Ελλάδα και κρουαζιέρα: Μια πονεμένη ιστορία…
του Πάνου Σωτηρίου
Σε μια περίοδο κρίσης που όλοι περιμένουμε ότι θα πληγεί ο τουρισμός μας, θα περίμενε κανείς ότι η επίσημη Ελλάδα θα έκανε ότι ήταν δυνατό για να να ανοίξει νεες προοπτικές και τέλος πάντων, να εξαντλήσει την έρευνα της πάνω στις οικονομικά ουσιαστικές ευκαιρίες που υπάρχουν. Για παράδειγμα, να κοιτάξει λίγο πιο σοβαρά την κρουαζιέρα, μια βιομηχανία που μοιράζει εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ και πολλά πολλαπλασιαστικά οφέλη στις χώρες που την υποδέχονται.
Γι’αυτούς που ακόμη δεν το έχουν αντιληφθεί καλά, μέσα σε μια δεκαετία η Μεσόγειος έγινε η δεύτερη σημαντικότερη περιοχή κρουαζιέρας στον κόσμο μετα την Καραϊβική και με τους συνταρακτικούς ρυθμούς ανάπτυξης που έχει, αναμένεται ότι σύντομα θα γίνει η πρώτη.
Ενδεικτικά, απο το 2004 μέχρι το 2007 – μαζί με τα νησιά του Ατλαντικού – κατέγραψε μια αύξηση της τάξης του 53%, δηλαδή απο 1,568 εκατ. σε 2,397 εκατ. επιβάτες. Μόνο η ευρωπαϊκή αγορά παρήγαγε συνολικά 4,6 εκατ. επιβάτες το 2008 και αναμένεται ως το 2012 να έχει φτάσει τα 6 εκατ., ήτοι μια αύξηση 30%. Σημαντικά είναι και τα τρέχοντα στοιχεία ανάπτυξης της προσφοράς, όπου το 2008 έφτασαν να επιχειρούν σε ευρωπαϊκά δρομολόγια 126 κρουαζιερόπλοια, με σύνολο 127.525 κάτω κλίνες, ενώ σύμφωνα με τα σχέδια των εταιρειών, το 2012 αναμένεται να αυξηθούν σε 139 με 162.718 κάτω κλίνες. Πολύ σημαντικό είναι και το γεγονός ότι σε παγκόσμιο επίπεδο ο κλάδος της κρουαζιέρας δείχνει την ίδια ανθεκτικότητα που είχε παρατηρηθεί και σε παρελθούσες σοβαρές κρίσεις, όπως στην πετρελαϊκή του ’81, στον πόλεμο του Κόλπου του ’91 και την 9/11. Έτσι, ύστερα απο μια πρόσκαιρη κάμψη το περασμένο φθινόπωρο, οι εταιρείες ήδη καταγράφουν εντυπωσιακές κρατήσεις και μια πολύ ενθαρρυντική σταθεροποίηση των ναύλων τους. Ο λόγος είναι ότι η κρουαζιέρα έχει καθιερωθεί στο μυαλό του καταναλωτή ως η πιο προσιτή επιλογή διακοπών και μάλιστα, με την καλύτερη αναλογία κόστους-αξίας.
Τα οικονομικά οφέλη για τις χώρες που υποδέχονται την κρουαζιέρα, εκτός απο εντυπωσιακά, έχουν και μεγάλη διεισδητικότητα αφού αγγίζουν μια πληθώρα κλάδων και τοπικών κοινωνιών. Σύμφωνα με τα στοιχεία έγκυρης μελέτης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Κρουαζιέρας, το 2005 εισέρευσαν στην Ευρωπαϊκή οικονομία 8,3 δισ. ευρώ, από άμεσες δαπάνες εταιρειών και επιβατών κρουαζιέρας, ενώ η συνολική εκροή (total output) του κλάδου ήταν 19,1 δισ. ευρώ. Η τελευταία επικαιροποίηση της μελέτης για το 2007 δείχνει το πρώτο ποσό να έχει φτάσει τα 12,9 δισ. ευρώ, ενώ το δεύτερο τα 29,4 δισ. ευρώ! Ενδεικτικά, ανάμεσα στις πρώτες 10 χώρες που μοιράστηκαν τα 12,9 δισ. ευρώ άμεσων δαπανών του 2007, στην 1η θέση ήταν η Ιταλία με 31%%, στην 4η η Ισπανία με 7,4% και στην 8η η Ελλάδα με περίπου 2,5%. Επίσης, υπολογίζεται ότι τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη έχουν δημιουργηθεί, έμμεσα και άμεσα λόγω κρουζιέρας, περίπου 300.000 νέες θέσεις εργασίας σε ξηρά και θάλασσα. Όλα αυτά δείχνουν πόσο χειροπιαστά θα μπορούσαν να είναι για την Ελλάδα τα αποτελέσματα μιας σοβαρής προσπάθειας για την περαιτέρω προσέλκυση της κρουαζιέρας.
