Η χώρα χρειάζεται να έχει, να υλοποιεί, να κατευθύνεται από μία ενιαία στρατηγική, στην οποία επάνω να στηρίζονται και οι ενέργειες, και οι δράσεις, και οι ανάλογες νομοθετικές ρυθμίσεις. Χρειάζεται να δείχνει μία ενιαία εικόνα, και να την υποστηρίζουν συνειδητά όλοι οι επαγγελματίες του τουρισμού.
Στον απόηχο της ανακοίνωσης του επερχόμενου δημοψηφίσματος, που εν πολλοίς θα επηρεάσει το μέλλον της χώρας, αλλά και κατ’ επέκταση και τον τουρισμό της, είναι βέβαιο ότι η χώρα και ο τουρισμός της, αντιμετωπίζουν μία πρωτόγνωρη, ακόμη και για τα τελευταία χρόνια της οικονομικής κρίσης, συγκυρία, που όπως φαίνεται, κανείς δεν ξέρει τελικά πού θα πάμε, ακόμη και εάν ο τουρισμός θα βγεί κερδισμένος τελικά.
Δεν είμαι πολιτικός, ούτε αρμόδιος για να κάνω πολιτική αξιολόγηση της κατάστασης, αλλά είμαι -θέλω να πιστεύω- νοήμων πολίτης, που βλέπω ότι επηρεάζεται κύριος πυλώνας της ελληνικής οικονομίας, μία οικονομική δραστηριότητα που κανείς δεν αμφισβητεί ότι υποστηρίζει την διατήρηση θέσεων εργασίας, την εισροή χρημάτων, δίνει ζωή, (έστω και όχι για 12 μήνες) σε πάρα πολλές περιοχές της χώρας, και είναι ίσως και η μόνη οικονομική δραστηριότητα της τρέχουσας περιόδου, στην οποία υπάρχουν δυνητικές επενδύσεις.
Όλοι γνωρίζουμε ότι πολλές περιοχές της χώρας, και ιδιαίτερα τα νησιά μας από το 1970 – 1980 και μετά αναπτύχθηκαν οικονομικά, και πολλά ευημερούν ακόμα και σήμερα, χάρις στον τουρισμό. Κανείς δεν αμφισβητεί πλέον την συνεισφορά του τουρισμού στην βελτίωση συνθηκών ζωής, στην απασχόληση και στην οικονομία.
Σήμερα όμως, είναι μάλλον βέβαιο, ότι οι ευοίωνες προοπτικές της προηγουμένης υπουργού Τουρισμού (κας Όλγας Κεφαλογιάννη) για τα αναμενόμενα ρεκόρ του 2015, σε συνέχεια των ρεκόρ του 2014, μάλλον «θα μπουν στο ράφι», με την ελπίδα να σταθεροποιηθούμε εφέτος, και να είμαστε σε θέση να ξαναρχίσουμε την ανοδική πορεία του χρόνου. Άλλωστε, όπως έχει κάνει γνωστό και ο ΣΕΤΕ, η συνεχιζόμενη πολιτική αβεβαιότητα στην διαπραγμάτευση με τους “θεσμούς” όπως, μεταξύ άλλων, και η εκκρεμότητα του προσδιορισμού του εφαρμοζόμενου στις τουριστικές υπηρεσίες ΦΠΑ, δυσκολεύει την επιχειρηματική τουριστική δραστηριότητα.
Γνωρίζουμε ότι οι κρατήσεις και γενικώς η ζήτηση στους ελληνικούς τουριστικούς προορισμούς απέχει ακόμη από τις αισιόδοξες προοπτικές που είχαν δημιουργηθεί στο τέλος του προηγούμενου έτους. Οι τουριστικοί επιχειρηματίες προσπαθούν, με διάφορες προσφορές και προσπάθειες να κρατήσουν ψηλά τις αφίξεις και κυρίως να διατηρήσουν ένα ικανοποιητικό επίπεδο κατά κεφαλήν εισροών.
Η πρόσφατη, λυπηρή και αποτρόπαια τρομοκρατική ενέργεια στην Τυνησία, με τους 39 νεκρούς, μάλλον θα υποβοηθήσει την επιλογή της Ελλάδος ως εναλλακτικού προορισμού των φετινών τουριστικών διακοπών, και θα καλύψει εν μέρει κάποιες από τις σημειούμενες απώλειες από άλλες αγορές. Ήδη στο BBC ανακοινώθηκε ότι 2.500 Βρετανοί τουρίστες έφυγαν και αναμένονται και άλλοι. Αντιστοίχως, ευτυχώς για μας, οι προβλέψεις ανάκαμψης της Αιγύπτου, καθυστερούν.
