Σχινιάς 2004 – Οι επίσημες θέσεις της Ο.Ε.Ο.Α Αθήνα 2004 Α.Ε. (Α Μέρος)

Το Εθνικό
Πάρκο Σχινιά και η συμβίωση του με το Ολυμπιακό
Κέντρο Κωπηλασίας των επόμενων θερινών
Ολυμπιακών Αγώνων αποτελεί ένα πολυσυζητημένο
σημείο τριβής μεταξύ της Ελληνικής Οργανωτικής
Επιτροπής των Αγώνων και αρκετών με ιδιαίτερα
σημαντική δράση Ελληνικών και Διεθνών
περιβαλλοντικών οργανώσεων.

Στην όλη διαμάχη ενεπλάκησαν σχετικά
πρόσφατα και αντικειμενικά όψιμα τα Μ.Μ.Ε έχοντας
μάλλον άστοχα δώσει μείζονα θέση στα τηλεοπτικά
παράθυρα σε πολιτικά πρόσωπα αντί των
εμπειρογνωμόνων με αποτέλεσμα να υπάρξει μία
θολή εικόνα για το ευρύ κοινό σχετικά με τις
επίσημες θέσεις των δύο αντιμαχομένων μερών.

Πρόθεση μας δεν είναι ο διαχωρισμός
ή/και επαναχαρακτηρισμός `Περσών` και `Ελλήνων`
στην σύγχρονη αυτή αντιπαράθεση γιατί
απλούστατα δεν νομίζω ότι η αγάπη για την Ελλάδα,
το ιστορικό της παρελθόν και το φυσικό της
περιβάλλον εξαντλείται στην αναμφισβήτητα
σημαντική ιστορικά και περιβαλλοντικά περιοχή
του Μαραθώνα.

Η Σαλαμίνα και η Ελευσίνα εξίσου
σημαντικοί ιστορικοί προορισμοί στενάζουν εδώ
και δεκαετίες από την ρύπανση του περιβάλλοντος
ενώ πολυάριθμα αρχαία λιμάνια (Αρχαίας Κορίνθου –
Λέχαιον, Κεγχρεών – Σαρωνικού, Φαλάσαρνα – Χανίων,
κλπ.) είναι κυριολεκτικά βουλιαγμένα στην λήθη
των σύγχρονων νεοελλήνων. Τα πολυάριθμα
προβλήματα ρύπανσης και γενικότερης υποβάθμισης
των σύγχρονων Αρχαιολογικών Μουσείων και Χώρων
της πατρίδας μας αποτελούν επανειλημμένως θέμα
διαμαρτυρίας των Ελλήνων ξεναγών και προκαλούν
την απογοήτευση και αποξένωση των επισκεπτών.
Ας ελπίσουμε τουλάχιστον ότι θα αξιωθούμε να
αντικρίσουμε πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004
το Μουσείο της Ακρόπολης εκτός αν παρόμοιες με το
Σχινιά ενστάσεις το καθυστερήσουν ή/και το
αποτρέψουν.

Το παρόν αφιέρωμα στις θέσεις της
Ο.Ε.Ο.Α.`Αθήνα 2004` Α.Ε. θα ακολουθήσει ένα ανάλογο
αφιέρωμα σχετικό με τις επίσημες θέσεις των
περιβαλλοντικών οργανώσεων.

Θα προσπαθήσω η προσωπική μου θέση και
πεποίθηση υπέρ της Οργανωτικής Επιτροπής των
Αγώνων να μην επηρεάσει ή/και επιδράσει στη
διαμόρφωση της γνώμης σας.

Με την τοποθέτηση `Τι λέγεται` και
`Τι ισχύει` η Οργανωτική Επιτροπή θέτει και
απαντά (Φεβρουάριος 2001, Γραφείο Επικοινωνίας,
Τύπου & Μ.Μ.Ε., Ο.Ε.Ο.Α. `Αθήνα 2004` Α.Ε.) σε δεκαπέντε
(15) θέματα που αποτελούν και τα κύρια σημεία
τριβής μεταξύ των δύο αντιμαχομένων πλευρών:

1. ΤΙ ΛΕΓΕΤΑΙ: Η περιοχή του
Σχινιά αποτελεί φυσική περιοχή μεγάλης
οικολογικής και αισθητικής αξίας, η οποία πρέπει
να προστατευθεί.

ΤΙ ΙΣΧΥΕΙ: Ο Σχινιάς αποτελεί
σημαντική περιοχή περιβαλλοντικά και
τοπιολογικά, η οποία παρουσιάζει έντονα
φαινόμενα υποβάθμισης που θέτουν σε αμφιβολία
την ίδια την ύπαρξη της.
Οι κύριοι άξονες της υποβάθμισης αυτής
συνίστανται αφενός στην προσπάθεια εξαφάνισης
του υγροτόπου με εκτεταμένα αποστραγγιστικά
έργα επιτρέποντας τη δόμηση (5 τουλάχιστον
ενεργοί Οικοδομικοί Συνεταιρισμοί) και την
εγκατάσταση ασύμβατων χρήσεων (αεροδρόμιο,
στρατιωτικές εγκαταστάσεις, κλπ.) και αφετέρου
στη συρρίκνωση του παράλιου πευκοδάσους λόγω
δόμησης και εφαρμογής έντονα
“καταναλωτικών” μοντέλων και προτύπων
αναψυχής. Η ανάγκη προστασίας είναι αυταπόδεικτη
και η παρέμβαση που επιχειρείται με τη
συντονισμένη δράση των Υπουργείων ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ.,
Πολιτισμού και της Οργανωτικής Επιτροπής `ΑΘΗΝΑ
2004` έχει ως στόχο τη σωτηρία και διατήρηση της
περιοχής.

