ΕΠΟΤ Επιμελητηρίου Δωδεκανήσου
12.000 Νέες Κλίνες: Τι Αληθινά Αλλάζει στον Προορισμό της Ρόδου;
Τα τελευταία χρόνια, η τουριστική δραστηριότητα του νησιού μας χαρακτηρίζεται από τα στοιχεία εκείνα που επιβεβαιώνουν ότι ως τουριστικός προορισμός εδώ και καιρό βρίσκεται στο στάδιο της ωρίμανσης. Η τουριστική περίοδος συρρικνώνεται συνεχώς: το 60% των αφίξεων προέρχεται από το τρίμηνο Ιουλίου – Σεπτεμβρίου, ενώ παρατηρείται το φαινόμενο όξυνσης της εποχικότητας. Ταυτόχρονα οι έρευνες αναδεικνύουν το ζήτημα της αρνητικής αλλαγής μείγματος πελατείας κατ’ επέκταση οι μετρήσεις που δημοσιεύονται καταδεικνύουν την μείωση των κατά κεφαλήν εσόδων. Εμφανές είναι επίσης ότι η ανεπάρκεια του ανθρώπινου δυναμικού και η έλλειψη υποδομών, που οξύνει τα προβλήματα της καθημερινότητας, έχουν επηρεάσει πολύπλευρα το τουριστικό προϊόν και έχουν ως αποτέλεσμα την μείωση της ελκυστικότητας και της δυνατότητας κερδών του τουριστικού προορισμού μας.
Η υφιστάμενη κατάσταση, δηλαδή η ωρίμανση του τουριστικού προορισμού, έχει προβληματίσει τόσο τον ιδιωτικό τομέα όσο και τους τοπικούς φορείς, έτσι ώστε να προβούν σε ενδιαφέρουσες ενέργειες αναβάθμισης του τουριστικού προϊόντος. Ανάμεσα στα μέτρα παρέμβασης, η αξιοποίηση του αναπτυξιακού νόμου για τη δημιουργία νέων πολυτελών ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων βρήκε πρόσφορο έδαφος στην περιοχή μας. Η Ρόδος, όπως χαρακτηριστικά δημοσίευσε μερίδα του Τύπου, θα πραγματοποιήσει τις μεγαλύτερες ξενοδοχειακές επενδύσεις, αφού από το σύνολο των 90 γνωματεύσεων για υπαγωγή στον αναπτυξιακό νόμο που εξέδωσε ο ΕΟΤ και αφορά στη δημιουργία ξενοδοχείων πέντε αστέρων, οι 35 αφορούσαν στα Δωδεκάνησα, από τα οποία τα 17 θα χτιστούν στη Ρόδο.
Είναι ενδιαφέρουσες, ομολογουμένως, οι προσπάθειες αναβάθμισης του τουριστικού προϊόντος κυρίως από τον ιδιωτικό τομέα με αποτέλεσμα να υπάρχει ένα ρεύμα ανακαίνισης των καταλυμάτων, αλλά και έντονη επενδυτική δραστηριότητα για δημιουργία νέων ξενοδοχείων υψηλών κατηγοριών. Αυτές οι μονάδες θα ανταποκρίνονται στις σύγχρονες καταναλωτικές τουριστικές τάσεις και θα εμπλουτίσουν το τουριστικό προϊόν του νησιού προσφέροντας νέες ελκυστικές προτάσεις για τους tour operators και τους μεμονωμένους πελάτες. Αρκετές από αυτές τις μονάδες πιθανότατα θα στοχεύουν και θα απευθύνονται σε πελάτες υψηλής εισοδηματικής στάθμης, παρακινώντας τη ζήτηση σε νέες αγορές (πχ. την Ρωσική αγορά), προωθώντας τη χάραξη νέας τιμολογιακής πολιτικής και δημιουργώντας πρόσφορο έδαφος για αλλαγή και ενδυνάμωση της εικόνας του προορισμού. Ταυτόχρονα αναπτύσσεται ο κλάδος των κατασκευών, του εμπορίου, των προμηθειών, της τροφοδοσίας, των υπηρεσιών κλπ. δίνοντας προοπτική ανάπτυξης στην τοπική οικονομία και κοινωνία, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας, συγκρατώντας και αυξάνοντας τον ντόπιο πληθυσμό στις μη κορεσμένες περιοχές αφού εκεί παρουσιάζονται οι περισσότερες επενδύσεις.
Σε αυτό το νέο τοπίο που δημιουργείται την επόμενη διετία, μπορούμε να διαγνώσουμε τις προαναφερόμενες ευκαιρίες. Κάτω από άλλες συνθήκες θα ήταν «ευχής έργον». Ωστόσο οι ίδιες ευκαιρίες δημιουργούν παράλληλα έντονο προβληματισμό, τόσο για την μελλοντική οικονομική βιωσιμότητα των υφιστάμενων ξενοδοχειακών μονάδω,ν όσο και για την «ανταπόκριση» και ποιότητα του τουριστικού προορισμού.
