Ανώτατη Τουριστική Εκπαίδευση: Μύθος και πραγματικότητα
Τον τελευταίο καιρό ακούμε, δυστυχώς, από επίσημα χείλη της κυβέρνησης, να αναφέρεται ότι τα «τμήματα τουριστικών επαγγελμάτων των ΤΕΙ» δεν προσελκύουν φοιτητές και δεν καλύπτουν τις προβλεπόμενες από το νόμο θέσεις. Επισημαίνουμε ότι τμήματα «τουριστικών επαγγελμάτων» δεν υφίστανται στα ΤΕΙ. Υφίστανται Τμήματα Τουριστικών Επιχειρήσεων. Η διαφορά δεν είναι μόνο λεκτική, αλλά και ουσιαστική. Οι σχολές τουριστικών επαγγελμάτων είναι σχολές διετείς που παρέχουν τουριστική κατάρτιση και δεν εποπτεύονται από το Υπουργείο Παιδείας, αλλά ουσιαστικά από τον Εθνικό Οργανισμό Τουρισμού. Aντίθετα, τα Τμήματα Τουριστικών Επιχειρήσεων των ΤΕΙ παρέχουν ανώτατη τετραετή τουριστική εκπαίδευση και παράγουν ανώτερα και ανώτατα στελέχη τουριστικών επιχειρήσεων καθώς και στελέχη του τουρισμού.
Πράγματι, υφίσταται πρόβλημα εισαγωγής φοιτητών στα περιφερειακά τμήματα τουριστικών επιχειρήσεων των ΤΕΙ, όχι όμως σε όλα. Για παράδειγμα στο Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων του Αλεξανδρείου ΤΕΙ Θεσσαλονίκης (ΑΤΕΙΘ), φέτος όπως και κάθε χρόνο, έχει υπερκαλυφθεί ο ορισθείς από το Υπουργείο Παιδείας (ΦΕΚ 416/12-4-2010) αριθμός εισακτέων των 140 σπουδαστών στο Τμήμα. Ειδικότερα ήδη εγγράφηκαν 146 φοιτητές μεταξύ των οποίων τέσσερις ομογενείς και δύο αλλοδαποί-αλλογενείς φοιτητές. Επιπλέον ο αριθμός των εγγεγραμμένων θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο εάν συνυπολογισθούν φοιτητές που θα εγγραφούν από την προσθήκη των ειδικών κατηγοριών (κατατακτήριες εξετάσεις 2%, μεταγραφές για λόγους κοινωνικούς 5% κ.λπ.). Συνεπώς το Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων του ΑΤΕΙΘ υπερκαλύπτει τον οριζόμενο από το νόμο αριθμό εισακτέων σπουδαστών. `Αρα, όπως έμπρακτα αποδεικνύεται, δεν ισχύει ότι όλα τα τμήματα τουριστικών επιχειρήσεων έχουν πρόβλημα κάλυψης θέσεων. Ωστόσο να επισημανθεί, ότι το ζητούμενο τόσο στην τουριστική εκπαίδευση, όσο και στο σύνολο της ελληνικής παιδείας, δεν είναι η ποσότητα αλλά η ποιότητα. Εξάλλου αυτό δεν είναι το ζητούμενο και για τον ελληνικό τουρισμό στο σύνολό του;
Επειδή δε τελευταία πολύς λόγος γίνεται τόσο για την ακαδημαϊκή φυσιογνωμία όσο και για το επίπεδο των παρεχόμενων σπουδών στα ΤΕΙ της χώρας, για παράδειγμα, πάλι, το Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων του ΑΤΕΙΘ την τελευταία δεκαετία έχει υλοποιήσει και υλοποιεί ως συντονιστής, και όχι μόνο, σημαντικό αριθμό ευρωπαϊκών προγραμμάτων (TEMPUS-CARDS, TEMPUS-MEDA, ΜUNDUS, ALFA κ.λπ.) μεταφέροντας μέσω αυτών τεχνογνωσία ανώτατης τουριστικής εκπαίδευσης σε χώρες των Βαλκανίων, της Ανατολικής Μεσογείου, της Υπερκαυκασίας και της Λατινικής Αμερικής. Υλοποιεί ερευνητικά προγράμματα (Αρχιμήδης) μέσω των οποίων στην ουσία συμβάλει στην ανάδειξη του ελληνικού τουριστικού προϊόντος και των ιδιαιτεροτήτων του στο νέο ανταγωνιστικό περιβάλλον. Επίσης συμμετέχει σαν τεχνικός σύμβουλος σε προγράμματα μεταφοράς τουριστικής τεχνογνωσίας συνεργαζόμενο με Επιμελητήρια και την Τοπική Αυτοδιοίκηση (ΕΒΕΘ, INTEREG-MEDOCC III), το Ελληνικό Υπουργείο των Εξωτερικών (Υπηρεσία Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας-ΥΔΑΣ) κ.ά.
