ΑπόψειςΗ επίδραση του κράτους και της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη διαμόρφωση της οικονομικής κατάστασης του ομίλου της Ολυμπιακής Αεροπορίας

Οι πηγές των τεράστιων χρεών του κράτους προς την Ο.Α.

Από την κρατικοποίησή της το 1975 μέχρι σήμερα το κράτος επιβαρύνει το λειτουργικό κόστος της Ολυμπιακής Αεροπορίας και των Ολυμπιακών Αερογραμμών (αυτές από τον Δεκέμβριο του 2003) με το κόστος της υποχρεωτικής υλοποίησης διαφόρων κυβερνητικών πολιτικών χωρίς να επιτρέπεται τα χρέη αυτά να καταγράφονται στα βιβλία της Ο.Α.

Το ανωτέρω γεγονός τελούσε εν γνώσει της διοίκησης της Ο.Α., η οποία μετά από σχετική επιστολή της 24-3-1994 του πρώην Επίτροπου Μεταφορών της Ε.Ε. το 1993-1994 κ. Abel Matutes, ανέθεσε στον γράφοντα την εκπόνηση μελέτης που να προσδιορίζει τις οικονομικές δοσοληψίες της Ο.Α. με το κράτος αποκλειστικό μέτοχό της. Η καταληκτική ημερομηνία των υπολογισμών της μελέτης αυτής ήταν η 31-12-1992.
Στη μελέτη αυτή ως πηγές των κρατικών χρεών αναφέρονται οι:

• μη καταβολή του οφειλλομένου από το 1981μετοχικού κεφαλαίου……….107 δισ. δρχ.


• υποχρεωτική κατ’ εντολή της Επιτροπής Τιμών και Εισοδημάτων υποτιμολόγηση των κομίστρων του εσωτερικού δικτύου………………… ..382 δισ. δρχ.


• υποχρεωτική εκχώρηση έκπτωσης σε 20 κατηγορίες επιβατών……………109 δισ. δρχ.
• οφειλές ΥΠΑ, Δημοσίου, κ.λ.π……………………………………………………43 δισ. δρχ.
• δωρεάν προεδρικές και πρωθυπουργικες πτήσεις………………………….. . 7 δισ. δρχ.
• υποχρεωτική έκπτωση κατά 97% στα κόμιστρα μεταφοράς των εφημερίδων……………………………………………….……………………30 δισ. δρχ.
• μεταφορά των κομματικών ψηφοφόρων (μόνο το 5% του κόστους)………….2,5 δις. δρχ.

Σύνολο ………………………………………………………………………………………….680,5 δισ. δρχ.

Τα συμπεράσματα της μελέτης αυτής τα γνωρίζει η Ε.Ε. αφού η μεθοδολογία και μεγάλο τμήμα των χρεών του κράτους προς την Ο.Α., τα οποία υπολογίσθηκαν στα πλαίσια της μελέτης αυτής, συμπεριελήφθησαν στο πρόγραμμα εξυγίανσης που υπέβαλε το ελληνικό κράτος την 20-5-1994 στην Ε.Ε και η οποία το ενέκρινε.

Η Ο.Α. ήταν και είναι κερδοφόρα (αν το κράτος της επέστρεφε τα χρέη του)

Η μελέτη μας του 1994 υπολόγισε τα κρατικά χρέη για το διάστημα 1975-1992 σε 680 δισ. δρχ. (2 δισ. ευρώ). Μεγάλο τμήμα των χρεών αυτών (480 δισ. δρχ. ή 1.411 δισ. ευρώ) συμπεριέλαβε το κράτος στο πρόγραμμα εξυγίανσης που υπέβαλε το 1994 στην Ε.Ε.

Tα σωρευτικά λογιστικά ελλείμματα της Ο.Α. για το ίδιο χρονικό διάστημα ήσαν 255 δισ. δρχ. (750 εκατ. ευρώ).

Όμως η Ε.Ε. διαπίστωσε ότι τα ελλείμματα αυτά ήσαν τεχνητά προσαυξημένα από το κράτος με πρόστιμα κ.λ.π. κατά 82%.

Συνεπώς τα πραγματικά σωρευτικά λειτουργικά ελλείμματα της Ο.Α. ήσαν 140 δις. δρχ.

