Η επόμενη μέρα για την αξιοποίηση του περιβαλλοντικού και πολιτισμικού αποθέματος… για να προσελκύσουμε και για να υλοποιήσουμε επενδυτικές προτάσεις

Η προσέλκυση επενδύσεων για τουριστική ή για γενικότερη οικονομική ανάπτυξη, δεν χρειάζεται να παραμένει μόνο στις “παραδοσιακές μορφές υποδομών και εγκαταστάσεων” ή να περιορίζεται μόνο σε “οικοπεδοποιημένη γη”. Το “απόθεμα” αφορά το ευρύτερο περιβάλλον: το φυσικό περιβάλλον, το ανθρωπογενές, το πολιτισμικό, το άϋλο, δηλαδή τις παραδόσεις, τα ήθη και έθιμα, και κάθε στοιχείο που συνδέεται με αναξιοποίητα στοιχεία της κληρονομιάς μας.

Στο σύνολο της ελληνικής επικράτειας είναι πάρα πολλές οι περιπτώσεις όπου υπάρχει ανεκμετάλλευτο περιβαλλοντικό και πολιτισμικό απόθεμα που μπορεί με νέες χρήσεις ή με καινοτόμες αναπτυξιακές ιδέες, να δημιουργήσει θύλακες οικονομικού ενδιαφέροντος και κοινωνικής ωφέλειας, ενώ συγχρόνως μπορεί να βοηθήσουν αποκαθιστώντας με περιβαλλοντικά φιλικές μεθόδους περιοχές, που είτε έχουν ερημωθεί, ή έχουν υποβαθμιστεί, ή απλά εγκαταλειφθεί.

Το Περιβαλλοντικό, Πολιτισμικό και άλλο Απόθεμα στην Ελλάδα είναι τεράστιο, όπως και στα προηγούμενα έχουμε τονίσει.

Δεν αρκεί όμως μόνο αυτό. Απαιτείται μια προσεκτική καταγραφή, που μέσω της σχεδιαζόμενης επένδυσης, θα συνοδεύεται και με άλλες πρωτοβουλίες, όπως την  Αποκατάσταση του τοπίου, την Αποφυγή Ερημοποίησης και την ομαλή και όχι συγκρουσιακή ένταξή του στο ευρύτερο περιβάλλον (αστικό-περιαστικό, ημιορεινό, ορεινό, θαλάσσιο περιβάλλον, κ.ά.).
 
Εδώ και μερικά χρόνια, το Δίκτυο ΚΑΕΣ ασχολείται με την αξιοποίηση του περιβαλλοντικού αποθέματος, στοχεύοντας με νέες αναπτυξιακές χρήσεις, στη μεγιστοποίηση δημιουργίας ελκυστικών πόρων, που θα συμβάλουν οικονομικά αλλά και κοινωνικά στα τοπικά τεκταινόμενα μέσω καινοτόμων μετεξελίξεων.

Η διερεύνηση αξιοποίησης του ανενεργού αποθέματος, είναι μια διαδικασία που “απαιτεί” πολλές ενέργειες τόσο ως προς τον Ιδιοκτήτη-Φορέα (Δημόσιο, Περιφέρεια, Δημοτική Αρχή, Οργανισμός) που απευθύνεται η πρόταση, όσο και ως προς τις αρμόδιες Υπηρεσίες για το υπάρχον Νομοθετικό Πλαίσιο, το Ιδιοκτησιακό Καθεστώς αλλά και τις δυνητικές υπαγωγές σε χρηματοδοτικά εργαλεία.

Η βασική όμως προϋπόθεση, είναι το αντικείμενο/θέμα αξιοποίησης (που θα πρέπει) να διακρίνεται για την καινοτομία, την πρωτοτυπία και κυρίως για την βιωσιμότητά του (φάση υλοποίησης) ως προς την απρόσκοπτη και μη διακοπτόμενη λειτουργία του (φάση λειτουργίας).

