Η καλαισθησία και η μαγεία του ταξιδεύειν βρίσκεται στα πιο ιδιαίτερα αφηγήματα, σε μικρά και ταυτόχρονα υπέροχα μεγάλα μυστικά.
Μιλάνο, Νέα Υόρκη, Φλωρεντία. Τρεις προορισμοί που χαρτογραφούνται με ένα ιδιαίτερο στίγμα, αυτό του πολιτισμικού τουρισμού. Καλλ-ιστορώντας ξεχωριστές εμπειρίες για τον ταξιδιώτη, οι τρεις προορισμοί έχουν θέσει ως πρωταρχικό στόχο του destination management τους να προωθήσουν τις πιο μικρές γοητευτικές ιστορίες τους: μία Enoteca στο νησί Staten της Νέας Υόρκης όπου το μενού είναι φτιαγμένο από 7 γιαγιάδες, η καθεμία από τις οποίες κατάγεται από μία διαφορετική περιοχή της Ιταλίας, την οποία και εκπροσωπεί, ενώ κάθε μέρα την κουζίνα αναλαμβάνει μία ξεχωριστή κάθε φορά γιαγιά, σε ένα κυκλικό πρόγραμμα εναλλαγής σεφ. Ένα πολύ παλιό αρωματοποιείο, που λειτουργεί από το 1612 και διαθέτει τα δικά του λιβάδια έκτασης 15.000 τ.μ. στους λόφους του Castellο, στα προάστια της Φλωρεντίας ή ο φούρνος Panzerotti Luini στο Μιλάνο που από το 1888 καλωσορίζει κάθε επισκέπτη να μπει στην κουζίνα και να μυηθεί στην τέχνη της αυθεντικής μιλανέζικης αρτοποιίας.
Ψάχνοντας για καλά κρυμμένες πολιτισμικές ιστορίες των προορισμών, βρέθηκα να κάνω το παρακάτω ταξίδι και να μαθαίνω τρία πολύ ιδιαίτερα μυστικά τέχνης του Μιλάνο, της Νέας Υόρκης και της Φλωρεντίας.
Τελικά, η καλαισθησία και η μαγεία του ταξιδεύειν βρίσκεται στα πιο ιδιαίτερα αφηγήματα, σε μικρά και ταυτόχρονα υπέροχα μεγάλα μυστικά.
Μυστικός Δείπνο – Μιλάνο
(Εκτίθεται στην τραπεζαρία του μοναστηριού Santa Maria delle Grazie – τέμπερα πάνω σε ασβεστοκoνίαμα)
Ο διάσημος αυτός πίνακας που πραγματεύεται τη στιγμή της ανακοίνωσης από τον Ιησού στους μαθητές του ότι κάποιος εξ αυτών θα τον προδώσει (“Σήμερον εις εξ ημών θέλει με παραδώσει”) αποτελεί ένα μανιφέστο της ώριμης Αναγεννησιακής ζωγραφικής. Φιλοτεχνείται τον 15ο αιώνα και η δημιουργία του διαρκεί τρία χρόνια (1495-1498), ενώ πολλές από τις μέρες εκείνες ο μεγάλος ζωγράφος αρεσκόταν στο να κοιτά μόνο το έργο του ανεβασμένος στη σκαλωσιά και με τα χέρια σταυρωμένα. Ζωγράφιζε μία πινελιά και έπειτα πάλι το παρατηρούσε για ημέρες και ώρες. Είναι ένα έργο τέχνης στο οποίο ο Da Vinci έχει αφιερώσει ιδιαίτερη προπαρασκευή με πληθώρα προσχεδίων και σκίτσων ακόμα και με πολύωρες παρατηρήσεις στους δρόμους του Μιλάνο για να βρει τα πλέον κατάλληλα πρόσωπα- μοντέλα για να τα αξιοποιήσει στο στήσιμο του έργου του.