`Αρα το 1993 έτος κατά το οποίο η Ο.Α. παρεπέμφθη από την κυβέρνηση στην Ε.Ε. ως ευρισκομένη υπό πτώχευση, ήταν κερδοφόρα κατά 480-140= 340 δισ. δρχ. ή 1 δισ. ευρώ

Σύμφωνα με νεώτερη μελέτη μας τα σωρευτικά χρέη του κράτους προς την Ο.Α. μέχρι σήμερα – μετά την αφαίρεση των χρεών που ανέλαβε το κράτος το 1995 με βάση τον Νομο περί εξυγίανσης της Ο.Α.- υπολογίζονται σε τρέχουσες τιμές στο δεκαπλάσιο των σωρευτικών ελλειμμάτων του ομίλου της Ο.Α. από το 1995.

Η στάση του ελληνικού κράτους έναντι των τεράστιων οφειλλών του προς την Ο.Α.

Μέχρι σήμερα το κράτος συνεχίζει να επιβαρύνει το λειτουργικό κόστος της Ο.Α. με την υλοποίηση διαφόρων πολιτικών του χωρίς να καταβάλλει τουλάχιστον το κόστος και χωρίς η πλειοψηφία των χρεών αυτών να καταγράφεται στα βιβλία της Ο.Α.
Υπενθυμίζουμε ότι:

1. το 1991 ο τότε πρωθυπουργός κ.Κ. Μητσοτάκης είχε δηλώσει ότι η Ελλάδα μπορεί να κάμει και χωρίς την Ο.Α.


2. Στις 12/4/2002 ο τότε υπουργός Μεταφορών κ. Βερελής είχε δηλώσει στη Βουλή ότι το ΠΑΣΟΚ πάντα ήθελε την ιδιωτικοποίηση της Ο.Α. αλλά πρόβαλε την δήθεν εξυγίανσή της επειδή αντιδρούσαν οι εργαζόμενοι και η κοινωνία.
3. Η διχοτόμηση της Ο.Α. το 2003 σε Ο.Α.-Υπηρεσίες και Ολυμπιακές Αερογραμμές αιτιολογήθηκε από την κυβέρνηση -τότε υπουργό Μεταφορών- στην μέν Ε.Ε. ότι συμβάλλει στην ευκολώτερη ιδιωτικοποίηση της Ο.Α. ενώ στο εσωτερικό ότι στοχεύει στην ταχύτερη εξυγίανσή της.


4. Τον Σεπτέμβριο του 2005 ο κ. Πρωθυπουργός ανακοίνωσε την πρόθεση της κυβέρνησης να παύσει η λειτουργία της Ο.Α. διότι επιβαρύνει τους Έλληνες φορολογουμένους, χωρίς να κάνει καμία αναφορά στα χρέη του κράτους προς την Ο.Α.. Τον Σεπτέμβριο του 2006 δήλωσε ότι η Ο.Α. θα συνεχίσει να λειτουργεί τουλάχιστον για δυο ακόμα χρόνια.

Η στάση της Ε.Ε. έναντι των τεράστιων οφειλών του κράτους προς την Ο.Α.

Εφ’ όσον οι συμψηφισμοί των χρεών δεν αντιβαίνουν στην Ευρωπαϊκή συνθήκη τότε:

1. γιατί το 1994 η Ε.Ε. δεν τα συμψήφισε τα χρέη του κράτους με τα λογιστικά ελλείμματα της Ο.Α. οπότε και θα διαπίστωνε ότι η Ο.Α. δεν χρήζει κρατικής ενίσχυσης, αλλά είναι κερδοφόρα κατά τουλάχιστον 340 δισ. δρχ;
2. Γιατί η Ε.Ε. αφού από το 1994 γνώριζε ότι τα χρέη του κράτους δεν καταγράφονται στα βιβλία της Ο.Α πριν παραπέμψει την Ο.Α. στο ευρωπαϊκό Δικαστήριο το 2003 και 2006 με την κατηγορία ότι έλαβε από το κράτος παρανόμες κρατικές ενισχύσεις, δεν απαίτησε από την Ελλάδα την εκπόνηση μελέτης σχετικά με τα χρέη του κράτους μετόχου προς την Ο.Α. από το 1993 μέχρι σήμερα. Υπενθυμίζουμε ότι το 1994 ο πρώην Κοινοτικός Επίτροπος κ. Matutes απίτησε την εκπόνηση σχετικής μελέτης.


