Ο όρος "ορεινοί/χειμερινοί" χρησιμοποιείται για να δηλώσει πως αναφερόμαστε στην ανάδειξη του προορισμού ως πρόσφορου για τουρισμό όλο το έτος και όχι μόνο κατά τη χειμερινή "υψηλή περίοδο"
Το τελευταίο διάστημα δέχτηκα επιστολές από ιδιοκτήτες ή στελέχη ξενοδοχείων ορεινών/χειμερινών προορισμών που ζητούσαν πληροφορίες και οδηγίες για τους τρόπους προβολής της περιοχής τους και της ενίσχυσης της ταυτότητάς της ως τουριστικού προορισμού. Αποφάσισα να απαντήσω σε όλους από εδώ δημοσιεύοντας ένα υπόδειγμα/σκελετό για την αξιολόγηση και ανάδειξη των προορισμών από μια σχετικά πρόσφατη μελέτη που έχω εκπονήσει για τους ορεινούς/χειμερινούς προορισμούς βασισμένη στο μοντέλο του Middleton για τα συστατικά στοιχεία του συνολικού τουριστικού προϊόντος (overall tourism product). Ο όρος “ορεινοί/χειμερινοί” χρησιμοποιείται για να δηλώσει πως αναφερόμαστε στην ανάδειξη του προορισμού ως πρόσφορου για τουρισμό όλο το έτος και όχι μόνο κατά τη χειμερινή “υψηλή περίοδο”. Για να μην κουράσω τους φίλους αναγνώστες έχω αρκεστεί στο απόλυτα απαραίτητο για την κατανόηση διάγραμμα με υποθετικό προορισμό την περιοχή Χ. Ελπίζω να βοηθήσει.
Α. Συνολικό τουριστικό προϊόν
Από την οπτική γωνία του καταναλωτή, ο σημαντικός παράγοντας που τον απασχολεί στην επιλογή ενός τουριστικού προορισμού είναι το βέλτιστο πακέτο ή αλλιώς -όπως το αναφέρει και ο Middleton- “συνολικό τουριστικό προϊόν”. Τα βασικά στοιχεία, στα οποία στηρίζεται η έννοια του συνολικού τουριστικού προϊόντος είναι:
Τομέας Α: Αξιοθέατα και εκδηλώσεις
Τομέας Β: Φιλοξενία – εγκαταστάσεις
Τομέας Γ: Μεταφορά – προσβασιμότητα
Τομέας Δ: Οργάνωση του τόπου προορισμού
Τομέας Ε: Οργάνωση του ταξιδιού – τιμή προορισμού
Τομέας Α: Στην κατηγορία αυτή θα μπορούσαν να ενταχθούν:
– Μουσεία
– Αρχαιολογικοί χώροι
– Ναοί – θρησκευτικά μνημεία
– Κάστρα
– Πανηγύρια – εκδηλώσεις
– Τοπικά προϊόντα
– Προστατευμένες περιοχές
– Ιαματικές πηγές
– Ορειβατικοί σύλλογοι
– Κυνήγι
ΣΧΟΛΙΑ: Μικρή παρουσίαση/υπόμνημα για τα παραπάνω.
Τομέας Β: Στην κατηγορία αυτή θα μπορούσαν να ενταχθούν:
– Τουριστικές υποδομές : Αριθμός ξενοδοχειακών μονάδων και αρτιότητα αυτών.
– Τουριστικές επιχειρήσεις που παρέχουν εξειδικευμένες υπηρεσίες: μαθήματα ιππασίας, μαθήματα ορειβασίας, μαθήματα αναρρίχησης.
– Γραφεία πληροφόρησης επισκεπτών: Εξειδικευμένοι τουριστικοί πράκτορες που θα υλοποιούν προγράμματα για τους ενδιαφερόμενους τουρίστες.
Παρατήρηση: Σε αυτήν την κατηγορία περιλαμβάνονται όλες οι υποδομές και υπηρεσίες που άμεσα ή έμμεσα σχετίζονται με τη διαμονή των τουριστών στην περιοχή: ξενοδοχεία, πρακτορεία, μεταφορικά μέσα, επιχειρήσεις εστίασης και αναψυχής κ.λπ.
ΣΧΟΛΙΑ: Μικρή παρουσίαση/υπόμνημα για τα παραπάνω.
