Ο εναέριος χώρος της ΕΕ παραμένει κατακερματισμένος σε 27 εθνικά συστήματα διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας, στα οποία παρέχονται υπηρεσίες από περίπου 60 κέντρα εναέριας κυκλοφορίας, ενώ ο εναέριος χώρος διαιρείται σε περισσότερους από 650 τομείς. Αυτό σημαίνει ότι ο εναέριος χώρος είναι σήμερα διαρθρωμένος με βάση τα εθνικά σύνορα και, επομένως, οι πτήσεις δεν μπορούν να χρησιμοποιούν απευθείας διαδρομές.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε προτάσεις για να επισπεύσει τη μεταρρύθμιση του ευρωπαϊκού συστήματος ελέγχου της εναέριας κυκλοφορίας. Στόχος της Επιτροπής είναι να προλάβει κρίση χωρητικότητας, δεδομένου ότι για τα επόμενα 10-20 χρόνια προβλέπεται αύξηση του πλήθους των πτήσεων κατά 50%. Οι ανεπάρκειες που προκύπτουν από τον κατακερματισμό του ευρωπαϊκού εναέριου χώρου συνεπάγονται ετησίως πρόσθετες δαπάνες για τις αεροπορικές εταιρείες και τους πελάτες τους που πλησιάζουν τα 5 δισ. ευρώ. Στη μέση διανυόμενη απόσταση πτήσης προστίθενται 42 χλμ., με αποτέλεσμα να καταναλώνονται περισσότερα καύσιμα από τα αεροσκάφη, να παράγονται υψηλότερες εκπομπές ρύπων, να αυξάνονται τα τέλη χρήσης και να προκαλούνται μεγαλύτερες καθυστερήσεις. Οι ΗΠΑ ελέγχουν με σχεδόν το μισό κόστος τον ίδιο όγκο εναέριου χώρου με περισσότερη κυκλοφορία.
Ο αρμόδιος επίτροπος για τις μεταφορές, Siim Kallas, δήλωσε τα εξής: “Οι αεροπορικές εταιρείες μας και οι επιβάτες τους είναι αναγκασμένοι να υφίστανται από δεκαετίας και πλέον μειωμένες υπηρεσίες και περιττές καθυστερήσεις στην πορεία προς τον Ενιαίο Ευρωπαϊκό Ουρανό. Η κατάσταση αυτή δεν μπορεί να συνεχιστεί. Εφεξής θα ενισχύουμε τις συνιστώσες του συστήματος, ώστε να μπορεί να ανταποκρίνεται στην αύξηση της πίεσης και να αντεπεξέρχεται σε φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις ακόμη και σε μια δύσκολη οικονομικά συγκυρία. Πρέπει να δώσουμε ώθηση στην ανταγωνιστικότητα του τομέα της ευρωπαϊκής αεροπορίας και να δημιουργήσουμε περισσότερες θέσεις εργασίας στις αεροπορικές εταιρείες και τα αεροδρόμια”.
Η Επιτροπή προτείνει να επικαιροποιηθούν οι τέσσερις κανονισμοί για τη δημιουργία του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Ουρανού (ΕΕΟ) και να τροποποιηθούν οι κανόνες που διέπουν τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Ασφάλειας της Αεροπορίας (EASA). Μεταξύ των βασικών στοιχείων της πρότασης, που είναι γνωστή ως δέσμη SES2+, περιλαμβάνονται τα παρακάτω.
Βελτίωση της ασφάλειας και της εποπτείας
Η ασφάλεια παραμένει απόλυτη πρώτη προτεραιότητα στον τομέα της αεροπορίας. Οι έλεγχοι του EASA (Ευρωπαϊκού Οργανισμού Ασφάλειας της Αεροπορίας) έχουν φέρει στο φως μεγάλες ανεπάρκειες όσον αφορά την εποπτεία των οργανισμών ελέγχου της εναέριας κυκλοφορίας στα κράτη μέλη. Η Επιτροπή προτείνει τον πλήρη οργανωτικό και δημοσιονομικό διαχωρισμό των εθνικών εποπτικών αρχών από τους οργανισμούς ελέγχου της εναέριας κυκλοφορίας τους οποίους εποπτεύουν και, συγχρόνως, τη διασφάλιση της παροχής επαρκών πόρων στις εθνικές εποπτικές αρχές για την εκπλήρωση των καθηκόντων τους. Ο διαχωρισμός αυτός θα έχει ιδιαίτερα θετικό αντίκτυπο τόσο ως προς την εποπτεία όσο και την ασφάλεια. Πολλές εποπτικές αρχές στερούνται επί του παρόντος επαρκών πόρων και εξαρτώνται από την υποστήριξη των ίδιων των οντοτήτων που υποτίθεται ότι εποπτεύουν.