Στην πιο ώριμή του καλλιτεχνική του περίοδο, ο Da Vinci επιστρατεύει στο έργο του αυτό όλο το μεγαλείο της πολυπραγμοσύνης του (είναι αξιοσημείωτο πως πέρα από τις αρχιτεκτονικές, μαθηματικές, καλλιτεχνικές κ.λπ. ιδιότητές του ήταν και εκείνος που σχεδίασε την πρώτη στολή για αστροναύτες). Με αυτήn τη μεγάλη “βεντάλια” ενδιαφερόντων αντιμετωπίζει τον πίνακά του και εισαγάγει τη μαθηματική αντίληψη στην αναγεννησιακή ζωγραφική, εδραιώνει την τρίτη διάσταση, την προοπτική, προσεγγίζει με επιστημονικό τρόπο την τέχνη, αποδίδει τις βιβλικές φιγούρες του πίνακα ως φυσιοκρατικές, τα πρόσωπα σμιλεύονται από το φως, ενώ ο πίνακας δομείται με μία ορθολογιστική αντίληψη του χώρου και με τέλειους γεωμετρικούς υπολογισμούς.
Καινοτομικό επίσης στοιχείο του πίνακα είναι η σκηνή που ο αρχετυπικός αναγεννησιακός καλλιτέχνης Da Vinci αποφασίζει να αφηγηθεί εικαστικά: Σε αντίθεση με τη ρητορική της εποχής που οι καλλιτέχνες απέδιδαν τη Θεία Ευχαριστία, ο Da Vinci αποφασίζει να “μιλήσει” για την ανακοίνωση της προδοσίας του Ιησού. Και πάλι σε αντίθεση με τους άλλους πίνακες όπου όλα τα πρόσωπα των Αποστόλων παρουσιάζονται ήρεμα με μόνο εκείνο του Ιούδα να ξεχωρίζει, ο Da Vinci χαρίζει σε κάθε Απόστολο μία διαφορετική, πολύ προσωπική κίνηση, χειρονομία και εκφραστικότητα. Ο καθένας αντιδρά με το δικό του τρόπο και ενώ θα έπρεπε να επικρατεί χάος στον πίνακα, βασιλεύει η τάξη και η αρμονία.
Το πλέον ωστόσο αξιοσημείωτο του στοιχείο είναι η κωδικοποιημένη του μουσική.
Ένας Ιταλός μουσικός το 2007, ο Giovanni Maria Pala, μελετώντας τον πίνακα, βρήκε πως τα διάσπαρτα κομμάτια ψωμί στο τραπέζι του Μυστικού Δείπνου μαζί με τα χέρια του Ιησού και των Αποστόλων αντιπροσωπεύουν νότες, αν τοποθετήσουμε ένα πεντάγραμμο πάνω στην εικόνα. Τα κομμάτια ψωμιού καθώς και τα χέρια των φιγούρων του έργου βρίσκονται διατεταγμένα στον πίνακα σε τέλειες, αρμονικές αναλογίες κατά τέτοιον τρόπο που πάνε και “πέφτουν” ακριβώς πάνω στις γραμμές του πενταγράμμου.
Οι νότες αυτές, διαβάζοντάς τις με την κατοπτρική γραφή του Da Vinci (από τα δεξιά προς τα αριστερά), αποδίδουν μία πολύ προσεγμένη μελωδία 40 δευτερολέπτων.
Ακούστε την εδώ.
Το κρυφό αυτό μήνυμα του “Μυστικού Δείπνου”, που έκανε πέντε αιώνες να αποκαλυφθεί, αποτελεί ίσως και το εντυπωσιακότερο έργο της μυσταγωγική γραφής του Leonardo Da Vinci. Μία γραφή για την οποία ο ίδιος έλεγε: “Μην επιτρέψετε σε κανέναν άνθρωπο, ο οποίος δεν είναι ένας Μαθηματικός, να διαβάζει τα στοιχεία της έρευνας μου”.
