Ευρωπαϊκές αερομεταφορές: το ηφαίστειο σκόρπισε «τέφρα» ασυννενοησίας
Τα προβλήματα στις αερομεταφορές που ανέκυψαν μετά την ηφαιστειακή έκρηξη στην Ισλανδία είναι τα σοβαρότερα μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στις ΗΠΑ, όταν ο αμερικανικός εναέριος χώρος είχε κλείσει για τρεις ημέρες και οι ευρωπαϊκές εταιρίες είχαν αναστείλει όλες τις διατλαντικές πτήσεις, δήλωσε ο Διεθνής Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO). Την Παρασκευή 16 Απριλίου, σύμφωνα με το ρυθμιστικό φορέα Eurocontrol, έγιναν μόλις 10.400 πτήσεις στον ευρωπαϊκό εναέριο χώρο έναντι των 28.000 που είναι ο συνηθισμένος αριθμός, ενώ το Σάββατο 17 Απριλίου μόλις 5.000 έναντι των 22.000 που ήταν προγραμματισμένες. Συνολικά, Πάνω από 63.000 πτήσεις ακυρώθηκαν στην Ευρώπη από την Πέμπτη 15 Απριλίου έως την Τετάρτη 21 Απριλίου, εξαιτίας του νέφους, ανακοίνωσε ο Eurocontrol.
Απώλειες 1,7 δισ. δολ.
Ο αποκλεισμός του ευρωπαϊκού εναέριου χώρου εξαιτίας της έκρηξης του ισλανδικού ηφαιστείου προκάλεσε ζημίες ύψους 1,7 δισ. ευρώ στις πληγείσες αεροπορικές εταιρείες, ανακοίνωσε η Διεθνής Υπηρεσία Αερομεταφορών (ΙΑΤΑ). Το Σάββατο και την Κυριακή, 17 και 18 Απριλίου αντίστοιχα, οι αεροπορικές εταιρείες που επηρεάστηκαν από τον αποκλεισμό του ευρωπαϊκού εναέριου χώρου έχασαν 400 εκατ. δολ. την ημέρα, ανέφερε ο πρόεδρος της ΙΑΤΑ, Giovanni Bisignani.
Προηγούμενες εκτιμήσεις της ΙΑΤΑ έκαναν λόγο για απώλειες 200 εκατ. δολ. ημερησίως, καθώς ο βορειοευρωπαϊκός εναέριος χώρος παραμένει αποκλεισμένος σχεδόν στο σύνολό του από το τέλος της περασμένης εβδομάδας. Στα διαφυγόντα κέρδη των αεροπορικών εταιρειών προστίθενται τα κόστη διαμονής, διατροφής και σε ορισμένες περιπτώσεις μεταφοράς με άλλα μέσα των εγκλωβισμένων επιβατών, πρόσθεσε ο κ. Bisignani, αφήνοντας να εννοηθεί ότι οι συνολικές ζημίες μπορεί να ξεπεράσουν και τα 1,7 δισ. δολ.