2. ΤΙ ΛΕΓΕΤΑΙ: Το
κωπηλατοδρόμιο θα κατασκευασθεί σε φυσική
υγροτοπική περιοχή του Σχινιά έκτασης 2500
στρεμμάτων.

ΤΙ ΙΣΧΥΕΙ: Το κέντρο κωπηλασίας
και κανό καταλαμβάνει 1230 στρ., από τα οποία τα 750
θα είναι οι υδάτινες επιφάνειες των στίβων –
λιμνών. Από αυτά:

• Τα 450 είναι σήμερα αεροδρόμιο
• Τα 100 ανήκουν στον Ο.Σ. Δικαστικών Υπαλλήλων και
  είναι υποψήφια προς δόμηση
• Τα 100 είναι στρατιωτική περιοχή και
  εγκαταστάσεις
• Τα 130 είναι εξαιρετικά υποβαθμισμένα αλίπεδα με
  σωρούς μπάζων από εκβραχισμούς και πίστες
  μοτοκρός.

Μόνο τα 450 είναι περιοχή με καλαμιώνες
και συστάδες αρμυρικιών και αποτελούν το 5% της
χερσαίας περιοχής του βιοτόπου.

3. ΤΙ ΛΕΓΕΤΑΙ: Η κατασκευή του
κωπηλατοδρομίου θα προκαλέσει την ολοκληρωτική
εξαφάνιση τύπων φυσικών οικοτόπων.

ΤΙ ΙΣΧΥΕΙ: Η κατασκευή του
Ολυμπιακού κέντρου θα οδηγήσει στην πρόσκαιρη
μείωση της έκτασης των καλαμιώνων και
αρμυρικιών, ενδιαιτήματα τα οποία θα εξαπλωθούν
σημαντικά στη συνέχεια λόγω βελτίωσης του
υδρολογικού καθεστώτος στον υγρότοπο, τόσο
ποιοτικά όσο και ποσοτικά.

4. ΤΙ ΛΕΓΕΤΑΙ: Η λειτουργία
του κωπηλατοδρομίου θα προκαλέσει ανεπανόρθωτη
βλάβη στο υδρολογικό καθεστώς του υγροτόπου.

ΤΙ ΙΣΧΥΕΙ: Ο φυσικός τρόπος
πλήρωσης και ανανέωσης των λιμνών του Ολυμπιακού
Κέντρου από τα νερά της Μακαρίας πηγής και ο
εμπλουτισμός του υγροτόπου μέσω υπερχείλισης
από τις λίμνες του κέντρου κωπηλασίας και κανό
φέρει το υδρολογικό καθεστώς του βιοτόπου πιο
κοντά στη φυσική του κατάσταση.

Η επαναφορά υδάτων της πηγής στον
υγρότοπο αποκαθιστά μία από τις πολλές
ανθρωπογενείς επεμβάσεις που έχουν γίνει στην
περιοχή με καταστροφικά αποτελέσματα στον
υγρότοπο και το δάσος. Η επίδραση της αλλαγής
αυτής θα είναι ευεργετική για το σύνολο των
ενδιαιτημάτων του βιοτόπου.

5. ΤΙ ΛΕΓΕΤΑΙ: Η κατασκευή και
λειτουργία των στίβων του κωπηλατοδρομίου
αποτελεί τεχνικό έργο μεγάλης κλίμακας μη
συμβατό με τα χαρακτηριστικά του βιοτόπου
αυξάνοντας δραματικά την ανθρώπινη παρουσία και
δραστηριότητα στο βιότοπο.

ΤΙ ΙΣΧΥΕΙ:

• Οι στίβοι του Ολυμπιακού κέντρου (κύριος και
  βοηθητικός) αποτελούν λίμνες με χωμάτινο πυθμένα
  και πρανή βάθους 3,5 και 2 μέτρων αντίστοιχα.
• Τα πρανή έχουν εξαιρετικά ήπια κλίση (1:6 κατά
  μ.ο.).
• Ο βοηθητικός στίβος θα χρησιμοποιείται
  αποκλειστικά για προθέρμανση και η ανθρώπινη
  παρουσία εκεί θα είναι ελάχιστη.