Αλλά τι κάνει ως τώρα η Ελλάδα για να διεκδικήσει μια καλύτερη θέση στον χάρτη της κρουαζιέρας; Κατα βάση τίποτε το ουσιαστικό όσον αφορά στο διεθνές σκέλος της βιομηχανίας αυτής. Η στρατηγική της θέση στην Ανατολική Μεσόγειο την καθιστά ούτως ή άλλως αναγκαίο πέρασμα για τις κρουαζιέρες στην περιοχή, οπότε η σταθερή αύξηση προσεγγίσεων που καταγράφεται τα τελευταία χρόνια είναι το σύμπτωμα μιας αιτίας που φαίνεται να μην έχει εκτιμηθεί σωστά σε κυβερνητικό επίπεδο. Πάντως, δεν είναι αποτέλεσμα κάποιων προωθητικών ενεργειών, αφού σε γενικές γραμμές η επίσημη στάση της χώρας μας είναι μάλλον αδιάφορη εως και απωθητική, αν σκεφτεί κανείς το ισχύον θεσμικό πλαίσιο. Δηλαδή, όχι μόνο δεν προβαίνουμε σε προωθητικές ενέργειες για να προβάλλουμε περισσότερους προορισμούς-λιμάνια και να αυξήσουμε τις προσεγγίσεις, αρνούμαστε και να εκμεταλλευτούμε τα προτερήματά μας ως κέντρου κρουαζιέρας της Ανατολικής Μεσογείου. Όλα αυτά εξηγούν το γιατί η Ιταλία και η Ισπανία εισπράττουν τα ποσοστά που προαναφέρθηκαν και η Ελλάδα μόνο 2,5%, ένα μέρισμα που πραγματικά δεν αντιστοιχεί στις αντικειμενικές της δυνατότητες. Όμως αυτές και όλες οι άλλες χώρες επενδύουν σοβαρά στη στοχευμένη προώθηση τους, προβάλλουν τους προορισμούς τους με μεγάλη συνέπεια και δεν είναι εγκλωβισμένες σε αναχρονιστικές νοοτροπίες προστατευτισμού.
Τον περασμένο Ιούνιο έγινε στην Αθήνα το CRUISEinGREECE, ένα διεθνές συνέδριο κρουαζιέρας που διοργάνωσαν με μεγάλη επιτυχία ο ΗΑΤΤΑ μαζί με τον ΕΟΤ και τον οργανισμό SEATRADE. Όσοι ασχολούνται με τα του κλάδου αυτού αισθάνθηκαν ότι επιτέλους κάτι άρχισε να γίνεται και στη χώρα μας και με χαρά άκουσαν έναν υπουργό Τουριστικής Ανάπτυξης να θέλει επιτέλους να αντιμετωπίσει την κρουαζιέρα στα σοβαρά. Στο ίδιο πνεύμα ήταν και ο τότε πρόεδρος του ΕΟΤ, που εξέφρασε την πρόθεση να γίνεται τακτικά μια διοργάνωση για την κρουαζιέρα στην Ελλάδα, αλλά και να συμμετέχει η χώρα μας στις μεγάλες διεθνείς διοργανώσεις του κλάδου. Μάλιστα, ως απόδειξη του νέου –αλλά θνησιγενούς όπως θα δούμε- αυτού πολιτικού κλίματος, η Ελλάδα τον περασμένο Δεκέμβριο συμμετείχε για πρώτη φορα με περίπτερο στην διοργάνωση “SEATRADE MED”, που έγινε στη Βενετία και υπό κανονικές συνθήκες φέτος θα συμμετείχε ακόμη πιο οργανωμένα στη μεγαλύτερη ετήσια εκθεση-συνέδριο κρουαζιέρας, που γίνεται στο Μαϊάμι κάθε Μάρτιο. Όμως το ελληνικό Κράτος λειτουργεί κάπως σαν το “Φιδάκι”, το γνωστό επιτραπέζιο παιχνίδι που αν η ζαριά σε πάει στο στόμα του φιδιού, χάνεις όλη την πρόοδο που είχες επιτύχει και καταλήγεις στον πάτο της ουράς του. Στην προκειμένη περίπτωση, η ζαριά έφερε ανασχηματισμό και διά μιας άλλαξαν όλα τα πρόσωπα-κλειδιά στον τουρισμό, με τους αποχωρούντες να παίρνουν μαζί τους και τον νεοαποκτηθέντα ζήλο τους για την κρουαζιέρα. Τουλάχιστον έτσι φαίνεται, αφού έκτοτε επικρατεί σιγή ιχθύος για το θέμα αυτό και η έκθεση του Μαϊάμι έγινε για μια ακόμη φορά χωρίς τη συμμετοχή της Ελλάδας.
