Ευθέως
Οι ανιστόρητοι βλάπτουν σοβαρά τον τουρισμό
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Σίδνεϊ που
πρόκειται να αρχίσουν τον Σεπτέμβριο θα τα έχουν
κυριολεκτικά όλα (σύμφωνα με τις δηλώσεις των
υπευθύνων): άψογη οργάνωση, πρωτοφανή αστυνομικά
μέτρα επιτήρησης, μοναδική φιέστα έναρξης, αλλά
και παρέλαση τραβεστί (!) κατά την εκδήλωση λήξης
και άλλα πολλά.
Όμως μία γκάφα ολκής ήλθε να επισκιάσει
όλα τα παραπάνω: Τα μετάλλια των Ολυμπιακών
Αγώνων αντί να έχουν πάνω τους κάτι σχετικό με
την Ελλάδα έχουν πάνω τους το Κολοσσαίο της Ρώμης
(όπως είπαν εκ των υστέρων, μπέρδεψαν τον
Παρθενώνα με το Κολοσσαίο). Αρχαίο και το ένα,
αρχαίο και το άλλο βέβαια, η Ελλάδα είναι κοντά
στη Ρώμη, και οι δύο είναι κλασσικοί πολιτισμοί,
αλλά και η Αυστραλία είναι τόσο μακριά.
Ας αφήσουμε όμως την αστεία πλευρά του
θέματος και ας έρθουμε στην ουσία: Δυστυχώς, η
ιστορία – ένα από τα κυριότερα συστατικά του
τουρισμού – πάρα πολύ συχνά κακοποιείται βάναυσα,
αλλοιώνεται, παραποιείται και έτσι το άσπρο
γίνεται μαύρο. Αρκεί μια επίσκεψη στη γείτονα
Τουρκία. Αν έχετε Τούρκο ξεναγό, αυτός θα σας πει –
μεταξύ άλλων – ότι ο Όμηρος ήταν Τούρκος (εξ ου και
το τουρκικό όνομα Ομέρ, όπως ισχυρίζονται), ενώ
για τα κορυφαία μνημεία της Ορθοδοξίας και του
παγκόσμιου πολιτισμού (π.χ. Αγιά Σοφιά) ή της
ελληνιστικής περιόδου που βρίσκονται στα εδάφη
της τουρκικής επικράτειας τηρούν μια περίεργη
σιωπή ή αλλοιώνουν βλακωδώς την ιστορία.
Οι Τούρκοι όχι μόνο αποσιωπούν την
ελληνική έμπνευση που δημιούργησε αυτά τα
αριστουργήματα, αλλά τα παρουσιάζουν ως
τουρκικά: Για παράδειγμα, ισχυρίζονται ότι μέχρι
και την Αγιά Σοφιά την έχτισαν Τούρκοι εργάτες,
ενώ μόνο οι μηχανικοί – ίσως – ήταν ελληνικής
καταγωγής. Τι τραγικό στ’ αλήθεια. Πάνω στα άγια
χώματα της Βασιλεύουσας που δημιούργησε τον
μοναδικό Βυζαντινό πολιτισμό και που την
καθαγίασαν τόσοι μάρτυρες και άγιοι, οι Τούρκοι
να έχουν – σκοπίμως – μαύρα μεσάνυχτα και να
νομίζουν ότι πριν το 1453 (οπότε ο Μωάμεθ άλωσε την
Κων/λη) υπήρχε μια σκοτεινή περίοδος.
Ακόμη στροβιλίζει στο μυαλό μου η
επίσκεψή μου στο Αρχαιολογικό Μουσείο της
Κων/λης. Στον 1ο όροφο του Μουσείου υπάρχει ένα
τμήμα αφιερωμένο στο Βυζάντιο. Για την ιστορική
παρουσίαση, ας το αφήσουμε καλύτερα, καθώς δεν
υπάρχει ούτε μία βυζαντινή εικόνα, ενώ τα
εκθέματα είναι κάτι πέτρες, κάποια βημόθυρα ναών
και μερικές υαλογραφίες (χρωματιστά τζάμια –
βιτρό) από τη Μονή Στουδίου της Κων/λης. Το
εξοργιστικό όμως είναι ότι στο εν λόγω τμήμα του
Μουσείου υπάρχει ένας τεράστιος ζωγραφικός
πίνακας που υποτίθεται ότι απεικονίζει τη
βυζαντινή Κων/λη. Σύμφωνα με τα απεικονιζόμενα
στον πίνακα, τα κτίρια είναι πανομοιότυπα μεταξύ
τους, είναι όλα κατασκευασμένα όπως τα τζαμιά (με
τρούλο κουμπεκλίδικου ρυθμού, όπως λέγεται), δεν
υπάρχει πουθενά σταυρός ή εκκλησία, είναι όλα
ακαθόριστα και ρευστά, ενώ τον ιστορικό αυτό
πίνακα (!) συμπληρώνει μια μορφή σαν μουεζίνης,
που βρίσκεται πάνω σε ένα κτίσμα σαν μιναρέ.