Από τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι οι δύο
στίβοι είναι στην ουσία πολύ ρηχές λίμνες που
γρήγορα θα εποικιστούν με υδρόφιλα είδη χλωρίδας
και παρυδάτια είδη πανίδας αυξάνοντας σημαντικά
τη βιοποικιλότητα στο βιότοπο.
Αν και οι λίμνες δεν είναι έλος, είναι βασικά
στοιχεία υγροτοπικών περιοχών και ακόμη και αν
δεν γινόταν το Ολυμπιακό κέντρο θα έπρεπε να
προβλεφθούν ανεξάρτητα από αυτό, στα πλαίσια της
αναβάθμισης και διατήρησης του βιοτόπου.

6. ΤΙ ΛΕΓΕΤΑΙ: Η κατασκευή και
λειτουργία του κωπηλατοδρομίου θα προκαλέσει
ανεπανόρθωτη βλάβη στον υπόγειο υδροφόρο
ορίζοντα της Μακαρίας πηγής και της περιοχής
γενικότερα.

ΤΙ ΙΣΧΥΕΙ: O υδροφόρος
ορίζοντας της Μακαρίας πηγής δε θα θιγεί καθ`
οιονδήποτε τρόπο, αφού δεν προβλέπεται από το
σχεδιασμό και τη λειτουργία του έργου να γίνει
εκμάστευση υπογείων υδάτινων πόρων μέσω
γεωτρήσεων, παρά μόνο επιφανειακή εκτροπή
τεχνητής τάφρου.

Αυτό άλλωστε είναι σαφές και από τους
όρους 16 και 24 της Κοινής Υπουργικής Απόφασης της
21ης Σεπτεμβρίου του 2000 για την έγκριση των
περιβαλλοντικών όρων του έργου.

Σε ό,τι αφορά τον αλλουβιακό υδροφόρο
ορίζοντα προβλέπεται αυτός να εμπλουτισθεί λόγω
της δημιουργίας των λιμνών και της
επανατροφοδοσίας του υγροτόπου με τα νερά της
πηγής.

7. ΤΙ ΛΕΓΕΤΑΙ: Η κατασκευή και
λειτουργία του κωπηλατοδρομίου θα προκαλέσει
την κατασπατάληση πολύτιμων υδάτινων πόρων από
τη λίμνη του Μαραθώνα που προορίζονται για την
ύδρευση της Αθήνας.

ΤΙ ΙΣΧΥΕΙ: Σύμφωνα με τα
υπάρχοντα στοιχεία που προέρχονται τόσο από την
ΕΥΔΑΠ όσο και από το Υπουργείο Γεωργίας, οι
οποίοι αποτελούν τους μόνους φορείς που έχουν
κάνει μετρήσεις επί σειράν ετών στην Μακαρία
πηγή, η παροχή της επαρκεί για τις ανάγκες του
Ολυμπιακού κέντρου.

Επειδή όμως, πρόθεση των υπηρεσιών του
Υπουργείου είναι η διασφάλιση της απρόσκοπτης
κατασκευής και λειτουργίας του έργου μέσα στα
στενά υφιστάμενα χρονικά πλαίσια που θέτουν οι
Ολυμπιακοί Αγώνες και η προετοιμασία για αυτούς,
εκτιμήθηκε ως αναγκαία η εξασφάλιση της
δυνατότητας τροφοδοσίας των στίβων με νερό από
τη λίμνη του Μαραθώνα για λόγους ασφαλείας και
μόνο.

Αυτό θα γίνει με την επισκευή υπάρχοντος
αγωγού και αποτελεί εξάλλου λύση για την
αντιμετώπιση ακραίων φαινομένων, τα οποία και
κατά τη γνώμη μας πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στο
σχεδιασμό ενός τέτοιου έργου.

8. ΤΙ ΛΕΓΕΤΑΙ: Η μεσολάβηση
εκτεταμένων υδάτινων επιφανειών θα αφαιρέσει
πολύτιμους υδάτινους πόρους από τον υγρότοπο
λόγω της μεγάλης εξάτμισης.

ΤΙ ΙΣΧΥΕΙ: Οι ποσότητες νερού
που θα οδηγούνται στο ανατολικό τμήμα του
υγροτόπου θα παρουσιάζουν σημαντικές
αυξομειώσεις στη διάρκεια του χρόνου, λόγω
μεταβολών στην παροχή της πηγής και στα επίπεδα
βροχόπτωσης.

Αυτό είναι κάτι απόλυτα φυσικό για
οποιοδήποτε υγροτοπικό σύστημα και η δυναμική
αυτή αποτελεί δομικό οικολογικό στοιχείο του
καθορίζοντας τα αβιοτικά και βιοτικά
χαρακτηριστικά του.

Σε ότι αφορά τις απώλειες νερού λόγω
αυξημένης εξάτμισης είναι επιστημονικά
τεκμηριωμένο ότι οι ετήσιες απώλειες είναι
ανάλογες έως σημαντικά μικρότερες από τις
αντίστοιχες απώλειες που θα παρουσίαζε μία ίσης
έκτασης υγροτοπική περιοχή λόγω
εξατμισοδιαπνοής. Για παράδειγμα, ίδια έκταση με
ευκαλύπτους προκαλεί τις τριπλάσιες περίπου
απώλειες σε νερό, με καλάμια τις διπλάσιες κλπ.