Τομέας Γ: Στην κατηγορία αυτή θα μπορούσαν να ενταχθούν:
– Οι δυνατότητες πρόσβασης:
- ΚΤΕΛ – ΟΣΕ : συχνότητα πραγματοποίησης δρομολογίων / συχνότητα ανταποκρίσεων με άλλους κοντινούς προορισμούς.
- Οδικώς : Ποιά η προσβασιμότητα του προορισμού / απόσταση από τους κοντινούς προορισμούς.
ΣΧΟΛΙΑ: Μικρή παρουσίαση/υπόμνημα για τα παραπάνω.
Τομέας Δ: Στην κατηγορία αυτή θα μπορούσαν να ενταχθούν :
– Φήμη ως προορισμός
– Φιλικότητα των ντόπιων
– Ποιότητα υπηρεσιών
ΣΧΟΛΙΑ: Μικρή παρουσίαση/υπόμνημα για τα παραπάνω.
Τομέας Ε: Στην κατηγορία αυτή θα μπορούσαν να ενταχθούν :
– Η ποιότητα του ταξιδιού
– Η απόδοση του τουριστικού προορισμού σε σχέση με τα χρήματα που δαπανώνται (value for money ).
ΣΧΟΛΙΑ: Μικρή παρουσίαση/υπόμνημα για τα παραπάνω.
Β. Κριτικός σχολιασμός (ο ρόλος του τουριστικού μάρκετινγκ και οι γενικότερες κατευθύνσεις και πρακτικές που θα πρέπει να επιλεγούν/ακολουθηθούν από την περιοχή Χ με στόχο την ενίσχυση της θέσης της ως τουριστικού προορισμού)
Τα βασικά σημεία που θα έχουν ιδιαίτερη σημασία και τις επόμενες δεκαετίες -όπως δείχνει η έρευνα- είναι τα ακόλουθα:
- Γενική αρχή και αφετηρία κάθε επιστημονικού προβληματισμού πρέπει να είναι πως η διαμορφωμένη από το μάρκετινγκ διαφημιστική εικόνα του τουριστικού προορισμού έχει μεγαλύτερη σημασία από την προβαλλόμενη εικόνα της οποιασδήποτε τουριστικής επιχείρησης που βρίσκεται σε αυτήν την περιοχή.
- Το μάρκετινγκ του τουριστικού προορισμού επηρεάζεται άμεσα ή έμμεσα από το αντίστοιχο μάρκετινγκ της χώρας όπου βρίσκεται, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις το τελικά προβαλλόμενο τουριστικό προϊόν της περιοχής είναι αύταρκες και αυτοδύναμο έναντι του εθνικά προβαλλόμενου προϊόντος.
- Ο πιο σημαντικός παράγοντας της πολιτικής του μάρκετινγκ προορισμού είναι η προσπάθεια ανάδειξης των στοιχείων που διαφοροποιούν το τοπικό τουριστικό προϊόν από τα αντίστοιχα τουριστικά προϊόντα άλλων περιοχών τα οποία απευθύνονται σε ομάδες-στόχους της πελατείας, π.χ. τουρίστες του τουρισμού διακοπών.
Κατάλληλες προτάσεις για την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής Χ θα μπορούσαν να είναι οι παρακάτω:
– Οικοτουρισμός – αγροτουρισμός
-Περιπατητικός τουρισμός
– Ιππικός τουρισμός
– Πολιτιστικός τουρισμός
Γ. Τμηματοποίηση της αγοράς (κατά Middleton) / επιλογή των αγορών-στόχων
– Πρώτο στάδιο : Τμηματοποίηση (segmenting)
Για την περιοχή Χ οι ομάδες στις οποίες θα μπορούσαμε να καταλήξουμε είναι :
- Ομάδες με σκοπό ταξιδιού την αναψυχή : Σύνολα επισκεπτών, τα οποία έχουν απώτερο σκοπό την ξεκούραση, την ξενάγηση στις δασικές εκτάσεις και την πεζοπορία. Συνήθως το target group μπορεί να είναι ηλικιακές ομάδες 55+.
- Τουριστικός προορισμός: Ομάδες επισκεπτών, οι οποίες επιλέγουν εναλλακτικές μορφές τουρισμού διαφορετικές από το μαζικό τουρισμό.