Στο μέλλον οι αερομεταφορείς θα αναλάβουν νέο ρόλο: συγκεκριμένα, θα εγκρίνουν τα επενδυτικά σχέδια των οργανισμών ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας, ούτως ώστε να εξασφαλίζεται ότι τα σχέδια αυτά θα είναι καλύτερα εστιασμένα στην κάλυψη των αναγκών του πελάτη.
Καλύτερη διαχείριση της εναέριας κυκλοφορίας
Η μεταρρύθμιση του ευρωπαϊκού συστήματος διαχείρισης εναέριας κυκλοφορίας διαρθρώνεται με βάση τέσσερις κύριους στόχους επιδόσεων: ασφάλεια, οικονομική απόδοση, χωρητικότητα και περιβάλλον. Οι στόχοι αυτοί συναποτελούν τον πυρήνα της μεταρρυθμιστικής διαδικασίας, δεδομένου ότι απαιτούν να αναδιαρθρωθούν οι οργανισμοί ελέγχου της εναέριας κυκλοφορίας και να παρέχουν καλύτερες υπηρεσίες με χαμηλότερο κόστος.
Τα τελευταία χρόνια, τα αποτελέσματα όσον αφορά τους στόχους επιδόσεων υπολείπονταν κατά πολύ των συνολικά προσδοκώμενων επιπέδων. Τούτο οφείλεται στο γεγονός ότι, με το ισχύον σύστημα, τα κράτη μέλη έχουν την τελευταία λέξη ως προς τους στόχους και τα διαρθρωτικά μέτρα που λαμβάνονται σε περίπτωση που δεν επιτυγχάνονται οι εν λόγω στόχοι.
Η πρόταση της Επιτροπής θα ενισχύσει το σύστημα αξιολόγησης των επιδόσεων, καθώς θα καταστήσει τη διαδικασία καθορισμού των στόχων πιο ανεξάρτητη, διαφανή και ευκολότερα εκτελεστή. Θα ενισχύσει τον ρόλο της Επιτροπής στον καθορισμό φιλόδοξων στόχων. Συγχρόνως, θα αυξήσει την ανεξαρτησία του φορέα επανεξέτασης των επιδόσεων- ως βασικού τεχνικού συμβούλου- και θα καταστήσει δυνατή την επιβολή κυρώσεων, όταν δεν επιτυγχάνονται οι στόχοι.
Νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες στις υποστηρικτικές υπηρεσίες
Η Επιτροπή προτείνει να δημιουργηθούν νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες για τις εταιρείες που παρέχουν υποστηρικτικές υπηρεσίες στους οργανισμούς ελέγχου της εναέριας κυκλοφορίας. Πρέπει να διαχωριστούν οι υποστηρικτές υπηρεσίες -π.χ. οι υπηρεσίες μετεωρολογικών πληροφοριών, αεροναυτικών πληροφοριών, επικοινωνιών, πλοήγησης ή επιτήρησης- ώστε να είναι δυνατόν να υπόκεινται σε ανοικτούς και διαφανείς διαγωνισμούς, σύμφωνα με τους συνήθεις κανόνες για την ανάθεση συμβάσεων. Οι βασικές υπηρεσίες ελέγχου της εναέριας κυκλοφορίας αποτελούν φυσικά μονοπώλια και δεν θα υπόκεινται στους νέους κανόνες.
