Ευθέως
Τουρισμός και Παράδοση: Προτάσεις
Επειδή το προηγούμενο
άρθρο μου με θέμα τη σύζευξη παράδοσης και
πολιτισμού ήταν κάπως θεωρητικό, στο σημερινό θα
ασχοληθούμε με προτάσεις που μπορούν να
υλοποιήσουν την ιδέα αυτού του «παντρέματος»,
πράγμα που θα είναι πολύ χρήσιμο, καθώς θα δείξει
και θα διαφημίσει με τον καλύτερο τρόπο τον λαϊκό
μας πολιτισμό στους επισκεπτόμενους τη χώρα μας.
Είναι γεγονός ότι αρκετά μουσεία έχουν συλλογές
σύγχρονης τέχνης (π.χ. ζωγραφική, γλυπτική), αγνοούν
όμως προκλητικά τον λαϊκό μας πολιτισμό, αυτόν
στον οποίο τελικά οφείλουμε την ίδια την
υπόστασή μας ως έθνος.
Θα πρέπει, βέβαια, εξαρχής να τονιστεί
ότι στην υλοποίηση αυτών των προτάσεων
ενδιαφερόμενοι και υπεύθυνοι (Πολιτεία,
ξενοδοχειακοί φορείς, τοπική αυτοδιοίκηση,
πολιτιστικοί σύλλογοι κ.ά.) πρέπει να
συνεργαστούν με πλήρη σύμπνοια, επειδή το
εύρος τους είναι μεγάλο και καλύπτει πολλούς
χώρους. Οι προτάσεις μου είναι οι εξής:
- Δημιουργία μόνιμων λαογραφικών συλλογών
στα ξενοδοχεία. Επειδή τα ξενοδοχεία
αποτελούν το «σπίτι» των τουριστών που
επισκέπτονται τη χώρα μας, καλό θα είναι να
υπάρχουν κάποια λαογραφικά αντικείμενα είτε ως
αυτοτελής συλλογή, είτε και ως μεμονωμένα
αντικείμενα που θα είναι τοποθετημένα σε όλη την
έκταση του ξενοδοχείου, π.χ. μια παλιά κασέλα, μία
ρόκα για γνέσιμο, μία σφραγίδα για εκκλησιαστικά
πρόσφορα κ.λπ. Τα αντικείμενα αυτά θα πρέπει
οπωσδήποτε να συνοδεύονται από επεξηγηματικές
λεζάντες για τη χρήση τους κατά το παρελθόν.
Προσοχή επίσης απαιτείται και στη σωστή
τοποθέτηση των αντικειμένων αυτών σε αυστηρά
επιλεγμένα σημεία (π.χ. σε φωτεινούς και
ευρύχωρους διαδρόμους, σε προθήκες ή όχι), έτσι
ώστε να μην θυμίζει το ξενοδοχείο …Γιουσουρούμ. - Αναπαλαίωση παλιών-εγκαταλελειμμένων
δημοτικών σχολείων, αλλά και επαγγελματικών
χώρων-εργαστηρίων και μετατροπή τους σε ξενώνες.
Με τον τρόπο αυτό η ιστορία κατά κάποιο τρόπο θα
συνεχιστεί, αλλά και θα γίνει «οικονομική
αιμοδοσία» περιοχών που κινδυνεύουν να σβήσουν
από τον χάρτη. Όμως και οι τουρίστες θα είναι
ευχαριστημένοι, επειδή θα επισκέπτονται
παρθένες τουριστικές περιοχές, μακριά από τα
κορεσμένα θέρετρα, όπου μόνο διακοπές δεν μπορεί
να κάνει κάποιος. - Επίσκεψη σε παραδοσιακούς επαγγελματικούς
χώρους (ποτοποιεία, οινοποιεία, υφαντουργίες,
τυροκομεία κ.λπ.). Ασφαλώς γίνονται και
σήμερα φιλόδοξα και επιτυχημένα προγράμματα (π.χ.
