Ο τουριστικός κλάδος μόλις τα τελευταία χρόνια έχει αντιληφθεί τη σημασία του προβλήματος της υπερκατανάλωσης νερού και δειλά – δειλά φαίνεται να αρχίζει η εφαρμογή μερικών καλών πρακτικών για τον περιορισμό του.
Κάθε χρόνο και με αφορμή την παγκόσμια ημέρα νερού αναδεικνύεται ένα θέμα που σχετίζεται με την αντιμετώπιση της κρίσης του νερού ενώ φέτος η ημέρα (22/3) ήταν αφιερωμένη στο πρόβλημα της σωστής διαχείρισης και αξιοποίησης των υγρών αποβλήτων όπως και γκρίζου νερού, πηγές νερού με πολλές δυνατότητες αξιοποίησης που μπορούν να βοηθήσουν ουσιαστικά στη λύση του προβλήματος τη λειψυδρίας.
Σύμφωνα με τους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης και συγκεκριμένα του στόχου 6, κάθε άνθρωπος στον πλανήτη θα πρέπει να έχει πρόσβαση σε ασφαλές νερό μέχρι το 2030, καθιστώντας έτσι το νερό ως ένα βασικό ζήτημα στον αγώνα για την εξάλειψη της ακραίας φτώχειας. Τα στοιχεία είναι συγκλονιστικά:
- 663 εκατ. άνθρωποι παραμένουν χωρίς νερό σε διάφορες περιοχές του πλανήτη
- Τουλάχιστον 1,8 δισ. άνθρωποι παγκοσμίως χρησιμοποιούν πηγές πόσιμου νερού οι οποίες είναι μολυσμένες με περιττώματα
- Η λειψυδρία επηρεάζει περισσότερο από το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού ενώ προβλέπεται να αυξηθεί.
- Πάνω από 1,7 δισ. άνθρωποι ζουν αυτή τη στιγμή σε λεκάνες απορροής όπου η κατανάλωση του νερού ξεπερνά την προσφορά, σχεδόν το 20% των ανθρώπων του πλανήτη
- 2,4 δισ. άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε βασικές εγκαταστάσεις υγιεινής όπως τουαλέτες ή αποχωρητήρια.
Για την επίτευξη του στόχου απαιτείται να μειωθεί η κατανάλωση νερού σε περιοχές και τομείς υψηλής κατανάλωσης ενώ παράλληλα να μειωθεί στο ήμισυ το ποσοστό των μη επεξεργασμένων λυμάτων με την ταυτόχρονη αύξηση της ανακύκλωση του νερού και της ασφαλής επαναχρησιμοποίησης του.
Νερό, το μπλε στοιχείο του τουρισμού #GoBlue4water
Χωρίς νερό ο τουρισμός δε μπορεί να υπάρξει. Κανένας προορισμός και κανένα ξενοδοχείο ΔΕΝ μπορεί να λειτουργήσει χωρίς νερό. Με μόλις το 2,5% του συνολικού διαθέσιμου νερού να μπορεί να αξιοποιηθεί για γενικές χρήσεις και μόλις το 1% να μπορεί να αξιοποιηθεί για ανθρώπινη χρήση (πόσιμο νερό) γίνεται εύκολα αντιληπτό γιατί το νερό είναι τόσο πολύτιμο. Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, μέχρι το 2050 η ζήτηση για χρήση νερού θα αυξηθεί κατά 55% ενώ λόγω της κλιματικής αλλαγής θα αποθέματα θα μειωθούν.
Τα ξενοδοχεία παγκοσμίως ξοδεύουν πολύ νερό και κατά μέσο όρο οι καταναλώσεις κυμαίνονται από 350-450 λίτρα ανά άτομο ανά ημέρα (αξίζει να σημειωθεί ότι σε ένα resort η κατανάλωση νερού μπορεί να φτάσει και τα 1.000 λίτρα ανά άτομο ανά ημέρα) ως άμεση χρήση. Η άμεση χρήση περιλαμβάνει τις ανάγκες νερού για τα δωμάτια, τις πισίνες, τις κουζίνες, τους κήπους κ.λπ.
Οι έμμεσες καταναλώσεις νερού, οι ανάγκες νερού δηλαδή για την παραγωγή της ενέργειας και των τροφίμων, υπολογίζονται σε 6.200 λίτρα νερού ανά άτομο ανά ημέρα (1 κιλό ντομάτες χρειάζεται 214 λίτρα νερού για την παραγωγή της ενώ 1 κιλό μοσχάρι χρειάζεται 15.500 λίτρα νερού μέχρι το πιάτο μας). Οι συνολικές δηλαδή απαιτήσεις σε νερό (άμεσες και έμμεσες) για μια τουριστική διανυκτέρευση ξεπερνούν τα 6.500 λίτρα νερού ανά ημέρα!
Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία από το κράτος η άλλο φορέα αναφορικά με τη κατανάλωση νερού στον ξενοδοχειακό κλάδο. Από στοιχεία που διαθέτουμε από μια σειρά επιθεωρήσεων σε ξενοδοχεία τύπου resort οι καταναλώσεις νερού σε λίτρα / άτομο διανυκτέρευση (άμεση κατανάλωση) κυμαίνονται από 500-700lit/gn, αναλόγως την περιοχή και το μέγεθος των ξενοδοχείων.
Ο τουριστικός κλάδος μόλις τα τελευταία χρόνια έχει αντιληφθεί τη σημασία του προβλήματος της υπερκατανάλωσης νερού και δειλά – δειλά φαίνεται να αρχίζει η εφαρμογή μερικών καλών πρακτικών για τον περιορισμό του. Επιπρόσθετα, με το κόστος του νερού να ανεβαίνει συνεχώς (άμεσο και έμμεσο) οι δυνατότητες εξοικονόμησης πόρων αλλά και χρημάτων είναι ιδιαίτερα σημαντικές. Η έννοια της αειφορίας στη χρήση του νερού είναι πλέον επιτακτική.
Σχεδιάζοντας ένα πρόγραμμα αειφορικής διαχείρισης νερού σε μια ξενοδοχειακή επιχείρηση
Παρακάτω ακολουθούν τα βασικά βήματα που πρέπει να ακολουθήσει μια ξενοδοχειακή επιχείρηση για το σχεδιασμό ενός προγράμματος αειφορικής διαχείρισης νερού.
1. Νομικές υποχρεώσεις αδειοδότησης χρήσης νερού
Το στάδιο αυτό περιλαμβάνει την καταγραφή των πηγών νερού και των τυχόν αδειών που απαιτούνται τη χρήση του. Η νόμιμη λήψη νερού αποτελεί προϋπόθεση για την αειφόρο χρήση του. Σήμερα το Ελληνικό νομοθετικό πλαίσιο είναι εναρμονισμένο με τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφορικά με τη λήψη και χρήση του νερού.
2. Κοστολόγηση του νερού
Η κοστολόγηση του νερού είναι μια διαδικασία που θα πρέπει να γίνεται ετησίως. Σε αυτό το στάδιο θα πρέπει να ληφθούν υπόψη όλα τα κόστη άντλησης (στην περίπτωση γεώτρησης), αποθήκευσης, επεξεργασίας και χρήσης του νερού. Το κόστος του νερού στις τουριστικές επιχειρήσεις μεταβάλλεται από περιοχή σε περιοχή με βάση τη διαθεσιμότητα και τη ποιότητα του. Στα κόστη του νερού θα πρέπει να περιληφθούν τα κόστη ενέργειας, χημικών, μηχανικού εξοπλισμού και συντήρησης, ανθρωπίνου δυναμικού και άλλων παραμέτρων.
3. Καταγραφή των ποσοτήτων του νερού σε μηνιαία βάση και ανά ατομοδιανυκέρευση
Η συστηματική καταγραφή αφορά σε όλες τις καταναλώσεις νερού σε μηναία βάση και ανά ατομοδιανυκτέρευση. Η καταγραφή των καταναλώσεων θα πρέπει να γίνεται στη πηγή, δηλαδή στο σημείο λήψης του και πριν από οποιαδήποτε επεξεργασία. Η καταγραφή της κατανάλωσης νερού προϋποθέτει σε πολλές περιπτώσεις και τη τοποθέτηση μετρητών σε διάφορα τμήματα, χαρακτηριστικά αναφέρονται οι κουζίνες, το spa, τα τμήματα δωματίων κ.λπ. Με διαθέσιμα τα ετήσια στοιχεία θα πρέπει να προσδιοριστεί ένα έτος αναφοράς (έτος βάσης) και οι συγκρίσεις και μεταβολές να εξετάζονται σύμφωνα με αυτό. Η σωστή καταγραφή των δεδομένων, η συστηματικότητα και η παρακολούθηση τους αποτελούν κρίσιμες παραμέτρους που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη.
4. Αξιολόγηση της χρήσης του νερού
Μετά από την καταγραφή της κατανάλωσης μπορεί να γίνει η αξιολόγηση της χρήσης του νερού συνολικά για το ξενοδοχείο αλλά και για τα τμήματα του. Η αξιολόγηση της χρήσης του νερού περιλαμβάνει τη σύγκριση των καταναλώσεων με καλές πρακτικές, τον έλεγχο των αναγκών αλλά και τις επιμέρους καταγραφές, δηλαδή της κατανομής της χρήσης του νερού στα διάφορα τμήματα του ξενοδοχείου.