- Μεταφορικό μέσο: Στο συγκεκριμένο τομέα θα ενταχθεί το target group των ατόμων που ως κοινό χαρακτηριστικό έχουν τη μετακίνηση με το αυτοκίνητο.
- Τιμή: Οι ομάδες ενδιαφερομένων εδώ δε διαφέρουν μεταξύ τους, γιατί ως κοινό χαρακτηριστικό έχουν το συνδυασμό χαμηλών τιμών και ποιότητας.
– Δεύτερο στάδιο: Στόχευση (targeting)
Σε αυτό το στάδιο αναλύονται και αναγνωρίζονται τα μέλη του κάθε τμήματος και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους με σκοπό να προσδιοριστεί ποια και πόσα τμήματα θα στοχεύσουμε:
- Ηλικιακή ομάδα 55+
- Σχολεία
- Ενδιαφέρον για τις παραδόσεις
- Προσκυνηματικό – θρησκευτικό ενδιαφέρον
– Τρίτο στάδιο: Τοποθέτηση (positioning)
Το τελευταίο στάδιο μετά τον καθορισμό των αγορών-στόχων αποσκοπεί στην τοποθέτηση του προϊόντος στην αγορά. Το τουριστικό προϊόν της περιοχής Χ πρέπει/μπορεί να ενισχυθεί με τους παρακάτω τρόπους :
- Διευκόλυνση της πρόσβασης (συγκοινωνίες).
- Βελτίωση των έξω-τουριστικών υποδομών και υπηρεσιών που επηρεάζουν σημαντικά τον τουρισμό.
- Αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού που απασχολείται στον τουρισμό με ειδικά προγράμματα κατάρτισης.
- Διαρκής έλεγχος του κόστους πάντα σε άμεση συνάρτηση με την ποιότητα.
- Τιμολόγηση “διείσδυσης” και τιμολόγηση αναλόγως εποχής.
- Έμμεση διανομή του προϊόντος (tour operators στις αγορές-στόχους και ταξιδιωτικοί οργανισμοί που ειδικεύονται στον εναλλακτικό τουρισμό).
- Άμεση διανομή του προϊόντος μέσω Διαδικτύου (τοπική αυτοδιοίκηση και λοιποί τοπικοί φορείς σε συνεργασία με τον ΕΟΤ να δράσουν προς την κατεύθυνση αυτή) και συμμετοχής σε εκθέσεις.
- Προώθηση και ενίσχυση του positioning της περιοχής Χ ως προορισμού με πολλαπλές δυνατότητες διακοπών μη “μαζικού” τουρισμού.Σαφής παρουσίαση από τα ΜΜΕ όλων των στοιχείων που συνθέτουν το προϊόν της περιοχής Χ με έντονη συναισθηματική οπτική.
- Ειδική πληροφόρηση ιδιαίτερων κατηγοριών κοινού (δημοσιογράφοι τουρισμού, στελέχη γραφείων ταξιδιών, εταιρίες δημοσίων σχέσεων).
Ο Φώτης Παντόπουλος είναι Ερευνητής Στρατηγικής Επικοινωνίας & Οργανωσιακής Συμπεριφοράς και Σύμβουλος Επικοινωνίας & Δημοσίων Σχέσεων Επιχειρήσεων. Για τυχόν ερωτήσεις ή παρατηρήσεις, επικοινωνείτε μαζί του στο info@prsolutions.gr.
Ο Φώτης Παντόπουλος είναι επικοινωνιολόγος, ερευνητής Στρατηγικής Επικοινωνίας & Οργανωσιακής Συμπεριφοράς και Σύμβουλος Επικοινωνίας & Δημοσίων Σχέσεων Επιχειρήσεων. Είναι δημιουργός του έργου Innovatebiz στην Ολλανδία και της εταιρείας INVESTIMA στις ΗΠΑ, όπου και δραστηριοποιείται σε πεδία που άπτονται της Επικοινωνίας. Ακόμη, ερευνητής στο Τμήμα Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, διευθυντής Ασφαλείας, Ψηφιακού Μετασχηματισμού & Εκπαίδευσης του Ινστιτούτου Διαχείρισης Ανθρωπογενών και Φυσικών Καταστροφών (ΙΔΑΦΚ) και επιστημονικός υπεύθυνος του “Σχολείου Διδακτικής”.
