υποχρέωση που έχει ο οικοδεσπότης απέναντι στον ξένο αλλά και ο ξένος απέναντι στον οικοδεσπότη. Κι όμως αυτή την υποχρέωση δεν την σεβάστηκε ο Πάρης. Δε σεβάστηκε τη φιλοξενία του Μενέλαου και του έκλεψε τη γυναίκα με αποτέλεσμα τον Τρωικό Πόλεμο. Η φιλοξενία είναι πράξη σεβασμού, αγάπης, εκτίμησης και ιερή υποχρέωση. Και αν κάτι θα με χαρακτήριζε, είναι ακριβώς αυτό. Η φιλοξενία για εμένα είναι το Α και το Ω της ζωής, κι όχι μόνο στο σπίτι μου εδώ. Ανοίγεις το σπίτι σου, και το ανοίγεις γιατί έχεις την υποχρέωση. Τι πάει να πει φιλοξενία για μένα ε; Θα σου δώσω εγώ δυο ιστορίες.

Στην Αμερική δούλευα και σπούδαζα συγχρόνως. Μερικές φορές όμως δεν έφταναν τα λεφτά, υπήρχαν κάποιες υποχρεώσεις ή τέλος πάντων το παράκανα με τις κοπέλες και χάλαγα πολύ περισσότερα χρήματα από ο,τι είχα διαθέσιμα. Οπότε ξέμενα κάμποσες φορές χωρίς φράγκο. Τότε είχα συμφοιτητές δύο μεγαλύτερους από εμένα, ο ένας ο Βασίλης και ο άλλος ο Πάνος. Ο Πάνος ήταν από την Κύπρο, ο Βασίλης από εδώ, από την Αθήνα. Ο Βασίλης σπούδαζε μεταπτυχιακά στη φυτοπαθολογία και είχε ένα μεγαλύτερο ποσό υποτροφίας από ό,τι εγώ που ήμουν ακόμα στο πρώτο πτυχίο. Ο Πάνος σπούδαζε κι αυτός φυσική. Και αυτός μεταπτυχιακά. Μάλιστα στη διατριβή του πολέμαγε να βρει κάποια απάντηση στην πυρηνική φυσική, αλλά δεν μπορούσε να λύσει το πρόβλημα. Τρομακτικό πρόβλημα. Συνήθιζε όμως να έχει δίπλα στο κρεβάτι του χαρτί και μολύβι. Ένα πρωί, λοιπόν, ξυπνάει, κοιτάζει το μπλοκάκι, και ήταν γραμμένη η λύση του προβλήματος! Είχε φαίνεται ξυπνήσει στον ύπνο του το βράδυ, έγραψε την απάντηση και ξανακοιμήθηκε. Και παρόλο που πήρε το διδακτορικό του στη φυσική, ποτέ δεν έκανε φυσική στη ζωή του αλλά ασχολήθηκε με τους υπολογιστές.

Τέλος πάντων. Όταν με ‘έκοβε λόρδα’ που λένε, πήγαινα στον Πάνο ή στο Βασίλη. Ήτανε δύο διαμερισματάκια το ένα απέναντι από το άλλο. Πήγαινα, κοίταζα αν ήταν ο ένας ή ο άλλος. Πήγα, λοιπόν, στον Πάνο μία φορά, ο οποίος Πάνος μόλις έβγαινε από το σπίτι του. Όταν με είδε κατάλαβε περί τίνος πρόκειται, μου λέει ‘έλα, ήρθες πάνω στην ώρα, μόλις ετοίμαζα πατάτες τηγανητές κι αβγά να φάω, έλα να μου κάνεις παρέα’. Α, του λέω, εγώ δεν έχω όρεξη, αν και πείναγα τρομακτικά. Μη στα πολυλογώ, μπαίνει μέσα, κόβει πατάτες, φτιάχνει πατάτες τηγανητές, έφτιαξε και τρία αβγά. Όταν λέμε πατάτες τηγανητές ένα μπολάκι γεμάτο και πάνω στο μπολάκι με τις πατάτες τα 3 τηγανητά αβγά και μία σαλάτα λάχανο ψιλοκομμένη, πράγματι λαχταριστή. Λοιπόν σε πληροφορώ ότι αμφιβάλλω αν ο Πάνος έφαγε μία πατάτα, ίσως μία πατάτα, αμφιβάλλω αν έφαγε μία πιρουνιά από τη σαλάτα και φυσικά ούτε ένα κομμάτι από τα αβγά. Εγώ τα έκανα τα εξαφάνισα όλα. Αυτό για εμένα, Αλεξία μου, είναι φιλοξενία. Έφευγε ο άνθρωπος, πήγαινε στο πανεπιστήμιο κι επειδή κατάλαβε, χωρίς να του πω εγώ τίποτα, κατάλαβε τον λόγο που ήμουνα εκεί. Δεν είναι μόνο θέμα ενσυναίσθησης.