5. Αξιολόγηση της ποιότητας του νερού
Η αξιολόγηση της ποιότητας νερού να γίνεται μέσω συστηματικών εργαστηριακών αναλύσεων και σύμφωνα πάντοτε με τις απαιτήσεις της νομοθεσίας. Ιδιαίτερη πρόληψη πρέπει να δίνεται στη ποιότητα του πόσιμου νερού, σε εργαστηριακές αναλύσεις στάσιμου νερού (νόσος των λεγεωναρίων) αλλά και στις μετρήσεις των υγρών αποβλήτων όπως αυτές ορίζονται από τους εγκεκριμένους περιβαλλοντικούς όρους κάθε ξενοδοχειακής επιχείρησης. Σύμφωνα με τα παραπάνω οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις οφείλουν να καταρτούν προγράμματα παρακολούθησης της ποιότητας του νερού και να γνωρίζουν τις τεχνικές και νομικές προδιαγραφές για κάθε σημείο που χρησιμοποιείται νερό.
6. Αξιολόγηση δυνατοτήτων αξιοποίησης επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων – επαναχρησιμοποίηση νερού
Τα επεξεργασμένα υγρά απόβλητα, εφόσον ακολουθούν τις απαιτήσεις της νομοθεσίας, αποτελούν μια εξαιρετική πηγή νερού για τις τουριστικές επιχειρήσεις. Το σύνολο των resort που διαθέτουν βιολογικούς καθαρισμούς θα μπορούσαν με τη χρήση της κατάλληλης τεχνολογίας στην επεξεργασία των υγρών αποβλήτων να ποτίζουν έως 100% με ανακυκλωμένο νερό μειώνοντας έτσι δραστικά τις καταναλώσεις σε πόσιμο νερό αλλά και περιορίζοντας σημαντικά τα λειτουργικά τους κόστη. Σήμερα η Ελληνική νομοθεσία καθιστά υποχρεωτική την επαχρησιμοποίηση των υγρών αποβλήτων, απαιτείται όμως προσοχή στη τήρηση των ορίων όπως αυτά ορίζονται από τη νομοθεσία.
7. Δημιουργία σχεδίου δράσης
Η δημιουργία ενός σχεδίου δράσης περιλαμβάνει όλες τις δράσεις και τεχνικές παρεμβάσεις που θα πρέπει να γίνουν προκειμένου να εξοικονομηθεί νερό σε μια τουριστική επιχείρηση. Το σχέδιο δράσης θα πρέπει περιλαμβάνει όλα τα τμήματα ενός ξενοδοχείου ή αυτά που έχουν εντοπιστεί να συμμετέχουν περισσότερο στην κατανάλωση νερού. Μερικά παραδείγματα από καλές πρακτικές που μπορούν να εφαρμοστούν είναι:
- Η τοποθέτηση μειωτήρων στις βρύσες των δωματίων
- Η μείωση του όγκου του νερού στα καζανάκια
- Το ορθολογικό πότισμα σε σωστές ώρες και ποσότητες
- Η βελτίωση των πλυσιμάτων
- Ο έλεγχος διαρροών
Η εφαρμογή του σχεδίου δράσης περιλαμβάνει τη θέσπιση στόχων και τη δέσμευση της διοίκησης.
8. Εκπαίδευση προσωπικού
Η εκπαίδευση και η ανάπτυξη του προσωπικού είναι κύρια ζητήματα που θα πρέπει να απασχολούν μια τουριστική επιχείρηση. Μέσω της εκπαίδευσης, το προσωπικό αποκτά δεξιότητες, γνώσεις, καλύτερη κρίση, οργάνωση αλλά και καλύτερες σχέσεις με τις, τους συναδέλφους του. Η εκπαίδευση σε θέματα αειφορίας και ειδικότερα σε θέματα χρήσης νερού αποδεδειγμένα μπορεί να επιφέρει θεαματικά αποτελέσματα στην εξοικονόμηση νερού και στην ευαισθητοποίηση του προσωπικού γύρω από σχετικά θέματα.
Λίγο πριν την έναρξη της φετινής σεζόν
Με τις τουριστικές επιχειρήσεις να ετοιμάζονται πυρετωδώς για τη νέα τουριστική σεζόν η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση όλων γύρω από θέματα αειφορικής διαχείρισης είναι επιτακτική. Κάθε ξενοδοχειακή επιχείρηση, ανεξαρτήτου μεγέθους, θα πρέπει να σχεδιάσει ένα πρόγραμμα αειφορικής διαχείρισης και εξοικονόμησης νερού συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στην προστασία του περιβάλλοντος.
Ο Σωτήρης Μυλωνάς είναι εκπρόσωπος της Travelife για την Ελλάδα και πιστοποιημένος ανεξάρτητος επιθεωρητής της. Διαθέτει τεράστια εμπειρία στην εφαρμογή της αειφορίας στον ξενοδοχειακό κλάδο, ενώ εργάζεται σε περισσότερες από 10 χώρες. Είναι διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός και κάτοχος ΜΒΑ, και επιπλέον διαθέτει σημαντική εκπαιδευτική και συγγραφική δραστηριότητα.