Η διεύθυνση της Air France ανακοίνωσε ότι η οικονομική ζημία που προκαλείται από την ακύρωση των πτήσεων ανέρχεται σε 35 εκατ. ευρώ την ημέρα, ενώ η British Airways υπολογίζει την αντίστοιχη ζημία μεταξύ 17 και 26 εκατ. ευρώ. Την ίδια στιγμή επίσης από τη Στοκχόλμη η σκανδιναβική αεροπορική εταιρεία SAS ανακοίνωσε ότι υπολογίζει σε έως 29 εκατ. ευρώ την οικονομική ζημία που υπέστη τις τέσσερις αυτές ημέρες της ακύρωσης των πτήσεών της λόγω της ηφαιστειακής τέφρας. Η αμερικανική αεροπορική εταιρεία Delta ανακοίνωσε ότι οι απώλειες της από τις ματαιώσεις πτήσεων λόγω της ηφαιστειακής τέφρας από την Ισλανδία ανέρχονται μέχρι στιγμής στα 20 εκατ. δολ. Η εταιρεία θα κάνει επιπλέον πτήσεις για να καλύψει τα κενά, κυρίως με προορισμό το νότιο τμήμα της Ευρώπης, δηλαδή Ισπανία, Ιταλία και Ελλάδα, ενώ προγραμματίστηκαν και επιπλέον πτήσεις για όσους επιθυμούν να πετάξουν εκτός Ευρώπης. Απώλειες 2,5 εκατ. ευρώ, είχε και ο εθνικός αερομεταφορέας της Κροατίας Croatia Airlines, ενώ ο σλοβενικός αερομεταφορέας Adria Airways έχει απώλειες 1,4 εκατ. ευρώ εξαιτίας των ματαιώσεων πτήσεων. Η Emirates ανακοίνωσε απώλειες της τάξης των 65 εκατ. δολ. λόγω των ακυρώσεων πτήσεων. Η αεροπορική εταιρεία των Εμιράτων ακύρωσε 250 πτήσεις, με αποτέλεσμα πάνω από 100.000 επιβάτες να ταλαιπωρηθούν χάνοντας τα ταξίδια τους, παραμένοντας στα αεροδρόμια.
Ο κ. Bisignani κάλεσε τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να βοηθήσουν τις αεροπορικές εταιρείες, οι οποίες έπεσαν θύματα ανωτέρας βίας, «μίας κατάστασης όπου δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα». Ο κ. Bisignani σχολίασε επίσης ότι είναι «ντροπή για την Ευρώπη, ύστερα από τόσες δεκαετίες συζητήσεων, να μη διαθέτει ακόμη έναν ουσιαστικά ενιαίο ευρωπαϊκό ουρανό».
Δυσαρέσκεια των αεροπορικών εταιρειών για τη διαχείριση της κρίσης
Οι αεροπορικές εταιρείες εξέφρασαν τη δυσαρέσκειά τους για τη διαχείριση της κρίσης που προκλήθηκε από το νέφος της ηφαιστειακής τέφρας και ζητούν τη λήψη αποφάσεων βασισμένων σε γεγονότα, ανακοίνωσε η IATA. Η μεγαλύτερη ένωση αεροπορικών εταιρειών, AEA, καθώς και η ένωση που εκπροσωπεί τα περισσότερα ευρωπαϊκά αεροδρόμια, η ACI, ζητούν την άμεση επανεξέταση των περιορισμών που έχουν επιβληθεί στην Ευρώπη και την εξέταση των ζωνών πτήσης, μετά και την πραγματοποίηση δοκιμαστικών πτήσεων κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου.
Οι δύο νώσεις υποστηρίζουν τις προσπάθειες που έγιναν αρχικά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Eurocontrol και τις εθνικές υπηρεσίες ελέγχου εναερίου κυκλοφορίας, λαμβάνοντας υπ’όψιν την απειλή για την ασφάλεια των πτήσεων, αλλά αναρωτιούνται για την αναλογικότητα των περιοριστικών μέτρων. «Οι διαδικασίες που έχουν εφαρμοσθεί σε άλλες περιοχές του κόσμου για ηφαιστειακές εκρήξεις δεν φαίνεται ότι έχουν περιλάβει αυτού τους είδους τους περιορισμούς», αναφέρουν οι δύο ενώσεις.
Σύμφωνα με τον Olivier Jankovec, διευθυντή της ACI, 6,8 εκατ. επιβάτες επηρεάσθηκαν από το κλείσιμο του ευρωπαϊκού εναερίου χώρου, ενώ η οικονομική ζημία για τα ευρωπαϊκά αεροδρόμια ανέρχεται ήδη στα 136 εκατ. ευρώ.