Οι δρόμοι του κρασιού), όμως καλό θα είναι να
επεκταθούν και σε άλλους χώρους. Με τον τρόπο
αυτόν, οι τουρίστες θα ενθουσιάζονται, καθώς θα
γνωρίζουν τις τέχνες της πατρίδας μας, αλλά και
οι παραδοσιακοί επαγγελματίες θα ενισχύσουν το
εισόδημά τους και θα διατηρήσουν τις
παραδοσιακές τέχνες τους. Εντύπωση μου προκαλεί
το γεγονός πως τα τουριστικά γραφεία ενώ
περιλαμβάνουν επίσκεψη σε παραδοσιακά
εργαστήρια όταν κάνουν ταξίδια στο εξωτερικό,
εντούτοις δεν κάνουν το ίδιο και για ταξίδια μέσα
στην Ελλάδα. - Γνωριμία με παραδοσιακά έθιμα, γνωστά
(Αποκριές, «Ρογκατσάρια» στη Δυτική Μακεδονία) ή
λιγότερο γνωστά (αλευρομουντζουρώματα στο
Γαλαξείδι). Στο σημείο όμως αυτό πρέπει να
τονιστεί πως είναι λάθος αυτό που κάνουν πολλοί
Δήμοι και Κοινότητες της χώρας μας, επινοώντας
και αυτοσχεδιάζοντας διάφορες γιορτές, που δεν
έχουν καμία ιστορική βάση, αλλά γίνονται για
καθαρά εμπορικούς σκοπούς (π.χ. γιορτή σαρδέλας,
γιορτή τσίπουρου, γιορτή πατάτας, γιορτή
κερασιού κ.ο.κ.). - Διοργάνωση εκδρομών κατά τη διάρκεια
μεγάλων θρησκευτικών εορτών, ώστε οι τουρίστες –
κυρίως οι ετερόδοξοι ή και ετερόθρησκοι – να
αποκτήσουν μία βιωματική εμπειρία της ορθόδοξης
λειτουργικής ζωής. Είναι πολύ σημαντικό η
επίσκεψη σε ένα μοναστήρι ή μία παλιά εκκλησία να
συνδυάζεται και με την παρακολούθηση μιας
λειτουργίας, έτσι ώστε να συνίσταται ένα ενιαίο
σύνολο και να μην μένουν οι τουρίστες στο επίπεδο
των απλών θεατών, που δεν γνωρίζουν πώς είναι μία
ορθόδοξη λειτουργία. Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να
δοθεί σε ορισμένα γεγονότα που σχετίζονται με
θρησκευτικές εορτές της πατρίδας μας (π.χ. τα
φιδάκια της Παναγίας που εμφανίζονται μόνο κατά
τον Δεκαπενταύγουστο σε εκκλησίες της
Κεφαλλονιάς, αλλά και η πυροβασία στην εορτή του
Αγίου Κωνσταντίνου σε χωριά της Δράμας). - Αγροτουρισμός. Γνήσιος, από τις ρίζες
του, χωρίς απατεωνιές του τύπου «κονόμα για 3-4
μήνες τον χρόνο». Όλοι μας ξέρουμε ότι – σε
γενικές γραμμές – έχουν άλλη αγνότητα, συνείδηση
και ψυχή οι απλοϊκοί χωρικοί και άλλη οι
αετονύχηδες των αστικών κέντρων που
εκμεταλλεύονται με τον χειρότερο τρόπο π.χ. το
πατρικό τους σπίτι, με τη λογική «ό,τι φάμε, ό,τι
πιούμε κι ό,τι κονομήσουμε». Υπάρχουν βέβαια και
πονηροί χωριάτηδες, αλλά είναι πολύ πιο σύνηθες
να μετεγκαθίστανται για μερικούς μήνες τον χρόνο
διάφοροι επιτήδειοι, που εκμεταλλεύονται μία
πατρική περιουσία για να βγάλουν πολλά χρήματα
σε λίγο χρόνο. Αυτό το φαινόμενο το βλέπουμε
ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες, όπου
βλέπουμε …Ναξιώτες από το Παγκράτι, Χιώτες από
τα Πατήσια κ.ά. να πηγαίνουν στα νησιά τους και να
εκμεταλλεύονται – κυριολεκτικά – την πατρική τους
περιουσία, και χωρίς να ανήκουν, ουσιαστικά, στον
ιστό της τοπικής κοινωνίας. - Ανάληψη πρωτοβουλιών από την Τοπική
Αυτοδιοίκηση, τις Νομαρχίες και τις Περιφέρειες
για παρόμοια προγράμματα και ένταξή τους στο Γ’
ΚΠΣ. - Πανηγύρια και γιορτές. Ειδικά όμως για
τα πανηγύρια, πρέπει να είναι παραδοσιακά, και
όχι να πηγαίνουμε σε κάποιο – υποτίθεται –
παραδοσιακό πανηγύρι και να βλέπουμε στην
ορχήστρα να υπάρχουν …αρμόνιο και ντραμς! - Εκμάθηση ελληνικών παραδοσιακών χορών,
σε συνδυασμό με σεμινάρια για την ελληνική
παραδοσιακή μουσική, επίσκεψη στο Μουσείο
Μουσικών Οργάνων στην Πλάκα. - Παραδοσιακά προϊόντα και συνταγές.
Προσοχή όμως: Τα προϊόντα να είναι όντως
παραδοσιακά και όχι βιομηχανοποιημένα. Και τούτο
επειδή μπορεί να αγοράσει κάποιος ένα ενθύμιο
που να γράφει «Ενθύμιον Πηλίου» και στην
πραγματικότητα να είναι …Maden in Taiwan. Αλλά και τα
προϊόντα που πωλούνται σαν τοπικά (π.χ. μέλι),
πολλές φορές είναι βιομηχανοποιημένα, το οποίο
αφού μπει σε ειδικά όμορφα βάζα, προωθείται ως
…ντόπιο και ευωδιαστό. - Επαφές με πανεπιστήμια, σχολές
ανθρωπιστικών σπουδών που έχουν εξειδικευμένα
ενδιαφέροντα, όπως τα προαναφερθέντα.
Εκείνο που ως κατακλείδα έχω να αναφέρω
είναι το ότι ο σχεδιασμός και η υλοποίηση
προτάσεων όπως οι παραπάνω πρέπει να γίνονται
από ειδικούς επιστήμονες (λαογράφους, ερευνητές),
οι οποίοι έχουν την εμπειρία από παρόμοια
προγράμματα. Και ναι μεν το μεράκι είναι καλό και
οι προτάσεις επίσης, όμως αν δεν υλοποιηθούν με
τον σωστό τρόπο, το αποτέλεσμα θα απογοητεύσει
τους πάντες, αλλά και θα γίνει αντιληπτό από τους
πάντες…
