Ευκαιρίες, προκλήσεις και προοπτικές του ελληνικού τουριστικού κλάδου

Η συνολική συνεισφορά του τουρισμού στην ελληνική οικονομία ανέρχεται σε 18,5% του ΑΕΠ σύμφωνα με το World Travel & Tourism Council, ενώ σύμφωνα με το ΣΕΤΕ εκτιμάται στο 20-25% του ΑΕΠ. Αντίστοιχα, σύμφωνα με το World Travel & Tourism Council, η συνολική συνεισφορά του τουρισμού στην απασχόληση ανήλθε σε 23,1% το 2015 και εκτιμάται ότι θα φτάσει το 28% το 2026.

Η Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης και Έρευνας Διεθνών Κεφαλαιαγορών της Eurobank εκπόνησε μελέτη για τις Ευκαιρίες, τις Προκλήσεις και τις Προοπτικές του ελληνικού τουριστικού κλάδου, η οποία παρουσιάστηκε στο 1ο Συνέδριο Ελληνικού Τουρισμού που διοργανώθηκε υπό την αιγίδα της Eurobank και του ΣΕΤΕ στις 2 Ιουνίου 2016. Συγγραφείς της μελέτης είναι οι: δρ. Πλάτων Μονοκρούσος, Group Chief Economist, δρ. Θεόδωρος Σταματίου, Senior Economist και Άννα Δημητριάδου, Economic Analyst.

Ειδικότερα, στο οικονομετρικό σκέλος της ανάλυσης μελετήθηκε η σχέση των τουριστικών εισπράξεων και αφίξεων στην Ελλάδα σε σχέση με μία σειρά παραγόντων που επηρεάζουν τη ζήτηση, όπως το κατά κεφαλήν εισόδημα και το ποσοστό ανεργίας στις χώρες προέλευσης, το σχετικό επίπεδο τιμών, η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία, το μεταφορικό κόστος, ο δείκτης οικονομικού κλίματος στην Ελλάδα και η σύγκριση του γενικού επιπέδου τιμών ανάμεσα στην Ελλάδα και σε ανταγωνίστριες χώρες. Προς το σκοπό αυτό χρησιμοποιήθηκαν τριμηνιαία στοιχεία για την περίοδο 2005 έως 2015 από δεκατέσσερις χώρες προέλευσης που καλύπτουν το 68% των συνολικών εισπράξεων και το 47% των συνολικών αφίξεων. Ένα από τα βασικά συμπεράσματα της μελέτης είναι ότι υποθέτοντας όλους τους άλλους παράγοντες σταθερούς, η επιδείνωση ενός από τους προσδιοριστικούς παράγοντες της διεθνούς ζήτησης των τουριστικών υπηρεσιών της Ελλάδας οδηγεί όχι μόνο σε πτώση των συνολικών εισπράξεων και αφίξεων αλλά και σε πτώση της μέσης δαπάνης ανά τουρίστα (και αντίστροφα).

Συνολικά, τα βασικά σημεία της ανάλυσης παρουσιάζονται συνοπτικά παρακάτω:

1. Το 2016 θα είναι ακόμη μια καλή χρονιά για τον ελληνικό τουρισμό. Αν και τα στοιχεία του 1ου τριμήνου δημιουργούν κάποιες επιφυλάξεις ως προς την επίτευξη των αρχικών στόχων για μικρή αύξηση των εισπράξεων και των αφίξεων το 2016 σε σχέση με το προηγούμενο έτος, υπάρχουν σημαντικά περιθώρια για αισιοδοξία.

2. Η συνολική συνεισφορά του τουρισμού στην ελληνική οικονομία ανέρχεται σε 18,5% του ΑΕΠ σύμφωνα με το World Travel & Tourism Council, ενώ σύμφωνα με το ΣΕΤΕ εκτιμάται στο 20-25% του ΑΕΠ.
 
3. Αντίστοιχα, σύμφωνα με το World Travel & Tourism Council, η συνολική συνεισφορά του τουρισμού στην απασχόληση ανήλθε σε 23,1% το 2015 και εκτιμάται ότι θα φτάσει το 28% το 2026.