Έτσι, όσοι λιγοι Έλληνες βρέθηκαν την περασμένη εβδομάδα στο Μαϊάμι θαύμασαν τα εθνικά περίπτερα της Ιταλίας, της Ισπανίας, της Τουρκίας, της Μάλτας και της Κροατίας, ενώ για μια ακόμη φορα κατάπιαν μελαγχολικά την πίκρα της παντελούς απουσίας της χώρας τους. Φανταστείτε ότι ακόμη και η Σλοβενία -με 46 χιλιόμετρα ακτές– είχε φέτος περίπτερο!
Κάποτε βλέπαμε και κανέναν εκπρόσωπο του Πειραιά σε αυτές τις εκθέσεις, στα πλαίσια της συμμετοχής του ΟΛΠ στο δίκτυο της MED CRUISE, που όμως πρόσφατα το απίθανο ελληνικό δαιμόνιο φρόντισε να ακυρώσει. Έτσι, σε μια συγκυρία μεγάλης ανάπτυξης στη Μεσόγειο, το εν δυναμει κυριότερο κομβικό κέντρο της Ανατολικής Μεσογείου γύρισε την πλάτη του στον κόσμο της κρουαζιέρας και τώρα το μόνο ελληνικό λιμάνι που παρέμεινε στην MED CRUISE είναι ο Βόλος, που όμως δεν εκπροσωπήθηκε στην έκθεση του Μαϊάμι. Στην συνέντευξη Τύπου του νέου προέδρου του δικτύου παρουσιάστηκαν τα νέα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, μεταξύ των οποίων και μια συμπαθέστατη κυρία από την Κροατία. Να που νέοι –και ανταγωνιστικοί- προορισμοί πιάνουν τα πόστα και αποκτούν λόγο σε μια ομήγηρη, που πλέον δεν ασχολείται καθόλου με την Ελλάδα, πράγμα που φάνηκε καθαρά και στις ανακοινώσεις που έγιναν για τις διάφορες εξελίξεις στα λιμάνια-μέλη του δικτύου. Για άλλη μια φορά, επιβεβαιώθηκε το πόσο ανύπαρκτη είναι η χώρα μας και πόσο απούσα απο το παιχνίδι.
Μια κρίση σαν αυτή που διανύουμε απαιτεί ριζικές αλλαγές στην συμπεριφορά και την νοοτροπία όλων μας, αν είναι να την ξεπεράσουμε με επιτυχία. Δεν είναι πια business as usual και καληνύχτα σας. Πάνε αυτά, πρέπει να γίνουμε σοβαροί, συνεπείς και συγκροτημένοι. Επίσης, καλό θα ήταν να μην αλλάζουν τα κυβερνητικά πρόσωπα του τουρισμού σαν πουκάμισα, γιατί επενδύεται πολύς χρόνος και προσπάθεια για να αποκτήσουν την στοιχειώδη αντίληψη που απαιτείται, ώστε να παιρνουν σωστές αποφάσεις. Ήδη χάσαμε πολύτιμο χρόνο και τουλάχιστον, όσον αφορά στην κρουαζιέρα, εξακολουθούμε να αφήνουμε τις γειτονικές μας χώρες να κερδίζουν όλο και πιο πολλά απο την πλουσιοπάροχη “πίτα” της. Πρέπει λοιπόν να καταλάβουμε ότι δεν έχουμε την πολυτέλεια να μένουμε ανενημέρωτοι, εσωστρεφείς και αδιάφοροι μπροστά σε μια ευκαιρία τόσο ουσιαστική για την ευημερία πολλών διαφορετικών κλάδων και τοπικών κοινωνιών.
Ο Πανος Σωτηρίου, μαζί με την Κρύση Παλάση, έχουν το διεθνές γραφείο συμβούλων κρουαζιέρας CTM Hellas