Έναστρη Νύχτα – Νέα Υόρκη
(Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης MoMA- ελαιογραφία σε καμβά)
H “Έναστρη Νύχτα” αποτελεί από τα πιο αριστουργηματικά έργα στην ιστορία του Δυτικού πολιτισμού. Φιλοτεχνήθηκε τον Ιούνιο του 1889 ενώ θέμα του είναι η θέα του κορυφαίου ζωγράφου Van Gogh από το δυτικό παράθυρο του δωματίου του στο άσυλο Σεν Ρεμί ντε Προβάνς, όπου διέμενε την περίοδο που αντιμετώπιζε παρατεταμένες ψυχωτικές αναστατώσεις, επιληψία και απώλεια συνείδησης. Το τοπίο αναπαρίσταται λίγα λεπτά πριν την ανατολή του ήλιου. Στην έναστρη νύχτα προστίθεται και ένα εξιδανικευμένο χωριό.
Το έργο βασίζεται σε μία γοητευτική αντίθεση: Από τη μία μεριά η γαλήνη του χωριού και από την άλλη η περιδίνηση του ουρανού γεμάτη ενέργεια, κίνηση και τη ρευστότητα του φωτός. Τα δύο αυτά ζεύγη αντίθετων στοιχείων χαρίζουν στον πίνακα μία μοναδική ρυθμικότητα, στοιχεία που συντονίζονται σε ένα ανεπανάληπτο τέμπο στη ζωγραφική που μόνο ο Vincent Van Gogh έχει καταφέρει να δώσει.
Το υπέροχο ωστόσο μυστικό του πίνακα στον οποίο διακρίνεται η στιλιστική υπογραφή του μετα-ιμπρεσιονιστή ζωγράφου Van Gogh να ξεπερνά τα σύνορα του ανθρώπου, του ορατού, της φαντασίας, συνίσταται στο ότι ο σπουδαίος ζωγράφος κατάφερε να αποδώσει με πλήρη τελειότητα τη δυναμική του στροβιλισμού των ρευστών στον έναστρο ουρανό.
Συγκεκριμένα ο Van Gogh ακολουθεί απόλυτα τη λεγόμενη “κλιμάκωση Κολμογκόροφ”, εξισώσεις που δίνουν την πιθανότητα δύο οποιοδήποτε σημεία του ρευστού να έχουν μια δεδομένη διαφορά ταχύτητας.
Αυτή η ικανότητα του μεγάλου καλλιτέχνη αποδόθηκε στην ψυχωτική διαίσθηση που αποκτήθηκε στο τέλος της ζωής του (ο διάσημος πίνακας δημιουργήθηκε ακριβώς τότε, λίγο πριν ο καλλιτέχνης αυτοκτονήσει στην ηλικία των 37 ετών).
Είναι αξιοπερίεργη η ακρίβεια με την οποία ο Van Gogh αποτυπώνει τις χαοτικές δίνες του πίνακά του σύμφωνα με τις εξισώσεις Κολμογκόροφ. Η ακρίβεια και η πολυπλοκότητα είναι δε τόσο μεγάλη όσο αυτή που επεξηγούν οι μαθηματικοί και οι φυσικοί στις ακαδημαϊκές τους εργασίες.
Η Άνοιξη – Φλωρεντία
(Πινακοθήκη Ουφίτσι, Φλωρεντία- έργο τέμπερας)
Το έργο αυτό, παραγγελία των Μεδίκων, φιλοτεχνείται το 1482 από τον ουμανιστή ζωγράφο της Αναγέννησης Sandro Botticelli.
Η σκηνή διαδραματίζεται σε έναν πορτοκαλεώνα με πυκνή βλάστηση και εννέα φιγούρες συμμετρικά τοποθετημένες στο χώρο. Ο ανοιξιάτικος άνεμος Ζέφυρος ετοιμάζεται να απαγάγει τη θεότητα της βλάστησης Χλωρίδα που έχει ερωτευτεί. Η Χλωρίδα έχοντας ήδη γονιμοποιηθεί από το Ζέφυρο μετουσιώνεται στη ρωμαϊκή θεότητα των δημητριακών και φυτών, τη Flora. Η Αφροδίτη προβάλλει τότε πρωταγωστικά στο κέντρο του πίνακα και δίπλα της τρεις γυναικείες φιγούρες (η Αγλαΐα, την Ευφροσύνη και τη Θάλεια, οι χάριτες της Χάρης, της Ομορφιάς και της Ανεμελιάς) χορεύουν έτοιμες να χτυπηθούν από το πύρινο βέλος του θεού Έρωτα. Η σκηνή επιλογίζεται με τον Ερμή που διαλύει τα σύννεφα.