Εξετάζοντας την βιωσιμότητα των υφιστάμενων μονάδων, είναι λογικό η αύξηση των κλινών και ο μεγάλος σταθερός αριθμός των αφίξεων να οδηγήσουν τους tour operators είτε στην περαιτέρω συμπίεση των (χαμηλών ήδη) σχετικών τιμών στα υφιστάμενα ξενοδοχεία είτε στην κατεύθυνση των τουριστών προς στα νέα πιο σύγχρονα ξενοδοχεία. Η αδυναμία μέρους των υφιστάμενων ξενοδοχείων για εκσυγχρονισμό και ανακαίνιση ή επέκταση πιθανότατα είναι προφανής. Αντίθετα η δημιουργία του μεγάλου αριθμού νέων κλινών, αφού η δυναμικότητά τους θα είναι πολλαπλάσια της υφιστάμενης 5άστερης υποδομής, εκτιμάται ότι θα ενδυναμώσει πλέον την διαπραγματευτική δύναμη των tour operators και η τιμή πώλησης των νέων κλινών θα είναι σε πολύ χαμηλότερα σχετικά επίπεδα από τα προσδοκώμενα. Το αποτέλεσμα θα είναι να υπάρξει μια αισθητή αύξηση των αφίξεων με σταθερά κατά κεφαλήν έσοδα που περαιτέρω θα προκαλέσει πίεση για ανταπόκριση σε κατακόρυφα αυξημένες ανάγκες σε δομές της τοπικής αυτοδιοίκησης, τους μηχανισμούς υλοποίησης υποδομών και των υπηρεσιών εξυπηρέτησης τουριστών.
Αναφορικά με τις υποδομές και συγκεκριμένα με τις πύλες εισόδου και εξόδου του προορισμού, το αεροδρόμιο και το λιμάνι, κρίνονται καθημερινά ανεπαρκή για να καλύψουν την ήδη υπάρχουσα ζήτηση. Εκτός όμως από τις υποδομές που υποστηρίζουν τις μεταφορές και τα μέσα μεταφοράς δεν φαίνεται να ικανοποιούν την τοπική κοινωνία και τους επισκέπτες του νησιού. Αναμφισβήτητα η τουριστική ανάπτυξη είναι άμεσα συνδεδεμένη με το επίπεδο της συγκοινωνιακής εξυπηρέτησης και της τροφοδοσίας του νησιού όπου το ακτοπλοϊκό σύστημα αποκλίνει σημαντικά από το να είναι λειτουργικό για τη Ρόδο και όλον το νομό. Ταυτόχρονα ούτε το αεροδρόμιο – παρά την επέκταση και τον εκσυγχρονισμό του – δεν έχει αξιοποιηθεί ακόμα αποτελεσματικά απέναντι στις απαιτήσεις της διεθνούς αγοράς. Επιπλέον σημαντικές πλευρές του οδικού δικτύου δεν έχουν περατωθεί ή παρουσιάζουν ελλείψεις σε σχέση με τον όγκο των οχημάτων καθώς η χρονοαπόσταση των πυλών εισόδου από τις περιοχές του νησιού που πρόσφατα αναπτύσσονται τουριστικά είναι προβληματική: ο χρόνος δεν έχει μειωθεί και τα μέσα μαζικής μεταφοράς δεν έχουν εκσυγχρονιστεί και επομένως σε καμία περίπτωση δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της πελατείας που προσδοκούν οι νέες μονάδες να προσελκύσουν στον προορισμό.
Το θέμα οξύνεται περισσότερο σε ό,τι αφορά στις υποδομές και υπηρεσίες υγείας που κρίνονται καθημερινά ανεπαρκείς ήδη για τον ντόπιο πληθυσμό, πόσον μάλλον για τον πληθυσμό που πρέπει να εξυπηρετηθεί το καλοκαίρι.
Εμφανέστατες επίσης θα γίνουν οι αδυναμίες του προορισμού σε θέματα διαθέσιμων πόρων, όπως το νερό, η ενέργεια, η διαχείριση αποβλήτων και απορριμμάτων κτλ. οι οποίοι δεν επαρκούν και παύουν να ικανοποιούν τις υφιστάμενες και προφανώς τις μελλοντικές ανάγκες. Αναμφισβήτητα η καταπόνηση του περιβάλλοντος που έχει ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση του φυσικού τοπίου και η έλλειψη περιβαλλοντικής ευαισθησίας σε συνάρτηση με την καλπάζουσα δόμηση μειώνουν συνεχώς την ποιότητα της τουριστικής εμπειρίας. Μιας τουριστικής εμπειρίας που γίνεται ολοένα περιβαλλοντο-κεντρική ειδικά στην πελατεία υψηλών απαιτήσεων.