3. Γιατί η Ε.Ε. πριν παραπέμψει την Ο.Α. στο ευρωπαϊκό Δικαστήριο το 2003 και 2006 με την κατηγορία ότι έλαβε από το κράτος παρανόμες κρατικές ενισχύσεις δεν μπόρεσε να εντοπίσει τα χρέη του κράτους προς την Ο.Α. που ήσαν καταγεγραμένα στα βιβλία της όπως τα εντόπισε η ελληνική δικαιοσύνη;

Η δικαστική διεκδίκηση των κρατικών οφειλλών από την Ο.Α.

Από τον Δεκέμβριο του 2005 μέχρι τον Μάρτιο του 2006 η τότε διοίκηση της Ο.Α.-Υπηρεσίες προσέφυγε για πρώτη φορά στην ιστορία της Ο.Α., στη δικαιοσύνη κατά του κράτους μετόχου διεκδικώντας την επιστροφή τμήματος των χρεών του ύψους 890 εκατ. ευρώ περίπου.

Οι πηγές των χρεών του κράτους, την καταβολή των οποίων διεκδίκησε δικαστικά και κέρδισε η Ο.Α. είναι οι ακόλουθες:

1. Κόστος από τη μη χρήση των εγκαταστάσεων που η Ο.Α. με δικά της χρήματα είχε οικοδομήσει στο αεροδρόμιο «Ελληνικό» σαν συνέπεια της πρόωρης υποχρεωτικής, αντισυμβατικής και παράνομης μετεγκατάστασης της Ο.Α. από το αεροδρόμιο «Ελληνικό» στο αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος» τον 4/2001 (η σύμβαση που είχε συνάψει η Ο.Α. με το κράτος για παραμονή της στο αεροδρόμιο «Ελληνικό» έληγε τον 10/2006). Τα κτίρια αυτά ανήκουν στην Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας στην οποία ανήκουν τα οικόπεδα επί των οποίων υποχρεώθηκε να οικοδομήσει η Ο.Α.
2. το κόστος της φυσικής μετεγκατάστασης της Ο.Α. από το αεροδρόμιο «Ελληνικό» στο Αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος»
3. το κόστος των κτιρίων (τεχνική βάση, εμπορευματικός σταθμός κ.λπ. χωρίς τα οποία δεν μπορεί να λειτουργήσει κανένα αεροδρόμιο) που το κράτος υποχρέωσε την Ο.Α. να οικοδομήσει με δικά της χρήματα στο αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος» σε οικόπεδα του αεροδρομίου (άρα είναι ιδιοκτησία της εταιρίας που διαχειρίζεται το αεροδρόμιο).
4. το κόστος που επωμίσθηκε η Ο.Α. λόγω της καθυστερημένης μετεγκατάστασης της τεχνικής βάσης, οπότε η εταιρία υποχρεώθηκε για ένα διάστημα να διατηρεί δύο τεχνικές βάσεις.
5. το επιπλέον κόστος λειτουργίας που επωμίσθηκε η Ο.Α. στο αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος» σαν συνέπεια του δεκαπενταπλασιασμού των αεροδρομιακών τελών.
6. το επιπλέον κόστος λειτουργίας της Ο.Α.επειδή τα αεροσκάφη της διανύουν μεγαλύτερη απόσταση από τη θέση στάθμευσης μέχρι το διάδρομο απογείωσης/προσγείωσης.
7. απώλεια εσόδων από απώλεια επιβατών, επειδή στο αεροδρόμιο «Ελ.Βενιζέλος» δεν διέθετε δικό της τέρμιναλ


8. επιβάρυνση του λειτουργικού κόστους της Ο.Α. λόγω των κεφαλαίων που χρειάσθηκε να δεσμεύσει για τη μετεγκατάσταση και λειτουργία της στο νέο αεροδρόμιο, με αποτέλεσμα να μη διαθέτει ρευστό για τις άλλες υποχρεώσεις της και τελικά να υποχρεωθεί σε δανεισμό.