Ο πρόεδρος της IΑΤΑ ανακοίνωσε από την πλευρά του ότι η αντιμετώπιση της κρίσης δεν ήταν η προσήκουσα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι έτοιμη να δώσει στις χώρες μέλη την άδεια να καταβάλουν έκτακτες οικονομικές ενισχύσεις από τα δημόσια ταμεία στις αεροπορικές εταιρείες που έχουν πληγεί από την παράλυση των ευρωπαϊκών αερομεταφορών λόγω του νέφους ηφαιστειακής τέφρας από την Ισλανδία που κατακλύζει τους αιθέρες της γηραιάς ηπείρου. Αυτό δήλωσε ο Eπίτροπος Οικονομίας και Ανταγωνισμού Joaquin Almunia.
Χάος εναέριου συντονισμού
Το χάος που προκάλεσε το νέφος της τέφρας από την έκρηξη του ηφαιστείου της Ισλανδίας έθεσε σε δοκιμασία την εικόνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και έφερε στο φως την κραυγαλέα έλλειψη συντονισμού ανάμεσα στα κράτη που την απαρτίζουν, γεγονός που είναι πιθανόν να οδηγήσει στη συγκρότηση κοινού οργάνου λήψης αποφάσεων για τον ευρωπαϊκό ουρανό.
Στη Βρετανία το ερώτημα που τίθεται είναι αν το κλείσιμο του εναερίου χώρου ήταν δικαιολογημένο. Στο Λονδίνο, η κυβέρνηση δέχτηκε κριτική για την κακή διαχείριση της κρίσης από τους αντιπολιτευόμενους Συντηρητικούς, οι οποίοι περιέγραψαν την κατάσταση ως φιάσκο. Ο επικεφαλής της British Airways, Willie Walsh, δήλωσε ότι τώρα είναι ξεκάθαρο ότι η απαγόρευση πτήσεων δεν ήταν δικαιολογημένη. «Δε νομίζω ότι ήταν απαραίτητη η επιβολή της απαγόρευσης πτήσεων σε ολόκληρο τον εναέριο χώρο της Βρετανίας την περασμένη Πέμπτη. Η προσωπική μου άποψη είναι ότι θα μπορούσαμε με ασφάλεια να λειτουργήσουμε για μία χρονική περίοδο», δήλωσε. Η Υπηρεσία Εναέριου Ελέγχου (NATS) επέμεινε ότι δε δέχτηκε πολιτικές πιέσεις για να άρει τους περιορισμούς. «Δεν αισθανόμαστε ότι δεχτήκαμε πιέσεις από την κυβέρνηση», δήλωσε ο εκπρόσωπος Alex Bristol. «Η πίεση που δεχτήκαμε ήταν για την καλύτερη κατανόηση των θεμάτων ασφαλείας».
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελείται σήμερα από 27 εθνικούς εναέριους χώρους και «η απόφαση για το άνοιγμα ή το κλείσιμό τους εξαρτάται από τις εθνικές κυβερνήσεις», υπενθυμίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η κατάσταση αυτή προέρχεται από ιστορικούς λόγους που έχουν σχέση με την άμυνα των χωρών. Ακόμη και το Eurocontrol, ο οργανισμός για την ασφάλεια της αεροπορίας, που προσπαθεί να συντονίσει την τελευταία εβδομάδα τις αποφάσεις των κυβερνήσεων, είναι μια καθαρά διακυβερνητική υπηρεσία.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν ελέγχει τον ευρωπαϊκό ουρανό. Η κατάσταση προκάλεσε «ευρωπαϊκή αταξία», η οποία καταγγέλθηκε από την ΙΑΤΑ, που έκανε λόγο για «σύγχυση στην ΕΕ», η οποία έχει τελευταία κατηγορηθεί για ολιγωρία στην αντίδραση απέναντι σε άλλες καταστροφές, όπως η δημοσιονομική κρίση της Ελλάδας ή ο σεισμός της Αϊτής. Ελλείψει πιλότου στο τιμόνι της ΕΕ, χρειάσθηκαν τέσσερις ημέρες για τη σύγκληση έκτακτης συνόδου των Ευρωπαίων υπουργών Μεταφορών. Εκατοντάδες χιλιάδες ταξιδιώτες έμειναν στο μεταξύ εγκλωβισμένοι. Κανείς σε ευρωπαϊκό επίπεδο δεν επεδίωξε να τους μεταφέρει σε χώρες τα αεροδρόμια των οποίων παρέμεναν ανοικτά ή να οργανώσει τη διοχέτευσή τους προς άλλα μεταφορικά μέσα. «Αυτό πρέπει να αλλάξει», δηλώνει ο γενικός διευθυντής Μεταφορών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Γερμανός MatthiasRuete. «Ας θέσουμε σε λειτουργία τον ενιαίο ουρανό», λέει. Το σχέδιο αυτό παραμένει σε εκκρεμότητα εδώ και χρόνια, διότι σημαίνει θυσίες για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, οι οποίες δεν αποχωρίζονται εύκολα τα χαρακτηριστικά της εθνικής τους κυριαρχίας.