4. Το παραδοσιακό τουριστικό προϊόν που βασίζεται στο τρίπτυχο “Ήλιος, Άμμος και Θάλασσα” είναι απαραίτητο να διαφυλαχθεί και να αναβαθμιστεί. Αποτελεί άλλωστε, τον κύριο λόγο προσέλκυσης επισκεπτών στην Ελλάδα. Κάτι τέτοιο μπορεί να επιτευχθεί κυρίως μέσω της ποιοτικής αναβάθμισης των προσφερόμενων υπηρεσιών. Δεν επιτρέπεται επανάπαυση. Οι αυξημένες τουριστικές ροές των τελευταίων ετών μπορούν να αποδοθούν στις προσπάθειες των επαγγελματιών του κλάδου και στην εφαρμογή μιας σειράς μεταρρυθμίσεων. Οφείλονται όμως και στις γεωπολιτικές αναταράξεις στην ευρύτερη περιοχή που έπληξαν σημαντικά πολλούς εκ των ανταγωνιστών. Αργά ή γρήγορα όμως ο ανταγωνισμός θα ενταθεί εκ νέου. Είναι απαραίτητο να δημιουργηθούν εκείνες οι συνθήκες που θα επιτρέψουν την διάθεση και διατήρηση ενός ανταγωνιστικού προϊόντος.

5. Ταυτόχρονα, είναι αναγκαίο να αναπτυχθούν και άλλες κατηγορίες τουριστικών προϊόντων όπως ο ναυτικός τουρισμός, το City Break, ο ιατρικός τουρισμός, ο πολιτιστικός & θρησκευτικός τουρισμός και ο επαγγελματικός τουρισμός.

6.Οι στρατηγικές που θα επιτρέψουν τον εμπλουτισμό του τουριστικού μας προϊόντος ώστε να επιτύχουμε γεωγραφική και χρονική επέκταση της τουριστικής δραστηριότητας και αύξηση των τουριστικών εσόδων περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων:

• Την εξασφάλιση της δημοσιονομικής σταθερότητας ως βασικής προϋπόθεσης τόσο για την επιστροφή της ελληνικής οικονομίας σε βιώσιμους ρυθμούς όσο και για τη δημιουργία του δημοσιονομικού χώρου που θα επιτρέψει τη σταδιακή μείωση των φορολογικών συντελεστών.
• Την απλοποίηση του θεσμικού πλαισίου με άμεσο περιορισμό της γραφειοκρατίας και νομοθέτηση αυστηρών χρονοδιαγραμμάτων για τη διεκπεραίωση αδειοδοτήσεων.
• Τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού επενδυτικού νόμου για την παροχή φορολογικών και άλλων κινήτρων για εύλογο χρονικό διάστημα.
• Την επιτάχυνση του προγράμματος αξιοποίησης δημόσιας περιουσίας, την αναβάθμιση κρίσιμων υποδομών όπως οι αυτοκινητόδρομοι, τα περιφερειακά αεροδρόμια και οι μαρίνες και την αξιοποίηση της παραλιακής ζώνης της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.
• Την προσέκλυση ταξιδιωτών από ταχέως αναπτυσσόμενες αγορές πχ. Ινδία και Κίνα καθώς και γενικότερα, ταξιδιωτών με υψηλό εισόδημα και ροπή προς κατανάλωση.
• Τη δημιουργία ολοκληρωμένων τουριστικών υποδομών π.χ. συνδυασμός αεροδρομίου, μαρίνας, εμπορικών δραστηριοτήτων, ξενοδοχείων και παραθεριστικών κατοικιών υψηλών προδιαγραφών.
• Την περαιτέρω ανάπτυξη του κλάδου της κρουαζιέρας.
• Τον περιορισμό των ανεξέλεγκτων μισθώσεων ιδιωτικών χώρων (αθέμιτος ανταγωνισμός, απώλεια φορολογικών εσόδων περίπου 270 εκατ. ευρώ σύμφωνα με μελέτη του ΞΕΕ).
• Την αποτελεσματική διαχείριση προβληματικών δανείων στον κλάδο του τουρισμού  που με την σειρά της θα επιτρέψει:
  - την απελευθέρωση πόρων από μη-παραγωγικούς τομείς της οικονομίας,
  - την αποτελεσματικότερη αναδιάρθρωση μη-βιώσιμων επιχειρήσεων,- τους καλύτερους όρους ανταγωνισμού,
  - την περαιτέρω ενίσχυση των νέων πιστώσεων προς τις υγιείς επιχείρησες του κλάδου,
  - την ταχύτερη αποκλιμάκωση του κόστους δανεισμού.
• Την αποτελεσματική εκμετάλλευση ευρωπαϊκών κονδυλίων ΕΣΠΑ 2014-2020, Πρόγραμμα Juncker κ.ά. Ήδη η Eurobank επεξεργάζεται σειρά πρωτοβουλιών προς αυτήν την κατεύθυνση.

Eυκαιρίες, τις Προκλήσεις και τις Προοπτικές του ελληνικού τουριστικού κλάδου