Στις 26-1-2007 η Διοίκηση των Ολυμπιακών Αερογραμμών ανακοίνωσε ότι και αυτή κατέθεσε κατά του κράτους μετόχου αγωγή διεκδικώντας την καταβολή χρεών του ύψους 340 εκατ. ευρώ για το διάστημα 2004-2006.

Δικαστική δικαίωση των συμπερασμάτων της μελέτης μας αναφορικά με την ύπαρξη τεράστιων χρεών του κράτους προς την Ο.Α.

Στις 21-12-2006 ανακοινώθηκε ότι η ελληνική Δικαιοσύνη, με την απόφασή της κατεδίκασε το κράτος-μέτοχο να επιστρέψει στην Ο.Α. μικρό τμήμα των χρεών του περί τα 580 εκατ. ευρώ, ενώ εκκρεμεί και άλλη διεκδίκηση της Ο.Α. για 340 εκατ. ευρώ. Επίσης, εκκρεμεί αγωγή των Ολυμπιακών Αερογραμμών για την επιστροφή επί πλέον 340 εκατ. ευρώ. Παρ’ όλον ότι οι δικαστικές διεκδικήσεις της Ο.Α. δεν στηρίζονται σε κάποια επιστημονικά τεκμηριωμένη μελέτη από το 1993 μέχρι σήμερα, η απόφαση αυτή αποδεικνύει:

1. ότι υπάρχουν τεράστια χρέη του κράτους προς την Ο.Α. όπως αποδείξαμε με τη μελέτη μας από το 1994 την οποία είχε τότε αποδεχθεί το Ελληνικό κράτος και εγνώριζε η Ε.Ε.


2. ότι το 2001 το κράτος-μέτοχος δεν είπε την αλήθεια στην Ε.Ε. όταν ρωτήθηκε για το ύψος των χρεών του προς την Ο.Α. δηλώνοντας μόνο 14,8 δισ. δρχ (43,5 εκατ. ευρώ) από απλήρωτα εισιτήρια των υπουργείων. Συνεπώς ο μέτοχος πέραν των πολιτικών υπέχει και ποινικές ευθύνες.
3. Η Ε.Ε. δεν εντόπισε ούτε τις άλλες κατηγορίες χρεών του κράτους προς την Ο.Α. ούτε το ύψος τους, παρ’όλον ότι αυτά ήσαν καταγεγραμμένα στο λογιστικά βιβλία της Ο.Α. -ενώ τις εντόπισε και τις υπολόγισε η ελληνική δικαιοσύνη το 2006.

Μετά τις ανωτέρω δικαστικές αποφάσεις εύλογα αναφύεται το ερώτημα:
Αφού η Ο.Α. δεν είναι ζημιογόνα γιατί επιδιώκεται η ιδιωτικοποίηση ή το κλείσιμό της.
Με βάση τα ανωτέρω εύλογα κάθε καλόπιστος μπορεί να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το κλείσιμο ή η ιδιωτικοποίηση ήταν μία προειλλημένη από τον μέτοχο απόφαση που βασίζεται σε κριτήρια διαφορετικά από την οικονομική κατάσταση της Ο.Α. Το δε αναληθές επιχείρημα της ελλειμματικότητας της Ο.Α. συνειδητά χρησιμοποιήθηκε με σκοπό να δικαιολογήσει την υλοποίηση των μη αρεστών στην κοινωνία προειλημμένων όμως αποφάσεων του μετόχου.

Ποιός ωφελείται από το επιδιωκόμενο κλείσιμο ή την ιδιωτικοποίηση της Ο.Α.;