Στην όλη συγκεκριμένη διαδικασία, πρέπει να εμπεριέχεται και η δυνατότητα προσέλκυσης χρηματοδοτών και επενδυτών, που θα ενδιαφερθούν να συμμετάσχουν στο νέο αναπτυξιακό και επενδυτικό προϊόν, που θα διακρίνεται για την χρήση καλών πρακτικών.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα περιβαλλοντικού αποθέματος που μπορεί να αξιοποιηθεί και για τουριστική χρήση, είναι, όπως αναφέραμε στο Α’ Μέρος της παρουσίασης “Τουριστική αξιοποίηση ανενεργού περιβαλλοντικού αποθέματος”, οι ανενεργοί λατομειακοί  χώροι όπου έχει πλέον οριστικά σταματήσει η εξόρυξη, και για τους οποίους παρακάτω περιγράφεται μία συγκεκριμένη περίπτωση.

Όπως είχαμε αναφέρει στο Β’ Μέρος “Η προσεγγιστική αναπτυξιακή διαδικασία του Δικτύου ΚΑΕΣ για την αξιοποίηση του ανενεργού αποθέματος”, πρέπει να ακολουθείται μία συγκροτημένη διαδικασία για την αξιολόγηση, επενδυτική διερεύνηση και επιχειρηματική αξιοποίηση του ανενεργού αποθέματος, που μπορεί να έχει ως αποτελέσματα εκτός από τα άμεσα περιβαλλοντικά οφέλη της αποκατάστασης,  οικονομικά και κοινωνικά οφέλη.

Ολοκληρώνουμε την παρουσίαση αυτή με το παρόν Γ’ Μέρος, όπου αναφερόμεθα ειδικότερα, στις δυνατότητες και στις δυσκολίες, με συγκεκριμένα παραδείγματα (για τα οποία έχει ακολουθηθεί η προσεγγιστική διαδικασία) προτάσεων αξιοποίησης διαφόρων περιπτώσεων περιβαλλοντικού αποθέματος, και με σύντομη αναφορά στις προοπτικές και δυνατότητες που ανοίγονται, εφόσον οι διαδικασίες απλοποιηθούν, και οι αρμόδιοι για τις αδειοδοτήσεις φορείς γίνουν φιλικότεροι προς τα επενδυτικά σχήματα.

Παραδείγματα
Παράδειγμα 1ο – Δημιουργία θεματικού πάρκου σε ανενεργό λατομειακό χώρο

Παράδειγμα 2ο – Αξιοποίηση ανενεργού περάκτιου μετώπου γειτνιάζοντος με λιμενική ζώνη

Παράδειγμα 3ο – Νέες χρήσεις για προσέλκυση επενδύσεψων σε ερημοποιημενη περιοχή (Περιγραφή σύμβασης ευρωπαϊκού τοπίου) Δήμου κοντά στη πρωτεύουσα

Η ουσία της προσπάθειας που εδώ και αρκετά χρόνια υλοποιεί το Δίκτυο ΚΑΕΣ (Καινοτόμος Αναπτυξιακός και Επενδυτικός Σχεδιασμός) είναι ότι δεν στοχεύει ουσιαστικά σε νέα δόμηση ή νέες κτιριακές εγκαταστάσεις, αλλά αντίθετα ενδιαφέρεται και υποστηρίζει την αποκατάσταση, μέσω κερδοφόρων χρήσεων, περιοχών περιβαλλοντικού αποθέματος, που έχουν για οποιοδήποτε λόγο υποβαθμιστεί, όπως είναι οι περιοχές λατομείων και ορυχείων, μετά την ολοκλήρωση της περιόδου εξόρυξης (βλέπε και το ανωτέρω Παράδειγμα 1), όπως είναι περιοχές αποβιομηχάνισης, και άλλες περιοχές που όπως αναφέρθηκε έχουν για διαφόρους λόγους “ερημοποιηθεί ή εγκαταλειφθεί”, αλλά είναι “αξιοποιήσιμες”.

Επιπρόσθετα πρέπει να επισημάνουμε ότι ο πολιτισμός και η άυλη πολιτιστική κληρονομιά, σε συνδυασμό με το περιβαλλοντικό απόθεμα, μπορούν να παράγουν κατάλληλες συνθήκες για την προσέλκυση επενδύσεων.

