Οι κυβερνήσεις έχουν από καιρό επιδιώξει να βοηθήσουν τον τουριστικό κλάδο έμμεσα, με 'χέρι βοηθείας' στις αεροπορικές εταιρείες, επιδοτήσεις στα αεροδρόμια και άλλες υποδομές ή χαμηλότερους συντελεστές ΦΠΑ για τα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια. Τα μετρητά ή τα κουπόνια εξόδων σε τουρίστες είναι κάτι νέο για τους περισσότερους, αλλά η ιδέα αυτή κερδίζει έδαφος.
Οι Βενετσιάνοι παραπονιούνται εδώ και πολύ καιρό ότι τα πλήθη των τουριστών μετέτρεψαν την πόλη τους σε μια ιστορική Disneyland. Και για να αποδειχθεί ότι έχουν δίκιο, το 2018 το δημοτικό συμβούλιο της πόλης δημιούργησε πύλες για τον έλεγχο των περίπου 40 εκατ. τουριστών που συρρέουν κάθε χρόνο. Το 2019 η πόλη πήγε ένα βήμα παραπέρα και ανακοίνωσε σχέδια να χρεώνει τους επισκέπτες της έως και 10 ευρώ την ημέρα. Τώρα το πρόβλημα της Βενετίας δεν είναι οι πάρα πολλοί τουρίστες, αλλά οι πολύ λίγοι, καθώς η πανδημία του COVID-19 προκάλεσε κατάρρευση στα διεθνή ταξίδια.
Ο ΟΟΣΑ προβλέπει ότι ο διεθνής τουρισμός θα μειωθεί κατά 60% παγκοσμίως το 2020 και έως 80% εάν τα δεύτερα κύματα της πανδημίας καθυστερήσουν κι άλλο την οικονομική ανάκαμψη. Έτσι, αρκετές κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένων των Ιταλών, δοκιμάζουν μια ριζοσπαστική νέα μέθοδο αναζωογόνησης των τουριστικών τους βιομηχανιών: καταβολή “επιδοτήσεων” απευθείας σε παραθεριστές. Όμως, με την πρόσφατη έξαρση του COVID-19 στα ευρωπαϊκά τουριστικά “hotspot”, αυξάνοντας τον κίνδυνο ξαφνικά επιβληθέντων κανόνων καραντίνας που θα μπορούσαν να καταστρέψουν τις διακοπές, αυξάνονται οι αμφιβολίες σχετικά με το κατά πόσον αυτός είναι ένας λογικός τρόπος για να ξοδευτούν τα χρήματα των φορολογουμένων.
Οι κυβερνήσεις έχουν από καιρό επιδιώξει να βοηθήσουν τον τουριστικό κλάδο έμμεσα, με “χέρι βοηθείας” στις αεροπορικές εταιρείες, επιδοτήσεις στα αεροδρόμια και άλλες υποδομές ή χαμηλότερους συντελεστές ΦΠΑ για τα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια. Τα μετρητά ή τα κουπόνια εξόδων σε τουρίστες είναι κάτι νέο για τους περισσότερους, αλλά η ιδέα αυτή κερδίζει έδαφος.
Τον Ιούνιο, η Ιταλία παρουσίασε ένα πρόγραμμα “μπόνους διακοπών” με κόστος 2,4 δισ. ευρώ, σύμφωνα με το οποίο οι ιταλικές οικογένειες με χαμηλό εισόδημα λαμβάνουν έως και 500 ευρώ για διακοπές εντός της χώρας. Για να δελεάσει τόσο ξένους όσο και ντόπιους, η περιφερειακή κυβέρνηση της Σικελίας ενέκρινε πρόσφατα ποσό 75 εκατ. ευρώ σε κουπόνια, εξαργυρώσιμα για διαμονή, ξεναγήσεις, εισιτήρια μουσείων κ.ά. Συστήματα κουπονιών εφαρμόζονται επίσης στην Ισλανδία, τη Νότια Κορέα, την Ταϊβάν και την Ταϊλάνδη. Αντιμετωπίζοντας τους φόβους των επιφυλακτικών ταξιδιωτών, η Κύπρος έχει υποσχεθεί να καλύψει τα έξοδα καραντίνας, υγειονομικής περίθαλψης και διακοπών κάθε επισκέπτη που τυχόν προσβληθεί από τον ιό. Και ίσως το πιο φιλόδοξο και δαπανηρό από όλα πρόγραμμα είναι το “Go To Travel” της Ιαπωνίας, το οποίο ανακοινώθηκε στις 22 Ιουλίου. Σύμφωνα με αυτό, η ιαπωνική κυβέρνηση θα πληρώσει για εκπτώσεις έως στο μισό του κόστους των ταξιδιών εντός της χώρας, επιστρέφοντας ξενοδοχεία και ταξιδιωτικούς πράκτορες πιθανή δαπάνη 1,3 δισ. γιεν (12,6 δισ. δολ.).
Είναι εύκολο να καταλάβουμε γιατί οι πολιτικοί θέλουν να στηρίξουν τον τουριστικό κλάδο, καθώς είναι ένας μεγάλος εργοδότης. Τα τελευταία πέντε χρόνια, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ταξιδιών και Τουρισμού (WTTC), ο τουρισμός δημιούργησε μία στις τέσσερις καθαρές νέες θέσεις εργασίας παγκοσμίως. Η Tiffany Misrahi, Vice-President of Policy στο WTTC υπολογίζει ότι εάν τα διεθνή ταξίδια μειωθούν κατά το ήμισυ του 2020, θα χαθούν 121 εκατ. θέσεις εργασίας και θα υπάρξει παγκόσμια ζημία 3,4 δισ. δολ. Οι πολιτικοί επίσης πιθανόν πιστεύουν ότι οι επιδοτήσεις για εγχώριο τουρισμό θα είναι δημοφιλείς στους ψηφοφόρους που έχουν κουραστεί μετά από μήνες lockdown.