Όλες οι γυναίκες του πίνακα είναι εγκυμονούσες με λεπταίσθητα χαρακτηριστικά, ανάλαφρες πινελιές και ελικοειδείς γραμμές. Η μία φιγούρα εμπλέκεται με χάρη μέσα στην άλλη και ενστιγματικά συμβολίζουν την αναγέννηση της φύσης, τη γονιμότητα και την εξέλιξη του έρωτα από αισθησιακό σε πνευματικό. Μία χορογραφία εννοιών και συναισθημάτων που συμβολίζει μία γιορτή της φύσης και τη λυτρωτική ομορφιά της αναγέννησης.
Στην ερμηνεία του πίνακα έχουν αποδοθεί και νεοπλατωνικές θεωρήσεις, Χριστιανικές συνηχήσεις όπως και μοτίβα σκέψης της Αρχαιοελληνικής Τέχνης.
Μία ωστόσο πολύ ενδιαφέρουσα και αξιοσημείωτη ερμηνεία είναι αυτή που απέδωσε η Claudia Villa και ο γνωστός μελετητής του Πλάτωνα, Giovanni Reale: Οι φιγούρες που αναπαριστά ο Botticelli είναι η Ρητορική, η Φιλολογία και η Ποίηση. Η Χλωρίδα είναι η Ποίηση, η Αφροδίτη η Φιλολογία, η Flora η Ρητορική και ο Ζέφυρος το Δαιμόνιο της Έμπνευσης.
Το πιο όμορφο όμως καλά κρυμμένο μυστικό του πίνακα είναι τα 500 είδη φυτών που απεικονίζονται, όλα από τα οποία έχουν ταυτοποιηθεί από βοτανολόγους, καθώς και 190 διαφορετικά είδη λουλουδιών.
Στον “Φιλοπρόεδρο”, που αντιμετωπίζει τη ζωή με την καθολική έννοια της Τέχνης.
Η Αλεξία Χαρούπα είναι τελειόφοιτη στο Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου με κατεύθυνση Marketing και Επικοινωνία. Αρθρογραφεί ως Guest Experience Consultant στο Travel Daily News, το epixeiro.gr και το Savoir Ville. Είναι Guest Relations Manager στο Rocabella Hotel Santorini, έχει διατελέσει Concierge στην ξενοδοχειακή μονάδα Costa Navarino καθώς και Concierge d’hôtel στο Katikies Hotel Santorini. Είναι η εμπνευστής και συγγραφέας του “The Storytelling Hotel”, για το οποίο βραβεύθηκε με Silver Bραβείο στην κατηγορία Ερευνητικό & Συγγραφικό έργο για τον τουρισμό (ενότητα: Στρατηγική & Καινοτομία) στα Tourism Awards 2016. Για το “The Storytelling Hotel” διακρίθηκε ανάμεσα στους TOP 10 European Finalists στον Τρίτο Ετήσιο Ευρωπαϊκό Διαγωνισμό Edcom της EACA (European Association of Communication Agencies) για την καλύτερη πτυχιακή εργασία στον τομέα Commercial Communications, όπου και εκπροσώπησε την Ελλάδα. Συστηματική της ενασχόληση είναι το branding narrative management ξενοδοχείων, το experience economy, καθώς και η δημιουργία storytelling και wow factors στο πεδίο της φιλοξενίας. Αντιμετωπίζει τα ξενοδοχεία σαν αφηγηματικές πλατφόρμες και με κάθε hospitality brand που δουλεύει προσπαθεί να αυξήσει τη μοναδικότητά του με καινοτομία εξυπηρέτησης (service innovation), προσωποποιημένη παροχή εμπειρίας (personalization) και τη συναισθητική σύνδεση του πελάτη με το brand.
