Εκπαιδεύοντας… την ελληνική τουριστική εκπαίδευση
Η ελληνική τουριστική εκπαίδευση θα μπορούσαμε να πούμε ότι μοιάζει με το Διογένη και το πιθάρι του. Θεωρητικά υπάρχει, αλλά βρίσκεται εγκλωβισμένη στα στενά όρια της ελληνικής πραγματικότητας, χωρίς να αντιλαμβάνεται τις αλλαγές και τις τάσεις της παγκόσμιας τουριστικής βιομηχανίας. Όπως και σε όλες τις υπόλοιπες εκπαιδευτικές κατευθύνσεις, η δημόσια (τουλάχιστον) τουριστική εκπαίδευση “παράγει” αποφοίτους, οι οποίοι δεν απορροφούνται ή, στην καλύτερη των περιπτώσεων, φεύγουν στο εξωτερικό. Όπως γλαφυρά αναφέρει ο Νικόλαος Α. Ριζάκης (CHA Emeritus), “η τουριστική εκπαίδευση πάντοτε ήταν απούσα απο τις πραγματικές ανάγκες της τουριστικής βιομηχανίας σε όλους τους φορείς, και πάντοτε εμφανίζονταν άνθρωποι απο το πουθενά φοβούμενοι να αναλάβουν ουσιαστικές ευθύνες, που διστάζουν να αναλάβουν ρίσκα, που μετράνε περισσότερο αυτά που θα χάσουν και την μετριότητα, παρά εκείνα που είναι πιθανόν να κερδίσουν οι απόφοιτοι και το εκπαιδευτικό σύστημα, και ασχολούνται με τις επιδοτούμενες γνωστές σε όλους προβλέψεις, αναλύσεις και ανούσιες συγκρίσεις (κοινώς, με επιστημονική σάλτσα)”.
Ούτε η αλόγιστη ίδρυση τμημάτων ΑΕΙ και ΤΕΙ ανά την περιφέρεια αποτελεί λύση. Πάνω σε αυτό το θέμα, οι καθηγητές Θωμάς Μαυροδόντης, Σπύρος Αβδημιώτης και Παναγιώτης Κασσιανίδης θεωρούν ότι πίσω από αυτή την ίδρυση πανεπιστημιακών προπτυχιακών τμημάτων σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας κρύβονται συμφέροντα τοπικών φορέων για αναβάθμιση της περιοχής τους και αύξησης της καταναλωτικής ζήτησης από τους εισερχόμενους φοιτητές. Η ίδρυση ενός ή περισσότερων τέτοιων τμημάτων δεν αποτελεί ούτε αναγκαία ούτε ικανή συνθήκη για αναβάθμιση της παρεχόμενης τουριστικής εκπαίδευσης στη χώρα μας. Ίσως και αποτελέσει την τελική πράξη για κατάργηση των περισσοτέρων τμημάτων τουριστικών επιχειρήσεων των ΤΕΙ (ΤΤΕ/ΤΕΙ). Ήδη, ακόμη και χωρίς να έχουν καν ιδρυθεί πανεπιστημιακά τμήματα, από τα λειτουργούντα ΤΤΕ/ΤΕΙ (Αθηνών, Θεσσαλονίκης, Λάρισας, Ηρακλείου, Πάτρας, Πειραιά/Παράρτημα Σπετσών, Λαμίας/Παράρτημα Aμφισσας, Ηπείρου/Παράρτημα Ηγουμενίτσας) έχουν αλλάξει προσανατολισμό τα δύο τελευταία και αντιμετωπίζουν πρόβλημα συνέχισης της λειτουργίας τους όλα, εκτός των 2-3 κεντρικών.
Όπως πολύ σωστά επισημαίνεται, λόγω του ότι η τουριστική βιομηχανία είναι εντάσεως εργασίας οι τουριστικές επιχειρήσεις προσπαθούν να συμπιέσουν το κόστους μειώνοντας τις απολαβές των εργαζομένων, προσλαμβάνοντας μεγάλο ποσοστό ασκουμένων και ανειδίκευτων. Βασική παράμετρο αποτελεί η ποιοτική εκπαίδευση προσαρμοσμένη στα πραγματικά δεδομένα της αγοράς. Οι επιχειρηματίες θα εκτιμήσουν τους αποφοίτους που είναι έτοιμοι να αποδώσουν άμεσα ποιοτικές υπηρεσίες στις επιχειρήσεις τους.