Δεύτερο παράδειγμα με το Βασίλη. Ο Βασίλης, ως φυτοπαθολόγος, έκανε πειράματα με αβγά και έφτιαχνε τροφή για μικρόβια. Η τροφή για μικρόβια φτιαχνόταν ως εξής: το πανεπιστήμιο του έπαιρνε πατάτες, τις οποίες έκοβε σε κυβίσκους ενός εκατοστού, τα έβραζε, το ζουμί τράβαγε όλο το άμυλο απ’ τις πατάτες και το άμυλο αυτό το έβαζε σε γυάλινα πιατάκια, τα οποία αποστειρώνονταν σε ειδικούς κλιβάνους και η ‘τροφή των μικροβίων’ έπαιρνε μία κρούστα, ενώ τις πατάτες τις πέταγε.

Σε δεύτερη φάση είχε αβγά με διάφορες ηλικίες έμβρυα, έκανε ένα παραθυράκι στο αβγό και έβαζε το μικρόβιο να δει πως θα εξελιχθεί. Από τότε φυσικά δεν έχει φάει ποτέ αβγά ή κοτόπουλα. Εμείς, όμως, και λέω εμείς γιατί είχα και ένα Θεσσαλονικιό συμφοιτητή, αυτός στο Μαθηματικό, πηγαίναμε στο Βασίλη στο εργαστήριο, παίρναμε τους κυβίσκους τις πατάτες τις βραστές, βάζαμε χλωριούχο νάτριο, αλάτι δηλαδή, και τις τρώγαμε. Αλλά όταν ήθελε να μας περιποιηθεί ο Βασίλης τι έκανε; Έπαιρνε τις πατάτες αυτές, τους κυβίσκους, και αντί να τους πετάξει τούς έπαιρνε στο σπίτι, τους έβαζε μέσα σ’ ένα ταψάκι μικρό, έπαιρνε κι ένα λουκάνικο Φρανκφούρτης (hot dog), το έκοβε πολύ-πολύ ψιλό, το πέταγε στο ταψί, έβαζε και χυμό-λεμόνι, λαδάκι και ρίγανη, τα έβαζε στο φούρνο και γινότανε το καλύτερο ίσως φαγητό που έχω φάει. Κι αυτό, λοιπόν Αλεξία μου, είναι πραγματική φιλοξενία. Ό,τι λεφτά κι αν κάνει κανείς μετά από κάτι τέτοιο, ο,τι πλούσια γεύματα κι αν σου παραθέσουν, αυτά τα δύο γεύματα δεν πρόκειται να ξεχαστούν, κατάλαβες;

Μου λες τι είναι φιλοξενία. Αυτά, αγαπητή μου, είναι φιλοξενία”.

Πώς αλλάζει η εικόνα σου για τη ζωή, τον κόσμο και τη θέση σου σε αυτόν όταν κάθε μέρα στη δουλειά σου υπάρχει η διαρκής υπενθύμιση ότι αυτό που βλέπουμε είναι μόνο το 4% των συστατικών του Σύμπαντος ή ότι κάθε δευτερόλεπτο στο Σύμπαν γεννιούνται 65.000 άστρα και στη Γη τρία μωρά; Φιλοσοφείς τη ζωή πιο πολύ; Καταλαβαίνεις πόσο τυχερός είσαι, μικρός αλλά και τόσο μεγάλος σε έναν πολύ πολύ μεγάλο κόσμο; Αξιολογείς τα προβλήματα της καθημερινότητας διαφορετικά; Ένα πρόβλημα υγείας, ένας χωρισμός, μία απόλυση φαντάζουν περισσότερο διαχειρίσιμα και η ζωή περισσότερο αισιόδοξη;

“Είναι αυτό που είπαμε για αυτόν τον κόσμο το μικρό το μέγα. Όχι μόνο φιλοσοφείς τη ζωή, γίνεσαι και πιο ρομαντικός κατά τη γνώμη μου. Ξέρεις οι περισσότεροι νομίζουν ότι αφού τα ξέρετε όλα αυτά, χάνεται η μαγεία. Δηλαδή έχεις μια γυναίκα δίπλα σου και κοιτάς το φεγγάρι κι εσύ δεν έχεις το ρομαντισμό ανθρώπων που έχουν άγνοια για τα μυστικά της Σελήνης; Ίσα-ίσα εγώ πιστεύω το αντίθετο, ότι γνωρίζεις τι υπάρχει εκεί πάνω και μπορείς πραγματικά να επικοινωνήσεις με τον άνθρωπό σου. Να επικοινωνήσεις πράγματα τα οποία κανένας από τους, σε εισαγωγικά, απλούς θνητούς μπορούν να επικοινωνήσουν.