Οι υποστηρικτές υπηρεσίες αποτελούν επί του παρόντος τον κυριότερο παράγοντα κόστους της διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας και επιτρέπεται να παρέχονται από μονοπωλιακούς φορείς χωρίς να έχει πραγματοποιηθεί κατάλληλη αξιολόγηση του κόστους και των οφελών. Σύμφωνα με συντηρητικές εκτιμήσεις, θα ήταν δυνατόν να επιτευχθούν εξοικονομήσεις της τάξεως του 20% με την εφαρμογή των κανόνων που διέπουν συνήθως τις δημόσιες συμβάσεις.
Δυνατότητα κλαδικών συμπράξεων
Το σημερινό συνονθύλευμα των 27 εθνικών αεροπορικών τμημάτων εναέριου χώρου πρόκειται να αντικατασταθεί από λειτουργικά τμήματα εναέριου χώρου (FAB) που θα συνιστούν δίκτυο μεγαλύτερων περιφερειακών τμημάτων, ούτως ώστε να αυξηθεί η απόδοση, να περικοπούν οι δαπάνες και να μειωθούν οι εκπομπές. Παρά τη δεσμευτική προθεσμία του Δεκεμβρίου 2012 που επιβλήθηκε στα κράτη μέλη για τη δημιουργία λειτουργικών τμημάτων εναέριου χώρου, μέχρι στιγμής δεν λειτουργεί πλήρως κανένα από τα εννέα τμήματα που έχουν δημιουργηθεί. Η Επιτροπή εξετάζει σήμερα το ενδεχόμενο να κινήσει διαδικασίες παράβασης κατά όλων των κρατών μελών όσον αφορά τα λειτουργικά τμήματα εναέριου χώρου, ιδίως στις περιπτώσεις που δεν διαφαίνεται καμία μεταρρυθμιστική πρόοδος τους προσεχείς μήνες.
Ωστόσο, πρέπει να επισημανθεί ότι τα λειτουργικά τμήματα εναέριου χώρου στερούνται ευελιξίας. Για τον λόγο αυτό, η Επιτροπή προτείνει να εξασφαλιστεί με πιο ευέλικτο τρόπο η συνεργασία των φορέων παροχής υπηρεσιών στο πλαίσιο των λειτουργικών τμημάτων εναέριου χώρου – ώστε να έχουν τη δυνατότητα να δημιουργούν κλαδικές συμπράξεις και να συνεργάζονται με ευρύτερο φάσμα εταίρων για τη βελτίωση των επιδόσεών τους.
Επιπλέον, θα ενισχυθεί ο ρόλος του διαχειριστή δικτύου (Eurocontrol), ώστε να του επιτραπεί να παρέχει κεντρικές υπηρεσίες στην Ευρώπη με πιο αποτελεσματικό τρόπο. Ενίσχυση του διαχειριστή δικτύου σημαίνει, ιδίως, ότι είναι δυνατόν να συντομευθούν οι διαδρομές, με αποτέλεσμα να μειωθούν συνακολούθως η κατανάλωση καυσίμων και οι συνολικές εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων.
Ποιο είναι το επόμενο βήμα; Οι προτάσεις της Επιτροπής πρέπει να εγκριθούν από τα κράτη μέλη και το Κοινοβούλιο πριν καταστούν νόμοι.
Ενιαίος Ευρωπαϊκός Ουρανός: βασικά γεγονότα και αριθμητικά στοιχεία
Στην Ευρώπη, οι αιθέρες και τα αεροδρόμια βρίσκονται στα πρόθυρα του κορεσμού. Σε περισσότερους από 440 ευρωπαϊκούς αερολιμένες διακινούνται ήδη περισσότεροι από 800 εκατ. επιβάτες ετησίως. Κάθε ημέρα εκτελούνται περίπου 27.000 ελεγχόμενες πτήσεις, δηλαδή κάθε χρόνο διασχίζουν τον ευρωπαϊκό ουρανό 9 εκατομμύρια πτήσεις. Το 80% των πτήσεων αυτών έχουν αερολιμένα αναχώρησης και προορισμού εντός της ΕΕ.