Όπως φαίνεται και από το ανωτέρω Παράδειγμα 2, εδώ και μερικά χρόνια, το Δίκτυο ΚΑΕΣ έχει επίσης ασχοληθεί και με την αξιοποίηση του περιβαλλοντικού αποθέματος παράκτιων ζωνών, όπως ζώνες που εντάσσονται στις αρμοδιότητες Λιμενικών Οργανισμών ή Λιμενικών Ταμείων, και είναι εκτός του άμεσου χώρου των λιμενικών εγκαταστάσεων. Αξιοποίηση αποθέματος μπορεί να έχει εφαρμογή και για την ανάπτυξη που, υπό προϋποθέσεις, μπορεί να γίνει σε προστατευόμενες περιοχές, είτε προστατευόμενες για περιβαλλοντικούς λόγους, είτε προστατευόμενες ή κοντά σε αρχαιολογικούς χώρους και άλλα μνημεία.
 
Αυτό που απαιτείται να γίνει, είναι ότι πρέπει για κάθε επένδυση να υπάρχει μια καταρχήν συνηγορία προθέσεων από τις συναρμόδιες Υπηρεσίες και παράλληλα μέσω διασταλτικότητας ο κάθε φάκελος να ελέγχεται ταυτόχρονα από τους διάφορους Φορείς. Η συνηγορία προθέσεων, δεν υποκαθιστά καμιά αδειοδότηση, απλά παρέχει την δυνατότητα στον ενδιαφερόμενο επενδυτή, να αντιληφθεί ότι υπάρχει το ενδιαφέρον για την επένδυσή του.
 
Τους τελευταίους μήνες, φαίνονται να αλλάζουν (τουλάχιστον ως προς τις Νομοθετικές Ρυθμίσεις και με το νέο Αναπτυξιακό Νομοσχέδιο ), αλλά και ως προς την απλούστευση διαδικασιών.

Όλα τα παραπάνω στοιχεία και οι ενδεικνυόμενες λύσεις, προέρχονται από διαπιστώσεις σε υποβληθέντα σχέδια του Δικτύου Κ.Α.Ε.Σ. στην προσπάθεια διερεύνησης επενδυτικών προτάσεων για λογαριασμό επενδυτών και Φορέων του Δημοσίου και Ο.Τ.Α.

Οι Συνέργειες-συνεργασίες του Δικτύου σχεδιάζονται και πραγματοποιούνται με φορείς Δημόσιους, Ιδιωτικούς, Αυτοδιοικητικούς, Μ.Κ.Ο. κ.λπ. προς την Ανάπτυξη με βασική αναφορά στην Προστασία του Περιβάλλοντος. Οι διεργασίες προσέλκυσης και υλοποίησης επενδυτικών σχεδίων, γίνονται μέσω διερευνητικών διαδικασιών και προσεγγιστικών-συνοδών μελετών, για λογαριασμό επενδυτών ή  άλλων ομάδων ενδιαφερομένων, ή ακόμα και δημιουργίας κοινών σχημάτων.

Το Δίκτυο ΚΑΕΣ ενδιαφέρεται να συνεργαστεί με Δημοτικές Αρχές ή Περιφέρειες, που έχουν τέτοιο αναξιοποίητο και ανεκμετάλλευτο περιβαλλοντικό απόθεμα, όπως έχει ήδη συνεργασίες (παλαιότερες ή υπό εξέλιξη) με πολλούς Δήμους όπως οι Δήμοι Χίου, Κω, Επιδαύρου, Ορχομενού, Σουλίου, και συνεργασία με φορείς ή οργανισμούς αρμόδιους για την διαχείριση των περιοχών αυτών.

Από τα παραπάνω παραδείγματα, συμπερασματικά, βλέπουμε ουσιαστικά ότι καθόλου, ή δύσκολα, μπορεί κάτι να προχωρήσει.

Καθημερινά διαπιστώνονται προβλήματα δυσλειτουργίας, στα οποία προστίθενται ανασχετικές ενέργειες πολλών τοπικών φορέων. Όμως υπάρχουν πολλές δυνατότητες και επιλογές, ενδεικτικώς:

– Ως προς τον τουρισμό, χρήσεις και δραστηριότητες όπως:

• Θεματικό τουριστικό πάρκο
• Πεδία – πίστες αθλητικής αναρρίχησης
• Μονοπάτια ποδήλατου βουνού
• Χώροι εκδηλώσεων
• Υποθαλάσσια πάρκα
• Εγκαταστάσεις αθλητισμού αναψυχής
• Κέντρα ιατρικού τουρισμού για αποκατάσταση
• Πεδία θεραπευτικής ιππασίας

– Ως προς γενικότερες χρήσεις και δραστηριότητες:

• Καινοτόμες γεωργικές καλλιέργειες για την παραγωγή βιοκαυσίμων
• Ερευνητικά Κέντρα συνδεδεμένα με Πανεπιστημιακά Ιδρύματα
• Δραστηριότητες Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας
• Αθλητικές εγκαταστάσεις
• Μουσεία – Εκθετήρια
• Πολιτιστικά clusters – γραμμάτων, θεάτρου, τεχνών
• Χώροι συναυλιών και μουσικών δρώμενων
• Χώροι επίδειξης χρήσης εξοπλισμού και τεχνικών προηγούμενων χρήσεων (π.χ. εξόρυξης)
• Παραγωγή κυματικής ενέργειας
• Επεξεργασία ανακυκλώσιμων υλικών
• Πλωτά συστήματα ενέργειας.

Η καταγραφή όλων των παραπάνω στοιχείων, συνδυαζόμενη με το περιβαλλοντικό και πολιτισμικό αναξιοποίητο απόθεμα, θα μπορούσε να δημιουργήσει μια άλλη αναπτυξιακή και επενδυτική δυναμική, που συνδυασμένη με το κατά περίπτωση προσφερόμενο τουριστικό προϊόν, για να επαυξήσει, να συμπληρώσει να διευρύνει, χρονικά και ποιοτικά την περιοχή εφαρμογής, και να δημιουργήσει ερίσματα για την προσέλκυση και άλλων αγορών ή τμημάτων αγοράς. Σήμερα, η αναγκαιότητα της αναπτυξιακής διερεύνησης, συνδυάζεται με την καινοτομία καθώς και με προηγμένες μορφές τεχνολογίας και τεχνογνωσίας, ώστε, να ανταποκρίνονται, πλήρως, στις απαιτήσεις και στις υποχρεώσεις, του νέου “τοπίου” που διαμορφώνεται.
 
Οι παράμετροι στήριξης των συγκεκριμένων διαδικασιών θα πρέπει να περιλαβάνουν:
1. Βάση δεδομένων για το ιδιοκτησιακό καθεστώς
2. Κατηγοριοποίηση ειδικών μορφών δράσεων και νέων παραγωγικών πόρων.
3. Υποστηριχτικό Θεσμικό Πλαίσιο
4. Προϋποθέσεις και ταχύρυθμες διαδικασίες παραχωρήσεων
5. Συγκεκριμένες ενέργειες απλούστευσης διαδικασιών
6. Συνδυασμό με υλοποιήσιμη στρατηγική ειδικών μορφών τουρισμού, που να συμβαδίζουν με τις νέες χρήσεις και δημιουργούμενες δράσεις.

Οι αναγγελίες ανάπτυξης και προσέλκυσης επενδυτών δεν αρκούν, εάν οι αρμόδιοι φορείς (είτε σε τοπικό επίπεδο – είτε στις κεντρικές υπηρεσίες) δεν αντιληφθούν τα νέα δεδομένα και την αναγκαιότητα δημιουργίας ενός νέου οικονομικού τοπίου μέσα στην υπάρχουσα κρίση. Χρειάζεται μία “πίστη” στις δυνατότητες και στις προοπτικές… χρειάζεται όραμα για την γενικότερη βελτίωση και καλυτέρευση.

Γιατί, χωρίς όραμα, χωρίς μια ιεραρχημένη αξιολόγηση, ό,τι και να υποστηρίζεται, είναι καταδικασμένο, ενώ και μπορούν να δημιουργηθούν επενδυτικές ευκαιρίες, και να αξιοποιηθούν στοιχεία της “δημόσιας περιουσίας του ελληνικού λαού”, αλλιώς θα συνεχιστούν οι ατέλειωτες συζητήσεις και το “καράβι της αξιοποίησης του περιβαλλοντικού αποθέματος” θα είναι ακυβέρνητο…

Ο Κωνσταντίνος Μπερτζουάνης είναι αρχιτέκτονας – μηχανικός και συντονιστής Δικτύου ΚΑΕΣ. Ο Χρήστος Πετρέας είναι εμπειρογνώμονας – σύμβουλος τουριστικής και περιφερειακής ανάπτυξης και μέλος Δικτύου ΚΑΕΣ.

Χρήστος Πετρέας και Κωνσταντίνος Μπερτζουάνης

Ιστοσελίδα | + Άρθρα

This author does not have any more posts.