Η άγνοια της ιστορίας ενός άλλου κράτους
είναι αποδεκτή, μόνο αν είναι απλή άγνοια,
ανεπιτήδευτη και όχι σκόπιμη. Όταν όμως
στηρίζεται σε δόλιους σκοπούς, τότε είναι
ανεπίτρεπτη και κατακριτέα. Η προσωπική μου
άποψη είναι ότι η άγνοια γενικά δεν συγχωρείται
(μιλάμε κυρίως για τους παράγοντες του χώρου και
γενικά τους ιθύνοντες νόες), ειδικά μάλιστα όταν
πρόκειται για γειτονική χώρα. Και βέβαια είναι
σίγουρο ότι πολλές φορές η παραποίηση της
ιστορίας μιας γειτονικής χώρας είναι ύπουλη,
αφενός γιατί υπολανθάνουν εδαφικές βλέψεις,
αφετέρου γιατί (στην περίπτωση του τουρισμού)
αποβλέπουν στην αρπαγή μεγάλου κομματιού της
τουριστικής πίτας.
Είναι πάρα πολύ σύνηθες ο σχεδιασμός της
πολιτιστικής πολιτικής (αλλά, επίσης συχνά, και
των ταξιδιών) να γίνεται από επιτήδειους
καταφερτζήδες ερασιτέχνες. Τα αποτελέσματα τα
βλέπουν όλοι, αργά ή γρήγορα. Είναι επίσης πολύ
…επικίνδυνο το εξής φαινόμενο: διάφοροι
αυτόκλητοι “ξεναγοί” (πρόεδροι συλλόγων,
συνταξιούχοι διαφόρων κλάδων, απόστρατοι
αξιωματικοί) να αναλαμβάνουν την “ενημέρωση”,
“διαφώτιση” και ξενάγηση των εκδρομέων. Καμία
εργασία σχετικά με τον τουρισμό δεν πρέπει να
θεωρείται ότι μπορεί να γίνει από τον καθένα,
πολύ περισσότερο αυτή του ξεναγού.
Αλλά και σε επίπεδο τουριστικών
παραγόντων, τα πράγματα δεν είναι καλύτερα, καθώς
σχεδόν όλα τα τουριστικά πακέτα ακολουθούν την
πεπατημένη, δεν υπάρχει κάτι το πραγματικά
ξεχωριστό. Δεν νομίζω πως θα διαφωνήσετε μαζί μου
στο ότι οι τουριστικοί προορισμοί τόσο στην
Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό είναι τόσο πολύ
όμοιοι μεταξύ τους, ώστε μοιάζει σαν το ένα
τουριστικό γραφείο να αντιγράφει το άλλο: 1η μέρα
συγκέντρωση στα γραφεία μας και αναχώρηση με
πούλμαν, 2η μέρα εν πλω προς Ιταλία, 3η μέρα άφιξη
στο Μπάρι και πάει λέγοντας…
Μού προκάλεσε μεγάλη εντύπωση – όσο και
απογοήτευση – το γεγονός ότι σύμφωνα με μία επί
τροχάδην έρευνα που έκανα, διαπίστωσα ότι στα
ταξίδια προς τη Βενετία δεν περιλαμβάνονται
επισκέψεις ούτε στην ιστορική εκκλησία του Αγίου
Γεωργίου των Ελλήνων, ούτε στην έδρα της
ορθόδοξης μητρόπολης Ιταλίας (με Έλληνα
Μητροπολίτη), ούτε και στο Ινστιτούτο Βυζαντινών
και Μεταβυζαντινών Ερευνών (με μοναδική συλλογή
βυζαντινών και μεταβυζαντινών εικόνων, καθώς και
παλαιών κωδίκων και χειρογράφων). Κι όμως και τα 3
αυτά ιστορικά μέρη βρίσκονται στη Βενετία και
δεν περιλαμβάνονται στα τουριστικά πακέτα!
Οι απαιτητικοί καιροί επιβάλλουν τον
σχεδιασμό τουριστικών πακέτων επιπέδου από
εξειδικευμένους επιστήμονες (αρχαιολόγους,
θεολόγους, ιστορικούς, λαογράφους, ξεναγούς), οι
οποίοι γνωρίζουν τα μονοπάτια της ιστορίας και
της τέχνης και αποφεύγουν τις κακοτοπιές.
Σχετικά με το θέμα μας, αξίζει να
αναφερθεί και το τελευταίο: σύμφωνα με επίσημη
ανακοίνωση, η επιτροπή της UNESCO που είναι αρμόδια
για τα μνημεία του παγκόσμιου πολιτισμού
αποφάσισε την αντικατάσταση των 7 θαυμάτων του
αρχαίου κόσμου (ο Κολοσσός της Ρόδου, οι
Κρεμαστοί Κήποι της Βαβυλώνας κ.ά.) με αντίστοιχα
νεότερα (όπως το Ταζ Μαχάλ στην Ινδία, η Αγία
Σοφία κ.ο.κ.).
Το μόνο που απομένει είναι να
αντικατασταθεί το άγαλμα της Αφροδίτης της Μήλου
με αντίστοιχο της Γωγώς Μαστροκώστα ή της Ελένης
Μενεγάκη.
Τι άλλο να πω;