Και δεν είναι μόνο αυτό. Πριν από 65 εκατ. χρόνια έπεσε ένας βράχος στο μέγεθος του Έβερεστ και κατέστρεψε το 70 % όλων των ειδών ζωής. Φύγαν οι δεινόσαυροι, φύγαν τα πάντα κι έμειναν κάτι ποντικάκια, κάποια τρωκτικά. Αν δεν είχε γίνει αυτή η καταστροφή, δε θα μπορούσαμε να μιλάμε εμείς. Μπορεί να υπήρχαν λογικά όντα, να είχαν εξελιχθεί σε λογικά όντα οι δεινόσαυροι δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο, αλλά όχι εμείς, όχι τα θηλαστικά, ίσως κάποιος άλλος. Ίσως και να μην είχαν εξελιχθεί σε λογικά όντα γιατί οι δεινόσαυροι ίσως να είχαν επιζήσει με κάποιον άλλον τρόπο αν και λόγω του μεγέθους τους πηγαίναν προς την καταστροφή τους έτσι κι αλλιώς. Γεγονός είναι ένα ότι η μία αυτή καταστροφή ήταν τυχαία, θα μπορούσε να γίνει και αύριο έτσι. Αυτή λοιπόν η καταστροφή έγινε η αιτία για να μιλάμε εσύ κι εγώ εδώ. Γουστάρω, έτσι;”, θα μου πει γοητευμένος από τη ζωή και με τη λάμψη των ματιών ενός πιτσιρικά.


 
Τι είναι αυτό που κάνει τον άνθρωπο πειραματιστή και εξερευνητή, κυνηγό της κατανόησης της γνώσης και των μυστικών του σύμπαντος;

“Ήταν αυτό που έλεγε ο Αριστοτέλης πριν από 2.300 χρόνια. Πάντες ἄνθρωποι τοῦ εἰδέναι ὀρέγονται φύσει. Είναι στη φύση του ανθρώπου να θέλει να μάθει. Τι είναι αυτό το πράγμα; Είναι ίσως κάτι χαραγμένο στη γενετική μας δομή. Κανείς δεν το ξέρει, τουλάχιστον εγώ δεν μπορώ να το ξέρω. Εκείνο που ξέρω είναι ότι εφόσον υπάρχει αυτή η κορφή πρέπει να την κατακτήσουμε. Να δούμε, δηλαδή, τι είναι πίσω από αυτή την κορυφή. Να αναρωτηθούμε γιατί υπάρχουν οι κεραυνοί, να αναρωτηθούμε γιατί τα πουλιά πετάνε. Είναι στη φύση του ανθρώπου”.

Γνωρίζω ότι το Salvatores Dei του Καζαντζάκη είναι ένα από τα δύο πιο προσφιλή σας βιβλία μαζί με το “Αναφορά στον Γκρέκο”.
 
Σε αυτό το φωτεινό διάστημα τι έχετε μάθει μέχρι τώρα; Τελικά ποια είναι η ομορφιά της ζωής κ. Σιμόπουλε;

“Είναι αυτό που έλεγε η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου. Την ξέρεις την Ευτυχία την Παπαγιαννοπούλου; Ήταν μία τύπισσα η οποία έγραφε λαϊκούς στίχους, μία λαϊκιά γυναίκα, η οποία έγραφε καταπληκτικούς στίχους. Έχει γράψει μερικά από τα πιο ωραία λαϊκά τραγούδια. Ανάμεσα σε αυτά ένα τραγούδι που τραγούδησε για πρώτη φορά ο Καζαντζίδη. Kαι είχα κι ένα φίλο στη δεκαετία του ’50, που δεν τραγούδαγε μόνο τα λόγια, αλλά έκανε και το μπουζούκι, τιρι τιρι τιαν“, θα μου τον μιμηθεί παραστατικά και με νοσταλγία.

“Το τραγούδι, λοιπόν, αυτό λέει: Δυο πόρτες έχει η ζωή, άνοιξα μια και μπήκα, περπάτησα ένα πρωινό κι ώσπου να’ρθει το δειλινό από την άλλη βγήκα. Είναι χαρακτηριστικό αυτό το πέρασμα απ’ το σκοτάδι στο σκοτάδι, το ενδιάμεσο, το φως, το ονομάζουμε ζωή. Δεν είναι μόνο ο Καζαντζάκης που έχει πει το ίδιο πράγμ

Ιστοσελίδα | + Άρθρα
28/03/2024
27/03/2024
26/03/2024
22/03/2024
21/03/2024
20/03/2024