Η τουριστική δραστηριότητα πρέπει να προστατευθεί, ανεξάρτητα από τα οποιαδήποτε εσωτερικά προβλήματα. Άλλωστε, όλες οι Ελληνικές κυβερνήσεις, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο (τα τελευταία 20 τουλάχιστον χρόνια), έχουν περιγράψει παρόμοιους στόχους για την αναγκαία τουριστική πολιτική, που πρέπει:
- Να στοχεύσει στην ανάπτυξη τουρισμού σε όλες τις εποχές – επιμήκυνση τουριστικής περιόδου και δωδεκάμηνος τουρισμός
- Να διαχύσει την τουριστική δραστηριότητα σε όλες τις γεωγραφικές ενότητες/ περιοχές της χώρας
- Να στοχεύσει στην αναβάθμιση των υποδομών και εγκαταστάσεων για να “πουλάμε καλύτερη ποιότητα”
- Να αναπτύξει τις ειδικές – εναλλακτικές μορφές τουρισμού, που φέρνουν “καλύτερους” πελάτες
- Να αυξήσει την κατά κεφαλήν δαπάνη του επισκέπτη – τουρίστα
- Να βελτιώσει το στελεχιακό δυναμικό και ως μία εκ των προϋποθέσεων, την τουριστική εκπαίδευση και κατάρτιση στην χώραΝα προσεγγίσει και να προσελκύσει τις νέες τουριστικές αγορές
Πού βρίσκονται οι δράσεις για την υλοποίηση αυτών των “στρατηγικών κατευθύνσεων”;
Η πρόεδρος του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού, κα Ελισάβετ Χατζηνικολάου, προσφάτως, σε συνέδριο περί του 12μηνου τουρισμού στην Σαντορίνη, ανέφερε τη δυνατότητα να ενισχύσει ο Οργανισμός με διάφορες ενέργειες προβολής την προσπάθεια αυτή. Συμπλέουμε και με την πρωτοβουλία των επαγγελματιών της Σαντορίνης και της Δημοτικής της Αρχής, αλλά δεν μπορούμε να θεωρήσουμε ότι “ένας κούκος φέρνει την άνοιξη”. Βεβαίως είναι σημαντική και χρήσιμη και ως παράδειγμα και ως πρακτική, η ανακοίνωση της τουριστικής οικογένειας της Σαντορίνης, αλλά δεν πρέπει η χώρα, η πολιτική ηγεσία, οι τοπικές αυτοδιοικήσεις, να δουν το θέμα αυτό στο πλαίσιο για μία ενιαία εθνική στρατηγική, ακόμη και στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της κρίσης;
Ο “Θεός της Ελλάδος” φαίνεται ότι συνεχίζει να προστατεύει τον ελληνικό τουρισμό και οι πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις στην γείτονα χώρα, αν και δεν σταματούν την εντυπωσιακή αναπτυξιακή πορεία του τουρισμού της, ίσως αναστέλλουν ολίγον την ταχύτητα αυτής της ανάπτυξης, προς όφελος και των ελληνικών τουριστικών προορισμών.
Ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ κ. Ανδρέας Ανδρεάδης, εκπροσωπών τους φορείς που αντιπροσωπεύει ο ΣΕΤΕ, επεσήμανε πολλές φορές τους τελευταίους μήνες την ανάγκη για την διασφάλιση ενός σταθερού φορολογικού πλαισίου, προσοχής στην προσαρμογή των συντελεστών ΦΠΑ, και δέχθηκε για τον κλάδο, ακόμα και αυξημένους ελέγχους και μέτρα, για να βοηθηθεί η διαπραγματευτική θέση της χώρας έναντι των θεσμών, περιμένοντας σοβαρές επενδύσεις για την ανάπτυξη του κλάδου.
Προχθεσινή (27/6/2015) ανακοίνωση του ΣΕΤΕ δείχνει πόσο ευαισθητοποιημένος είναι ο κλάδος τη δύσκολη περίοδο που περνάει η χώρα, και προτείνει |να μην υπάρξει αποπροσανατολισμός από τις ανάγκες της τουριστικής περιόδου και να διαφυλαχθεί η ηρεμία και το αίσθημα ασφάλειας των εκατοντάδων χιλιάδων ξένων επισκεπτών που βρίσκονται στη χώρα μας|. Όμως τα διεθνή μέσα που διαχέουν ανακοινώσεις και τεκταινόμενα, σαφώς δεν βοηθάνε. Την Κυριακή 28.06.2015 το βράδυ το BBC ανακοίνωσε ότι το γερμανικό Υπουργείο Εξωτερικών συστήνει στους τουρίστες που ταξιδεύουν για την Ελλάδα να πάρουν πολλά μετρητά μαζί τους.