Οι αυξανόμενες αυτές τουριστικές απαιτήσεις δεν μπορούν να καλυφθούν από το υφιστάμενο ανθρώπινο παραγωγικό δυναμικό που έχει επίσης υποστεί τις αρνητικές επιπτώσεις μιας τουριστικής μονοκαλλιέργειας και της σχεδόν αποκλειστικής εξάρτησης από ένα προϊόν που παύει πλέον να αποτελεί παράγοντα κοινωνικής ευημερίας. Η έλλειψη εξειδικευμένου και επαρκούς ποσοτικά και ποιοτικά προσωπικού για τις σύγχρονες επιχειρήσεις έχει ως αποτέλεσμα την συνεχώς μειούμενη ανταγωνιστικότητα των προσφερόμενων τουριστικών υπηρεσιών και την υποβάθμιση του τουριστικού προϊόντος.
Είναι αναγκαίο, λοιπόν, να εξεταστεί και να εξακριβωθεί η βέλτιστη φέρουσα ικανότητα του προορισμού, προκειμένου η συγκεκριμένη τουριστική ανάπτυξη να είναι βιώσιμη και τα κέρδη να είναι τα μέγιστα μακροπρόθεσμα. Ο προορισμός δεν μπορεί να έχει στόχο απλά τη μεγιστοποίηση του αριθμού τουριστών μέχρι το όριο της αντοχής του, αλλά την μεγιστοποίηση της ευημερίας που ο τοπικός πληθυσμός μπορεί να αποκομίσει από την αύξηση της τουριστικής δραστηριότητας. Σε περίπτωση που η τουριστική κίνηση ξεπεράσει την φέρουσα ικανότητα του προορισμού, θα προκαλέσει αρνητικές φυσικές, οικολογικές, αισθητικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Η τουριστική επενδυτική επιθυμία συνήθως είναι ο βασικότερος ρυθμιστής του χώρου και της ποιότητας του τουριστικού προϊόντος, αλλά ταυτόχρονα είναι απαραίτητος ο σχεδιασμός και η σωστή αρχική διαχείριση, έτσι ώστε να μην προκύψουν αναγκαστικά δράσεις που έχουν πυροσβεστικό χαρακτήρα και σκοπό «διάσωσης» των διαθέσιμων φυσικών πόρων. Αναμφισβήτητα ο τουρισμός πρέπει να συνδεθεί με άλλους παραγωγικούς τομείς – διαδικασίες και κοινωνικές δραστηριότητες όπως και με την τρέχουσα κοινωνική, οικιστική, πολιτιστική δομή και το φυσικό περιβάλλον.
Θα καταφέρει η Ρόδος, ως πρωταθλήτρια περιοχή στην προσέλκυση επενδύσεων τόσο σε αριθμό ξενοδοχειακών κλινών όσο και σε προϋπολογισμό, να προσφέρει επαρκώς μια ανταγωνιστική τουριστική εμπειρία και να δώσει μια νέα ποιοτική ώθηση στην τοπική οικονομία; Με τα ζητήματα που διαφαίνονται μέσα από αυτήν την περιεκτική αποτίμηση των ευκαιριών και προκλήσεων, τη διαπίστωση της ηχηρής απουσίας συνολικού στρατηγικού σχεδιασμού, θα καταφέρουμε να αξιοποιήσουμε και να εκμεταλλευτούμε τις ελκυστικές και ενδιαφέρουσες αλλαγές που αναδεικνύονται, προσκαλούν και προκαλούν, στα πλαίσια της νέας πραγματικότητας;
Οι απαντήσεις στα δύο αυτά καίρια ερωτήματα, έμπρακτα, από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, τουριστικούς και μη, αλλά εν πολλοίς και από τους ίδιους τους πολίτες, θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό την πορεία ανάπτυξης ολόκληρου του νησιού σε ένα νέο, ραγδαία μεταβαλλόμενο τουριστικά, οικονομικά και κοινωνικά τοπίο.
Το παρόν αποτελεί προϊόν προβληματισμού των μελών της Επιστημονικής Ομάδας Τουρισμού (ΕΠΟΤ) του Επιμελητηρίου Δωδεκανήσου.
Η συντακτική ομάδα του TravelDailyNews Greece & Cyprus διαθέτει πάνω από 35 χρόνια εμπειρία σε Β2Β τουριστική ειδησεογραφία καθώς επίσης και σε θέματα marketing και επικοινωνίας.