Δύο είναι οι κυρίαρχες τάσεις σχετικά με το μέλλον της Ο.Α. μεταξύ των πολιτικών εκφραστών τοιυ μετόχου: το κλείσιμο ή η ιδιωτικοποίησή της.
Ποιές θα είναι όμως οι επιπτώσεις από την υλοποίηση της κάθε μιας από τις επιλογές αυτές;
Με δεδομένο ότι μοναδικός ανταγωνιστής της Ο.Α. στο εσωτερικό δίκτυο είναι η Aegean Airlines, η οποία και την καταγγέλλει στην Ε.Ε., το κλείσιμο της Ο.Α. θα καταργήσει τον υφιστάμενο έστω και υποτυπώδη ανταγωνισμό μεταξύ Ο.Α.-Aegean και θα δημιουργήσει ένα ιδιωτικό μονοπώλιο. Επειδή οι αερομεταφορές είναι καθοριστικές για την ανάπτυξη του τουρισμού και επειδή το κάθε μονοπώλιο στοχεύει στην μεγιστοποίηση των κερδών του, η αύξηση της τιμής των εισιτηρίων που θα επιβάλλει η Aegean ως μονοπώλιο θα έχει καθοριστικές αρνητικές επιδράσεις στην ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού ο οποίος παράγει περί το 9% του Ακαθαρίστου Εγχωρίου Προϊόντος και αφορά πάνω από 3 εκατ. Ελλήνων.
Η ιδιωτικοποίηση της Ο.Α. εμφανίζεται από τους υποστηρικτές της ότι δεν θα έχει τις αρνητικές συνέπειες που θα επιφέρει το κλέισιμό της απο την κατάργηση του ανταγωνισμού.
Αυτό όμως δεν αληθεύει διότι πολύ εύκολα δύο ιδιωτικές εταιρίες δημιουργούν καρτέλ για την αποφυγή του ανταγωνισμού και την μεγιστοποίηση των κερδών τους μέσω της αύξησης της τιμής των εισιτηρίων. Το πρόσφατο παράδειγμα των πέντε γαλακτοβιομηχανιών είναι αψευδής μάρτυρας της προσέγγισής μας αυτής.
Σε κάθε περίπτωση δεν διευκρινίζεται γιατί πρέπει να κλείσει ή να ιδιωτικοποιηθεί μία κερδοφόρα κρατική επιχείρηση σε έναν τόσο κρίσιμο τομέα της οικονομίας.

Η στάση των συνδικαλιστικών ηγεσιών έναντι των χρεών του κράτους προς την Ο.Α.

1. Το 1994 παρά το ότι γνώριζαν τα συμπεράσματα της μελέτης Λαϊνου σύμφωνα με τα οποία η Ο.Α. ήταν κερδοφόρα διότι τα χρέη του κράτους ήσαν τριπλάσια από τα ελλείματά της ψήφισαν σε ποσοστό πάνω από 85% ότι η Ο.Α. είναι ζημιογόνα.
2. Από τότε και μέχρι σήμερα, παρά το ότι το κράτος είχε αναγνωρίσει τα χρέη του προς την Ο.Α. για το διάστημα 1975-1992, ουδέποτε διεκδίκησαν την επιστροφή των χρεών αυτών.
3. Συμμετείχαν σε συζητήσεις με τους υποψήφιους αγοραστές της Ο.Α. για μείωση των θέσεων εργασίας και των μισθών.
4. Δεν διεκδίκησαν την εκπόνηση επιστημονικά τεκμηριωμένης μελέτης που να υπολογίζει τα χρέη του κράτους από το 1993 μέχρι σήμερα.
5. Απέφυγαν να στηρίξουν την διεκδίκηση των κρατικών χρεών από την διοίκηση της Ο.Α. και να ενημερώσουν τους εργαζομένους τόσο για την διεκδίκηση αυτή όσο και για την απόφαση του δικαστηρίου για την επιστροφή τμήματος των κρατικών χρεών προς την Ο.Α.

Συμπεράσματα
Θεωρούμε ότι:

1. η προσπάθεια εξαπάτησης των εργαζομένων και της κοινωνίας από τις κυβερνήσεις σχετικά με την οικονομική κατάσταση της Ο.Α. οφείλλεται στην επιδίωξή τους να μην επωμισθούν το πολιτικό κόστος από την ιδιωτικοποίηση της Ο.Α.την οποία επιδιώκουν (χωρίς όμως να τεκμηριώνουν την αναγακαιότητά της) και στην οποία αντιτίθεται η συντριπτική πλειοψηφία του Ελληνικού λαού. Υπενθυμίζουμε ότι δύο δημοσκοπήσεις τον Σεπτέμβριο και Οκτώβριο του 2005 έδειξαν ότι μετα την τηλεοπτική ενημέρωση της ελληνικής κοινής γνώμης στην οποία συμμετείχε αποφασιστικα και ο γράφων, σχετικά με τα πραγματικά αίτια της κρίσης στην Ο.Α. το 75% στηρίζει την λειτουργία της κρατικής Ο.Α..
2. Εάν ο μέτοχος έλεγε την αλήθεια στην Ε.Ε. για τα τεράστια χρέη του προς την Ο.Α. η Ε.Ε. δεν θα μπορούσε να παραπέμψει το 2003 και το 2006 την Ελλάδα στο ευρωπαϊκό δικαστήριο για παροχή παράνομων κρατικών ενισχύσεων προς την Ο.Α.
3. η Ε.Ε. συνειδητά θεωρεί την Ο.Α. ως ευρισκομένη υπό πτώχευση – και της συμπεριφέρεται σαν τέτοια – παρ’όλον ότι γνωρίζει την περί του αντιθέτου αλήθεια, διότι πολιτική της είναι η μείωση του αριθμού των 27 αερομεταφορέων της Ε.Ε. σε τρείς μόνο ομίλους.
4. Η παραποίηση της οικονομικής κατάστασης της Ο.Α. και η εμφάνισή της ως πτωχευμένης είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας του ελληνικού κράτους και της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 1993.
5. Οι διεκδικήσεις από την διοίκηση της Ο.Α. των χρεών του κράτους είναι αποσπασματικές και δεν στηρίζονται σε καμία ενιαία και επιστημονικά τεκμηριωμένη μελέτη από το 1993 (καταληκτική ημερομηνία της προηγούμενης σχετικής μελέτης) μέχρι σήμερα.
   Η μη εκπόνηση μελέτης που να αναδεικνύει τα σωρευτικά χρέη του κράτους προς την Ο.Α., έχει σαν αποτέλεσμα την διεκδίκηση μονον του 6,5% των συνολικών κρατικών χρεών και ενδεχομένως να σχετίζεται με την επιδίωξη να φανεί ότι το κράτος επιστρέφει τα χρέη του για να μπορέσει η Ο.Α. να ιδιωτικοποιηθεί ευκολότερα.
6. οι συνδικαλιστικές ηγεσίες μάλλον ταυτίσθηκαν με την κυβερνητική θέση ότι η Ο.Α. είναι ζημιογόνα και δεν διεκδίκησαν τα χρέη του κράτους παρά το ότι γνώριζαν την ύπαρξή τους.

Προτάσεις

Η εξυγίανση και η ανταγωνιστική ανάπτυξη της Ο.Α προς όφελός της ελληνικής κοινωνίας απαιτούν (ενδεικτικά):

1. την επανένωση της Ο.Α. σε έναν ενιαίο και κρατικής ιδιοκτησίας όμιλο
2. την παύση της καθημερινής κρατικής παρέμβασης στη διοίκηση της Ο.Α.
3. την απαλλαγή της απο τις δυσλειτουργίες του αμαρτωλού παρελθόντος όπως κομματική ευνοιοκρατία, απουσία σύγχρονου κανονισμού: προμηθειών αεροσκαφών, προσωπικού κ.λπ.
   αναποτελεσματική διοίκηση, (απουσία οράματος, στρατηγικών στόχων και αξιόπιστου αναπτυξιακού προγραμματισμού, αναποτελεσματική οργάνωση, διεύθυνση-υποκίνηση, στελέχωση και ανυπαρξία αποτελεσματικού έλέγχου)

Εάν υπάρχει η πολιτική βούληση, η εξυγίανση και ανάπτυξη της Ο.Α. μπορούν να χρηματοδοτηθούν από την επιστροφή μέρους μόνον των οφειλλομένων από το κράτος.

Εάν όμως δεν αναιρεθούν οι προαναφερθείσες παραδοσιακές διοικητικές δυσλειτουργίες της Ο.Α., τα χρήματα που θα επιστρέψει το κράτος δεν θα συμβάλουν στην εξυγίανση και ανταγωνιστική ανάπτυξη της Ο.Α. διότι θα αποροφηθούν από τα ίδια κανάλια τα οποία ευθύνονται για την δημιουργία της τρέχουσας κρίσης στην Ο.Α.

*Ο Ιωάννης Σ. Λαΐνος είναι Διδάκτορας Διοίκησης και Οικονομίας Εναερίων Μεταφορών στο Τμήμα Τεχνολογίας Αεροσκαφών του ΤΕΙ Χαλκίδας.