Ο ΣΕΤΕ προσφάτως προκήρυξε ένα σημαντικό έργο για την εκπόνηση έργου για την |Εξειδίκευση Δράσεων Στρατηγικού Σχεδίου Τουρισμού|, σε επεξεργασία και ανάλυση του ήδη ανακοινωθέντος Οδικού Χάρτη 2021. Διερωτώμαι εάν, όταν θα ολοκληρωθεί αυτό το έργο, πρώτον, θα το ενστερνιστούν όλοι οι τουριστικοί επαγγελματίες της χώρας, ώστε να εντάξουν τις δικές τους ενέργειες στην υποστήριξή του, και δεύτερον, θα θελήσουν, η Εθνική Κυβέρνηση, οι Περιφερειακές Αυτοδιοικήσεις και οι Δημοτικές αρχές, να προσαρμοστούν σε ό,τι αυτή η στρατηγική θα προτείνει;
Στην Κύπρο, την αντίστοιχη προκήρυξη -για 10ετή τουριστική στρατηγική σε όλους τους τομείς και τις επιμέρους ειδικές-εναλλακτικές μορφές- έχει κάνει το Υπουργείο, αρμόδιο για τον τουρισμό σε συνεργασία με τον Κρατικό Φορέα –Κυπριακός Οργανισμός Τουρισμού– και προβλέπεται ότι, όπως και η προηγούμενη στρατηγική, και αυτή θα αποτελέσει τον ενιαίο οδηγό για την υλοποίηση των τουριστικών δράσεων, του μικρού μεν, αλλά τουριστικά αποτελεσματικού κράτους της Κύπρου.
Δεν αμφισβητούμε τις καλές προαιρέσεις της παρούσας (αναπληρώτριας) υπουργού Τουρισμού -κας Έλενας Κουντουρά– για να σταθεί σε στέρεα πόδια ο Ελληνικός τουρισμός, απλώς οι συγκυρίες δεν το επιτρέπουν και δεν το βοηθούν. Και δεν πιστεύουμε ότι η παρούσα κυβερνητική ηγεσία εσκεμμένως κάνει κινήσεις που αποδεικνύονται αρνητικές για την τουριστική δραστηριότητα και τις επιχειρήσεις. Όμως, εάν οι ανακοινώσεις δεν προχωρήσουν σε δράσεις και προγράμματα δράσεων, θα έχουμε χάσει χρόνο, ή μάλλον θα έχουμε δώσει στον ανταγωνισμό μας την ευκαιρία να αδράξει τις ευκαιρίες. Βρισκόμαστε σε ένα παγκοσμιοποιημένο επιχειρηματικό και αγοραστικό περιβάλλον και δε γίνεται παρά να επηρεαζόμαστε από αυτό.
Είναι σαφές ότι εκτός από την μείωση του αριθμού των επισκεπτών εφέτος διαπιστώνεται και μείωση της κατά κεφαλήν δαπάνης, που άλλωστε αιτιολογείται από τα πολύ «φθηνότερα» πακέτα που πωλούν για διακοπές στην Ελλάδα, κυρίως Ρώσοι αλλά και άλλοι tour operators.
Η πονεμένη ιστορία των “ειδικών εναλλακτικών μορφών τουρισμού” που όλο αναπτύσσονται και προωθούνται, και όλο πίσω μένουν, και η έλλειψη επίσης και για αυτές, συγκροτημένης στρατηγικής, εκφράστηκε στοχευμένα πριν λίγο καιρό από τον πρόεδρο της ΕΠΕΣΤ κ. Αντώνη Στελλιάτο, που είπε ότι ο κλάδος του επαγγελματικού τουριστικού σκάφους -γιώτινγκ- απασχολούσε περίπου 10.000 εποχιακούς, αλλά τώρα μόνο 5.000, λόγω της συρρίκνωσης που έχει υποστεί, από την έλλειψη ενισχυτικών δράσεων, αδυναμία ή υστέρηση κατάλληλων ανταγωνιστικών ρυθμιστικών διατάξεων, και έλλειψη εξειδικευμένης προβολής.