Το σχέδιο προβλέπει τη συγκρότηση ενός κοινού οργάνου λήψης αποφάσεων. Όμως οι Ευρωπαίοι πρέπει να αποφασίσουν για το ρόλο, τις εξουσίες, το στάτους και την έδρα του και μάλιστα ομόφωνα. Προς το παρόν, «το κύριο εμπόδιο ονομάζεται συμπληρωματικότητα», λέει ένας Ευρωπαίος αξιωματούχος. Η αρχή αυτή, που έχει αναγορευθεί σε ευρωπαϊκό δόγμα, σημαίνει ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν επεμβαίνει παρά μόνο όταν τα κράτη-μέλη δε βρίσκονται σε καλύτερη θέση για να δράσουν. Ο κ. Ruete εκφράζει, ωστόσο, αισιοδοξία. «Θα θέσουμε σε εφαρμογή μία λύση, η οποία θα αποτελεί νέο στάδιο στην οικοδόμηση του ενιαίου ευρωπαϊκού ουρανού», διαβεβαιώνει.
Προς το παρόν, οι Ευρωπαίοι υπουργοί Μεταφορών, αν και συμφώνησαν να συντονίσουν καλύτερα τις ενέργειές τους, δεν έθιξαν την ουσία του θέματος. Η συμφωνία τους απαντά σε ένα συγκυριακό πρόβλημα. Καμία απόφαση δεν ελήφθη για την μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση του προβλήματος. «Οι αποφάσεις για την επανάληψη των πτήσεων ελήφθησαν σε εθνικό επίπεδο», παραδέχεται ο Ευρωπαίος επίτροπος Μεταφορών Siim Kallas, «αλλά επιτύχαμε έναν πιο ακριβή συντονισμό στην πράξη και μια πιο στενή συνεργασία μεταξύ κρατών», λέει.
Ευτυχώς για την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι διαδικασίες που προβλέπονται για την Ευρώπη σε περίπτωση έκρηξης ηφαιστείου δεν εφαρμόσθηκαν ποτέ πριν από την έκρηξη της Ισλανδίας. Βασίζονται σε αμφισβητούμενα επιστημονικά πρότυπα και οι αποφάσεις επαφίενται στις εθνικές κυβερνήσεις.
Δε συμβαίνει το ίδιο και στις Ηνωμένες Πολιτείες. «Εάν το αμερικανικό μοντέλο είχε εφαρμοσθεί στην Ευρώπη, η απόφαση για τις πτήσεις θα είχε αφαιρεθεί από τις υπηρεσίες ελέγχου εναερίου κυκλοφορίας και η ευθύνη θα είχε ανατεθεί στις αεροπορικές εταιρείες και τους πιλότους», δηλώνει ο Ευρωπαίος επίτροπος Μεταφορών. Το αμερικανικό μοντέλο προτάθηκε κατά τη διάρκεια της τηλεδιάσκεψης των Ευρωπαίων υπουργών Μεταφορών και απορρίφθηκε.
Η συντακτική ομάδα του TravelDailyNews Greece & Cyprus διαθέτει πάνω από 35 χρόνια εμπειρία σε Β2Β τουριστική ειδησεογραφία καθώς επίσης και σε θέματα marketing και επικοινωνίας.