Η εξωστρέφεια του Τμήματος και η αναγνωρισιμότητά του έχει τα τελευταία χρόνια ενδυναμωθεί προς τη βαλκανική ενδοχώρα, δεδομένου ότι εδώ και πολλά χρόνια προσελκύει προπτυχιακούς φοιτητές για τουριστικές σπουδές από τη Βουλγαρία, τη Σερβία, το Μαυροβούνιο, τη Ρουμανία, και την Αλβανία. Το εκπαιδευτικό προσωπικό του διαρκώς αναβαθμίζεται ενδυναμώνοντας την ακαδημαϊκή, και όχι μόνο, φυσιογνωμία του (κάτοχοι διδακτορικών τίτλων, συμμετοχή σε αναγνωρισμένα διεθνή συνέδρια και επιστημονικά περιοδικά καθώς και σε φορείς του τουρισμού όπως ATLAS, EuroCHRIE, AIEST κ.ά.). Αριθμός δε εκπαιδευτικού προσωπικού ήδη εδώ και χρόνια διδάσκει σε μεταπτυχιακά προγράμματα τουριστικών σπουδών του ΕΑΠ (Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο) αλλά και του εξωτερικού. Το Τμήμα έχει προσαρμόσει τα Προγράμματα Σπουδών του στα νέα τουριστικά δεδομένα καλύπτοντας τόσο το τομέα του Μίκρο-τουρισμού (τουριστική επιχείρηση και επιχειρηματικότητα) όσο και αυτό του Μακρό-τουρισμού (τουριστική ανάπτυξη και αειφόρος τουρισμός) διδάσκοντας μάλιστα μέρος των μαθημάτων του στην αγγλική γλώσσα. Έχει δε υιοθετήσει εδώ και πολλά χρόνια το Ευρωπαϊκό Σύστημα Μεταφοράς Πιστωτικών Μονάδων (ECTS) δίνοντας με αυτόν τον τρόπο την ευκαιρία στους φοιτητές του να υλοποιήσουν μέρος των σπουδών τους σε ξένα πανεπιστήμια. Φοιτητές δηλ. του Τμήματος (όπως και το εκπαιδευτικό προσωπικό) συμμετέχει εδώ και χρόνια σε προγράμματα κινητικότητας (Erasmus) σε τμήματα διοίκησης τουριστικών επιχειρήσεων μεγάλων πανεπιστημίων της Ευρώπης. Οι δε απόφοιτοί του λόγω του υψηλού επιπέδου παρεχόμενων σπουδών γίνονται δεκτοί σε μεταπτυχιακά προγράμματα τουριστικών σπουδών των πανεπιστημίων του εξωτερικού.
Εδώ και πολλά χρόνια μέσω του θεσμού της πρακτικής άσκησης των φοιτητών (θεσμό που τελευταία επιχειρούν να εφαρμόσουν και τα πανεπιστήμια) το Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων του ΑΤΕΙ έχει καλλιεργήσει σχέσεις διασύνδεσης με την ελληνική και διεθνή τουριστική βιομηχανία και τους τουριστικούς φορείς, παρέχοντας στελέχη, αλλά και επιχειρηματίες του τουρισμού. Έχει ήδη ολοκληρώσει την εσωτερική αξιολόγησή του σύμφωνα με τις προδιαγραφές της ΑΔΙΠ (Αρχή Διασφάλισης Ποιότητας), αξιολόγηση την οποία ακόμη και σήμερα δεν έχουν ακόμη προβεί αρκετά πανεπιστημιακά τμήματα. Τέλος έχει καταθέσει στο Υπουργείο Παιδείας πρόταση για τη δημιουργία μεταπτυχιακού προγράμματος τουριστικών σπουδών. Όλα αυτά χωρίς η πολιτεία να διαθέτει (γενικότερα προς τα ΤΕΙ) τα «προνόμια» που διαθέτει στον άλλο πυλώνα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (τον πανεπιστημιακό) όπως υψηλότερη χρηματοδότηση, χαμηλότερα ωράρια απασχόλησης των καθηγητών, διαθέσιμο (σχεδόν δωρεάν) προσωπικό για υλοποίηση ερευνητικών προγραμμάτων (μεταπτυχιακοί φοιτητές).
Ασφαλώς συμπαρατασσόμεθα στην προσπάθεια της πολιτείας για το «συμμάζεμα» της τριτοβάθμιας ανώτατης εκπαίδευσης. Αυτή όμως θα πρέπει να βασίζεται σε πραγματικά στοιχεία και όχι σε ανακρίβειες και γενικεύσεις του τύπου «όλα τα τμήματα τουριστικών επαγγελμάτων είναι προβληματικά». Στην απόπειρα εξυγίανσης του τοπίου της ανώτατης τουριστικής εκπαίδευσης θα πρέπει να αποφύγουμε ενέργειες όπου «κοντά στο ξερό θα καεί και το χλωρό». Διότι, αν υποβαθμίσουμε την ανώτατη τουριστική εκπαίδευση σε επίπεδο κατάρτισης, θα είμαστε η μοναδική χώρα της Ευρώπης, αν όχι του κόσμου, που ενώ ο τουρισμός και η τουριστική ανάπτυξη αποτελεί τομέα αιχμής για την οικονομία, η παρεχόμενη τουριστική εκπαίδευση θα υπολείπεται, γεγονός που θα οδηγήσει μακροπρόθεσμα σε απρόβλεπτες δυσάρεστες συνέπειες για την οικονομία, την απασχόληση, και την περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας μας.
*Ο δρ. Φώτης Κιλιπίρης είναι αναπλ. Καθηγητής και προϊστάμενος του Τμήματος Διοίκησης Τουριστικών Επιχειρήσεων ΑΤΕΙΘ.