Έχει αναφερθεί, στο πρόσφατο Hospitality Forum από τον κ. Τσιλίδη, πρόεδρο του ΗΑΤΤΑ, ότι ο Σύνδεσμος επεξεργάζεται πρωτοβουλία για δωδεκάμηνο τουρισμό, αλλά δυστυχώς οι μεμονωμένες πρωτοβουλίες, αφενός δεν επαρκούν και αφετέρου – ας με συγχωρήσουν οι συνάδελφοι του τουρισμού – εάν μείνουν ως αποσπασματικές δράσεις, μη εντασσόμενες σε μία συγκροτημένη και με χρονικό ορίζοντα στρατηγική, δεν θα έχουν το ποθούμενο αποτέλεσμα.
Η χώρα χρειάζεται να έχει, να υλοποιεί, να κατευθύνεται από μία ενιαία στρατηγική, στην οποία επάνω να στηρίζονται και οι ενέργειες, και οι δράσεις, και οι ανάλογες νομοθετικές ρυθμίσεις. Χρειάζεται να δείχνει μία ενιαία εικόνα, και να την υποστηρίζουν συνειδητά όλοι οι επαγγελματίες του τουρισμού. Χρειάζεται να μην ανταγωνίζονται οι προορισμοί μεταξύ τους, αλλά να συμπληρώνονται και οι μεν να προτείνουν στους δικούς τους επισκέπτες την επόμενη φορά να δουν και άλλη μία περιοχή της χώρας.
Η παρούσα κυβέρνηση, τον Δεκέμβριο 2014, στην προεκλογική περίοδο, παρουσίασε ένα εμπεριστατωμένο πρόγραμμα ανάπτυξης του Ελληνικού τουρισμού. Σέβομαι την σημασία των οικονομικών διαπραγματεύσεων, αλλά γιατί, έξη μήνες μετά, δεν έχει μπεί σε υλοποίηση; Δεν χάνεται πολύτιμος χρόνος;
Δεν διαφωνώ με καμία ενέργεια, ούτε αντιπαρατίθεμαι σε καμία πρωτοβουλία. Προβληματίζομαι όμως, εάν όλες αυτές θα καταλήξουν να είναι, είτε η καθεμία μόνο για τον ή τους φορείς που την δημιουργούν και την υποστηρίζουν, είτε εάν θα καταλήξουν να υλοποιηθούν ως αποσπασματικές -σωστές μεν, αλλά- ενέργειες που δε θα έχουν συμπληρωματικότητα μεταξύ τους, θα τους λείπει η συνέχεια και η συνοχή, και στο τέλος θα δαπανήσουν τους λίγους διαθέσιμους πόρους, ίσως με θετικό μεν αποτέλεσμα, αλλά πάντως λιγώτερο επιτυχές από ότι εάν ήσαν μέρη και τμήματα ενός ενιαίου συνόλου τουριστικής στρατηγικής.
Ο χρόνος θα δείξει, βεβαίως. Αλλά έχουμε χρόνο για να περιμένουμε τι θα δείξει; …προβληματίζομαι!
Ο κ. Χρήστος Πετρέας είναι οικονομολόγος – εμπειρογνώμων / σύμβουλος τουριστικού σχεδιασμού και ανάπτυξης και συνεργάτης του TravelDailyNews.
Ο Χρήστος Πετρέας είναι συνεργάτης Σύνταξης – Special Features Editor του Travel Daily News Media Network. Ως επιστημονικός / επιχειρησιακός / τουριστικός / στρατηγικός / εκπαιδευτικός / σύμβουλος σε υπουργεία, φορείς δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και επιχειρήσεις, επαγγελματικά ασχολείται με θέματα στρατηγικής επιχειρηματικής, τουριστικής και περιφερειακής ανάπτυξης και μάρκετινγκ προορισμών καθώς και ειδικών – εναλλακτικών μορφών, με υπέρ 25ετή εμπειρία στην Ελλάδα και σε ξένες χώρες (Βαλκάνια, Ευρώπη, ΗΠΑ, Αφρική, Μεσόγειο). Έχει σπουδάσει στις ΗΠΑ και έχει εκτεταμένο επιστημονικό, συγγραφικό και αρθρογραφικό έργο, από το 1988 (>200 συγγραφές – εργασίες – δημοσιεύσεις), στην ελληνική και στην αγγλική γλώσσα.