Τη σημερινή κατάσταση διαχειρίζεται με αποτελεσματικότητα ο ευρωπαϊκός κλάδος αερομεταφορών, αλλά, υπό κανονικές οικονομικές συνθήκες, η εναέρια κυκλοφορία αναμένεται να αυξηθεί έως και 3% ετησίως. Ο αριθμός των πτήσεων αναμένεται να αυξηθεί κατά 50% τα προσεχή 10-20 χρόνια.
Εάν δεν κάνουμε κάτι θα επικρατήσει το χάος. Η Ευρώπη όχι μόνον θα αναγκαστεί να εγκαταλείψει μεγάλο μερίδιο της δυνητικής ζήτησης, αλλά θα είναι και ευάλωτη σε καθυστερήσεις και ακυρώσεις πτήσεων σε άνευ προηγουμένου κλίμακα. Εάν συνεχιστεί η σημερινή κατάσταση, το κόστος της συμφόρησης θα αυξηθεί κατά 50% μέχρι το 2050.
Το κεντρικό πρόβλημα είναι ότι τα συστήματα διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας στην Ευρώπη είναι κατακερματισμένα και ανεπαρκή.
Ο εναέριος χώρος της ΕΕ παραμένει κατακερματισμένος σε 27 εθνικά συστήματα διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας, στα οποία παρέχονται υπηρεσίες από περίπου 60 κέντρα εναέριας κυκλοφορίας, ενώ ο εναέριος χώρος διαιρείται σε περισσότερους από 650 τομείς. Αυτό σημαίνει ότι ο εναέριος χώρος είναι σήμερα διαρθρωμένος με βάση τα εθνικά σύνορα και, επομένως, οι πτήσεις δεν μπορούν να χρησιμοποιούν απευθείας διαδρομές. Στην Ευρώπη, κάθε αεροσκάφος διανύει κατά μέσο όρο απόσταση κατά 42 χλμ. μεγαλύτερη από ό,τι χρειάζεται κανονικά λόγω του κατακερματισμού του εναέριου χώρου, με αποτέλεσμα μεγαλύτερο χρόνο πτήσης, καθυστερήσεις, μεγαλύτερη κατανάλωση καυσίμων και υψηλότερες εκπομπές CO2.
Επιπλέον, οι τεχνολογίες διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας που χρησιμοποιούνται σήμερα είχαν σχεδιασθεί στη δεκαετία του ’50 και είναι πλέον απηρχαιωμένες.
Οι ανεπάρκειες που προκαλούνται από τον κατακερματισμένο ευρωπαϊκό εναέριο χώρο επιφέρουν πρόσθετο κόστος της τάξεως των 5 δισεκατ. ευρώ κάθε χρόνο. Το κόστος αυτό μετακυλίεται στις επιχειρήσεις και τους επιβάτες. Ο έλεγχος της εναέριας κυκλοφορίας αντιπροσωπεύει σήμερα το 6-12% του κόστους κάθε εισιτηρίου.
Η απόδοση του συστήματος διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας των ΗΠΑ είναι διπλάσια του συστήματος της ΕΕ, παρότι το σύστημα αυτό διαχειρίζεται διπλάσιο πλήθος πτήσεων με παρεμφερές κόστος και το ένα τρίτο περίπου των κέντρων ελέγχου.
Ενώπιον των προβλημάτων αυτών, διατυπώθηκαν προτάσεις, στα τέλη της δεκαετίας του ’90, για τη δημιουργία του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Ουρανού, με την εξάλειψη των εθνικών συνόρων στους αιθέρες για τη δημιουργία ενιαίου εναέριου χώρου με σκοπό:
α) τη βελτίωση της ασφάλειας πτήσεων στο δεκαπλάσιο,
β) τον τριπλασιασμό της χωρητικότητας του εναέριου χώρου,
γ) τη μείωση του κόστους διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας κατά 50%,
δ) τον περιορισμό των επιπτώσεων στο περιβάλλον κατά 10%.
Η συντακτική ομάδα του TravelDailyNews Greece & Cyprus διαθέτει πάνω από 35 χρόνια εμπειρία σε Β2Β τουριστική ειδησεογραφία καθώς επίσης και σε θέματα marketing και επικοινωνίας.