Η αλήθεια βέβαια είναι ότι έχουν γίνει και βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση. “Οι τουριστικές σπουδές στη χώρα μας πράγματι έχουν βελτιωθεί σε σχέση με το παρελθόν. Χαρακτηριστικά αναφέρω τη δημιουργία τουριστικών μεταπτυχιακών σπουδών σε πανεπιστήμια (Αιγαίου, Πειραιώς, Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου και Πανεπιστημίου Αθηνών, το τελευταίο με κατεύθυνση), την έκδοση τουλάχιστον τεσσάρων τουριστικών επιστημονικών περιοδικών διεθνούς κύρους (ένα το Πανεπιστήμιο του Αιγαίου, δύο το Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων του ΤΕΙ Αθηνών και ένα το Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων του Αλεξάνδρειου ΤΕΙ Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με το Παν/μιο της Rijeka/ Opatija στην Κροατία), την ύπαρξη πλειάδας διδασκόντων διαφόρων βαθμίδων με διεθνή ακτινοβολία, τη λειτουργία αρκετών ιδιωτικών σχολών αποκλειστικής τουριστικής εκπαίδευσης με μεγάλη αναγνωρισιμότητα και προβολή του έργου τους”, λέει ο δρ. Θωμάς Μαυροδόντης, καθηγητής τουριστικής οικονομικής στο Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων του Αλεξάνδρειου ΤΕΙ Θεσσαλονίκης. “Με την αναγνώριση της ανάγκης αξιολόγησης του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου από τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και την ίδρυση της Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (ΑΔΙΠ), τα περισσότερα τμήματα που παρέχουν τουριστική εκπαίδευση άρχισαν τις διαδικασίες εσωτερικής αξιολόγησης, την οποία θα συνεχίσουν με εξωτερική αξιολόγηση. Οι εκθέσεις εσωτερικής αξιολόγησης πιστοποιούν την πρόοδο που έχει συντελεστεί στο παρεχόμενο έργο και αποτελούν ένα πρώτο βήμα για τη συνέχιση της προσπάθειας αναβάθμισης των τουριστικών σπουδών, με τελικό στόχο τη δημιουργία μεταπτυχιακών σπουδών”.
Η κα Εύα Μερκουριάδη – Howald, διευθύντρια SITEC (Γραφείου Ελβετικών Πανεπιστημίων στην Ελλάδα) υποστηρίζει ότι το διεθνές περιβάλον είναι απαραίτητο για τον κάθε σπουδαστή και αυριανό στέλεχος στην τουριστική βιομηχανία. “Τα ελβετικά πανεπιστήμια συνεργάζονται με μεγάλες διεθνείς και ελληνικές ξενοδοχειακές αλυσίδες και βοηθούν ουσιαστικά τους απόφοιτους να βρούν μία θέση εργασίας στο εξωτερικό, για μια καριέρα χωρίς σύνορα”, αναφέρει. Η έκθεση ενός σπουδαστή σε διαφορετικές εμπειρίες και κουλτούρες, αλλά και σε προηγμένες αγορές ασφαλώς και έχει ευεργετικές συνέπειες στην καριέρα του. Δεν εννοώ μόνο ότι κάποιος σπουδαστής/ εργαζόμενος στο εξωτερικό γίνεται καλύτερος, όμως οι δεξιότητες τις οποίες αποκτά, η συναναστροφή του με πολλούς και διαφορετικούς ανθρώπους και κουλτούρες και το σύνολο των εμπειριών που αποκτά τον βοηθά να καλλιεργήσει αρετές που ζητούνται μετα μανίας στην αγορά εργασίας από επιχειρήσεις στην τουριστική βιομηχανία. Τα στελέχη αυτά μπορούν να κερδίζουν περισσότερα χρήματα αλλά και ανεβούν γρηγορότερα τα σκαλιά της ιεραρχίας, είτε συνεχίζοντας να εργάζονται στο εξωτερικό είτε επιστρέφοντας στην Ελλάδα. Είναι χαρακτηριστικό οτι οι ικανότητες, τις οποίες απαιτούν οι μεγάλες ξενοδοχειακές και τουριστικές επιχειρήσεις είναι να έχουν τα στελέχη αντίληψη της παγκόσμιας αγοράς, αλλά και της διαφορετικότητας των τοπικών αγορών στις οποίες δραστηριοποιούνται και την δυνατότητα διαχείρησης της αλλαγής. Όλες αυτές τις δεξιότητες τις αποκτά ο σπουδαστής / εργαζόμενος εκτιθέμενος σε άλλες νοοτροπίες. Μόνο και μόνο το ότι ένας σπουδαστής / εργαζόμενος συναργάζεται με συνάδελφους του από όλο το κόσμο είναι κάτι που τον προικίζει με ένα δίκτυο επαφών, το οποίο θα του φανεί εξαιρετικά χρήσιμο σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του. Η σταδιοδρομία στο εξωτερικό θα απογειώσει την καριέρα του κάθε σπουδαστή”.
