Ευθέως
Το αράδιασμα αντικειμένων …είναι Μουσείο; (Β’)
Όπως έχει ήδη επισημανθεί στο
προηγούμενο άρθρο μας, το λαογραφικό μουσείο εξ
ορισμού πρέπει να είναι λειτουργικό ίδρυμα,
που να αποτυπώνει, και όχι μόνο μουσειακά, την
παραδοσιακή ζωή μιας κοινότητας. Για την
εξυπηρέτηση του σκοπού αυτού χρειάζονται αφενός
η πλούσια παραδοσιακή εμπειρία και η
επιστημονική γνώση αυτών που θα
συγκροτήσουν το μουσείο, και αφετέρου η συλλογή
και έκθεση πολλών αντικειμένων από όλο το φάσμα
της παραδοσιακής ζωής μιας κοινότητας.
Συχνά ο αρχικός πυρήνας για τη
δημιουργία ενός λαογραφικού μουσείου βρίσκεται
σε κάποια βασική συλλογή, ενός συλλόγου, κάποιου
φορέα ή ορισμένων ιδιωτών, η οποία όμως κατά
κανόνα χρειάζεται εμπλουτισμό, ώστε να
αποτελέσει τη βάση δημιουργίας των εκθέσεων του
μουσείου. Δεν είναι, εξάλλου, απίθανη η περίπτωση
της μεταγενέστερης εισδοχής σε ένα μουσείο ήδη
απαρτισμένο και άλλων επιμέρους συλλογών, με
τρόπο ώστε και τα υπάρχοντα εκθέματα να
εμπλουτισθούν, και νέοι θεματικοί κύκλοι να
δημιουργηθούν.
Είναι επιτακτική η ανάγκη της
κατάλληλης ενημέρωσης, ώστε οι μικρές αυτές
ιδιωτικές συλλογές να προσφερθούν οικειοθελώς
στο μουσείο, ώστε το όλο αποτέλεσμα να δικαιούταν
να φέρει τον τίτλο του Λαογραφικού Μουσείου.
Αλλά και η ίδια η οργάνωση τέτοιων ιδρυμάτων, με
το πολυποίκιλο υλικό που απαιτεί, τείνει προς
παρόμοιες λύσεις. Πρέπει στο σχεδιαζόμενο
μουσείο να εκτίθενται και συλλογές φωτογραφιών ή
να φυλάσσονται οικογενειακά έγγραφα
δικαιοπρακτικού – κατά κανόνα – χαρακτήρα
(προικοσύμφωνα, διαθήκες κ.λπ.) και αρχεία
παραδοσιακών προβιομηχανικών ή
πρωτοβιομηχανικών παραγωγικών μονάδων
(ανεμόμυλοι, ελαιοτριβεία κ.λπ.), που παρουσιάζουν
έντονο λαογραφικό ενδιαφέρον. Είναι, μάλιστα,
αυτονόητο ότι παρόμοια εκθέματα ή αντικείμενα
δεν μπορούν να συγκεντρωθούν αν δεν προσφερθούν
από ιδιώτες, στην κατοχή των οποίων βρίσκονται.
Η λειτουργικότητα ενός μουσείου
περιλαμβάνει και τον τομέα της εξοικείωσης
των κατοίκων μιας περιοχής με αυτό, στον βαθμό
που να το θεωρούν κτήμα τους και να το φροντίζουν
ως δική τους πνευματική περιουσία, κάτι που
κυρίως οφείλεται στη συμπεριφορά και τις
μεθόδους που θα ακολουθήσουν οι διοργανωτές του.
Οι προαναφερθείσες αρχές πρέπει να διέπουν την
οργάνωση κάθε λαογραφικού μουσείου, αν βεβαίως
αυτό φιλοδοξεί να ανταποκριθεί στον τίτλο του,
χωρίς να αποτελεί φολκλοριστική έκθεση
αντικειμένων ή να απαρτίζεται από αμφίβολης
ποιότητας και αισθητικής συνθέσεις, χωρίς
καμία πραγματική σχέση προς τα γνήσια στοιχεία
του παραδοσιακού πολιτισμού ενός τόπου, τα οποία
υποτίθεται ότι απεικονίζει και διασώζει.
Το λαογραφικό μουσείο, ως ζωντανό
πνευματικό ίδρυμα με αυξημένη λειτουργική αξία,
πέρα από τον τομέα της έκθεσης και της
απεικόνισης μορφών ζωής, πρέπει να έχει και
παράλληλες συναφείς δραστηριότητες, που να
συμπληρώνουν και να καταξιώνουν την παρουσία
του. Στην ουσία, οφείλει να είναι πυρήνας
πνευματικής ζωής και εκδηλώσεων, που να
προβάλλουν και να μελετούν μορφές του
παραδοσιακού πολιτισμού, ιδίως μάλιστα της
περιοχής όπου βρίσκεται. Το λαογραφικό μουσείο
οφείλει να συλλέγει – εκτός από αντικείμενα – φωτογραφίες,
έγγραφα, μουσικές ηχογραφήσεις και χορούς
που να αποτυπώνονται με σύγχρονα
οπτικοακουστικά μέσα και να αναπαράγονται σε CD ή
κασέτες, ώστε να κυκλοφορούν ευρύτερα, αλλά και
να διασώζονται, να τηρεί ακόμη αρχείο προφορικής
ιστορίας, ώστε και τα κείμενα ή οι διηγήσεις να
συλλέγονται, αλλά και το τοπικό γλωσσικό ιδίωμα
να αποτυπώνεται και να διαφυλάσσεται. Οφείλει
επίσης να κινηματογραφεί παραδοσιακές εθιμικές
εκδηλώσεις και να συλλέγει πρωτογενές
λαογραφικό υλικό, που θα αποτελεί πλέον βασικό
πυρήνα του κάθε μουσείου.