Γιατί οι τουριστικές επιδοτήσεις ξαφνικά είναι τόσο δημοφιλείς; Οι πολιτικοί δεν έχουν εγκαταλείψει πλήρως τις παλιές πολιτικές. Βρίσκουν δισεκατομμύρια για να προλάβουν τις αεροπορικές εταιρείες πριν χρεωκοπήσουν, αλλά αυτό δε θα κάνει τίποτα για την τόνωση της ζήτησης. Και παρ’όλο που οι περικοπές του ΦΠΑ έχουν χρησιμοποιηθεί για ενισχύσουν την τουριστική βιομηχανία σε προηγούμενες ύφεσεις, θεωρούνται πλέον ως “αμβλύ εργαλείο”, σημειώνει η Jane Stacey από τον ΟΟΣΑ.
Παρά την προφανή πολιτική τους ελκυστικότητα, οι επιδοτήσεις δεν αποδεικνύονται παγκοσμίως δημοφιλείς. Μερικοί τις βλέπουν ως άδικες: οι πλουσιότεροι λαοί είναι πιο πιθανό από τους φτωχότερους να μπορούν να πάρουν άδεια από την εργασία τους και να έχουν επιπλέον χρήματα για διακοπές. Για να αποφευχθεί η επιδότηση των πλουσίων, η επιλεξιμότητα των προγραμμάτων μπορεί να είναι περιορισμένη. Στην Ιταλία, μόνο νοικοκυριά με εισοδήματα κάτω των 40.000 ευρώ ετησίως πληρούν τις προϋποθέσεις για επιδότηση. Στη Νότια Κορέα η κυβέρνηση πληρώνει επιπλέον “μπόνους διακοπών” σε υπαλλήλους μικρών εταιρειών που παίρνουν άδεια.
Υπάρχει ακόμη ο φόβος ότι οι ταξιδιώτες θα μπορούσαν να φέρουν τον COVID-19 σε απομακρυσμένα τουριστικά σημεία, που μέχρι στιγμής δεν έχουν επηρεαστεί από την ασθένεια.
Εάν η πολιτική των παροχών για διακοπές δεν είναι ξεκάθαρη, ούτε τα οικονομικά είναι. Πολλοί άνθρωποι που έμεινα στο έχουν αναμφίβολα μπορούν να εξοικονομήσουν λεφτά για ένα ταξίδι. Οι αποταμιεύσεις των νοικοκυριών αυξάνονται ραγδαία τόσο στην Αμερική όσο και στην Ευρώπη, καθώς οι άνθρωποι έχουν ξοδέψει λιγότερα χρήματα για μετακινήσεις και φαγητό. Οι χαμηλότερες τιμές, ακόμη και οι κρατικές προσφορές, μπορεί να μην τους δελεάσουν να κάνουν διακοπές. Μπορεί ακόμη να φοβούνται μήπως κολλήσουν ενώ ταξιδεύουν και ανησυχούν όλο και περισσότερο μήπως μείνουν απόκλεισμένοι στο εξωτερικό λόγω νέων lockdown ή απρόσμενης καραντίνας κατά την επιστροφή τους. Οι Βρετανοί παραθεριστές στην Ισπανία, για παράδειγμα, έλαβαν μόλις πέντε πριν ώρες ειδοποίηση στις 25 Ιουλίου ότι θα πρέπει να απομονωθούν για 14 ημέρες όταν φτάσουν στην πατρίδα τους.
Και με κουπόνια ή χωρίς κουπόνια, μερικές πόλεις που είχαν έως σήμερα πλήθη τουριστών αναρωτιούνται αν θέλουν πραγματικά να επιστρέψουν όλοι οι τουρίστες. “Αυτή είναι η στιγμή να εξεταστούν άλλες εναλλακτικές λύσεις”, δηλώνει ο Paolo Costa, πρώην δήμαρχος της Βενετίας και πρόεδρος της λιμενικής αρχής της πόλης. Οι θέσεις εργασίας στον τουρισμό τείνουν να είναι χαμηλής ειδίκευσης, χαμηλά αμειβόμενες και εποχιακές. Η ανάπτυξη ενός τεχνολογικού cluster από τα πανεπιστήμια της Βενετίας ή η ανάπτυξη του λιμένα της ως κόμβου μεταφοράς μεταξύ της Κεντρικής Ευρώπης και της Άπω Ανατολής, θα μπορούσε να παράγει καλύτερη, πιο σταθερή απασχόληση. Όμως, η απόκτηση χρηματικών πόρων για αυτό από την κεντρική κυβέρνηση είναι δυσκολότερη από τη λήψη ακόμη περισσότερων επιδοτήσεων για τον τουρισμό. Γιατί; “Το τουριστικό λόμπι είναι μεγαλύτερο από το λόμπι της Βενετίας”, θεωρεί ο κ. Costa.
*Άρθρο του The Economist.
Στη φωτογραφία τουρίστες στη προ COVID-19 Βενετία.
Η συντακτική ομάδα του TravelDailyNews Greece & Cyprus διαθέτει πάνω από 35 χρόνια εμπειρία σε Β2Β τουριστική ειδησεογραφία καθώς επίσης και σε θέματα marketing και επικοινωνίας.