Ο δρ. Γεώργιος Παπαγεωργίου, ακαδημαϊκός διευθυντής του Alpine College, αναφέρει και αυτός για το όφελος της “διεθνοποίησης” της τουριστικής εκπαίδευσης: «Λόγω της διεθνοποίησης της εργασίας και στη διαπλάτυνση της ζήτησης, οι παράγοντες που επιδρούν στην καθημερινή λειτουργία μιας τουριστικής επιχείρησης και κατΆεπέκταση στο στρατηγικό σχεδιασμό της είναι πλέον παγκόσμιοι και όχι τοπικοί. Είναι λοιπόν απαραίτητο αυτή η διεθνής διάσταση και οι άλλες ιδιαιτερότητες να αντικατοπτρίζονται στα προγράμματα σπουδών ώστε να διασφαλίζουν τη συνάφεια του θεωρητικού περιεχομένου με την πραγματικότητα της αγοράς. Όπως ανέφερα και παραπάνω, αυτό αποτελεί ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό και πλεονέκτημα του Alpine, το οποίο τελικά οδηγεί στη δημιουργία μελλοντικών στελεχών που θα συνεισφέρουν τόσο στις επιχειρήσεις στις οποίες θα εργαστούν, όσο και στο γενικότερο επίπεδο ποιότητας υπηρεσιών στην τουριστική βιομηχανία κατΆεπέκταση”.
Το κύριο πλεονέκτημα της ιδιωτικής εκπαίδευσης, όταν οργανώνεται σωστά, είναι κατά τον κ. Παπαγεωργίου, ότι ελέγχεται και αναγνωρίζεται σύμφωνα με τους αυστηρούς κανονισμούς διασφάλισης ακαδημαϊκής ποιότητας συνεργαζόμενων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων του εξωτερικού. Αυτό όχι μόνο εξασφαλίζει τον έλεγχο καλής λειτουργίας ενός κολλεγίου, αλλά ωθεί το καθηγητικό και διοικητικό προσωπικό να προσπαθούν να βελτιώνουν συνεχώς την ποιότητα των υπηρεσιών τους. “Πολύ σημαντικό πλεονέκτημα των ιδιωτικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων αποτελεί και η ευελιξία τους, η οποία επιτρέπει τη συνεχή βελτίωση των προγραμμάτων και των υποδομών”.
Και όπως χαρακτηριστικά λέει ο προέδρος Minoan International College, κ. Νίκος Σκουλάς, “για να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα του τουρισμού της Ελλάδος, ο μοναδικός δρόμος που μας προσφέρεται είναι ο εμπλουτισμός και η ποιοτική αναβάθμιση του τουριστικού μας προϊόντος και αυτό προϋποθέτει την ύπαρξη υψηλού επιπέδου διευθυντικών στελεχών και καλά εκπαιδευμένων υπαλλήλων σε σύνδεση με την αγορά εργασίας”.
Εν κατακλείδι, λειτουργική και σωστή τουριστική εκπαίδευση δε νοείται χωρίς συνδυασμό γνώσεων και εμπειριών τόσο θεωρητικών όσον και πρακτικών.
Δε νοείται επίσης χωρίς γνώσεις μάνατζμεντ για μια αποτελεσματική διοίκηση των μονάδων φιλοξενίας, καθώς και άλλες γνώσεις όπως ξένες γλώσσες, επιχειρησιακές επικοινωνίες κ.ά.
Δε νοείται χωρίς κατάλληλες εγκαταστάσεις και αφοσιωμένο και έμπειρο εκπαιδευτικό προσωπικό, επιλεγμένο με αξιοκρατικά κριτήρια και διασύνδεση με την παραγωγή θα δώσουν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για παροχή τουριστικών υπηρεσιών υψηλού επιπέδου.
Η συντακτική ομάδα του TravelDailyNews Greece & Cyprus διαθέτει πάνω από 35 χρόνια εμπειρία σε Β2Β τουριστική ειδησεογραφία καθώς επίσης και σε θέματα marketing και επικοινωνίας.
