Τελευταία νέα
ΑρχικήΣτήλεςΆρθραΤουρισμός – Μια ιστορική, υπαρξιακή αναμέτρηση

Τουρισμός – Μια ιστορική, υπαρξιακή αναμέτρηση

Ίσως και μια ευρωπαϊκή λύση να μην αρκεί. Ο αντίκτυπος είναι παγκόσμιος και θα κληθούμε να έχουμε παγκόσμιες συνεννοήσεις για να ξεπεράσουμε όσο το δυνατόν γρηγορότερα αυτή την κρίση. Όλοι στρέφουν τις ελπίδες τους στην κρατική βοήθεια, όμως και εκεί θα υπάρξουν προβλήματα. Με ποιο τρόπο θα δοθούν τα κεφάλαια για τη στήριξη επιχειρήσεων και εργαζομένων και ποιο θα είναι το μερίδιο για τον καθένα;

Αν κοιτάξει κανείς στα βάθη της ιστορίας, θα συνειδητοποιήσει πως η κανονικότητα στην οποία ευδοκιμεί ο τουρισμός είναι μια πλασματική έννοια. Η ανθρώπινη ιστορία έχει ζήσει γεγονότα, άλλοτε σε μικρή και άλλοτε σε μεγαλύτερη κλίμακα, τα οποία ανέτρεψαν την τότε αποδεκτή κανονικότητα της εκάστοτε κοινωνίας.
 
Σε έναν αγαπημένο μου προορισμό στον οποίο εργάζομαι, που είναι η Σαντορίνη, πολλές φορές κοιτάζοντας το ηφαίστειο από την καλντέρα, με κατακλύζουν σκέψεις για εκείνη τη στιγμή στο μέλλον που η ηφαιστειακή λάβα θα παρασύρει μαζί της την ανθρώπινη ματαιοδοξία. Ας επιστρέψουμε όμως στο παρόν.
 
Ο τουρισμός βασίστηκε στην ανάπτυξη των μεταφορών και τις τελευταίες δεκαετίες γνώρισε μεγάλη άνθηση. Οι προβλέψεις για την ανάπτυξη του τουριστικού φαινομένου ήταν αισιόδοξες για τη φετινή χρονιά, με τις καμπύλες στα διαγράμματα να ακολουθούν ανοδική πορεία. Περισσότερες πτήσεις, περισσότερα ξενοδοχεία, περισσότεροι άνθρωποι που οι έντονοι ρυθμοί ζωής, τους γέννησαν την επιθυμία να ταξιδέψουν. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής έχει ταυτίσει την έννοια ευτυχία και αυτοπραγμάτωση με την εμπειρία του ταξιδιού. Η παγκοσμιοποίηση έπαιξε καθοριστικό ρόλο προς αυτήν την κατεύθυνση. Επίκαιρο στη σκέψη μου όσο ποτέ, με αφορμή τις τελευταίες εξελίξεις, αποτελεί το βιβλίο του Γερμανοβρετανού οικονομολόγου Ερνστ ΣουμάχερΤο μικρό είναι όμορφο – μια μελέτη των οικονομικών σαν να έχουν σημασία οι άνθρωποι“. Βιβλία σαν αυτό πραγματεύονται ιδέες που θα κληθούμε να εντάξουμε στη φαρέτρα των προτάσεών μας. Προτάσεις που θα μας κάνουν να βρούμε τρόπους αντιμετώπισης της πανδημικής-οικονομικής κρίσης με κέντρο τον άνθρωπο.
 
Στην πρόσφατη ιστορία, οι λόγοι που αναχαίτισαν τη δυναμική του τουρισμού ήταν ένας πόλεμος, ένας σεισμός ή μια φυσική καταστροφή, η πολιτική αστάθεια ή μια οικονομική ύφεση. Στους δυνητικούς κινδύνους όμως πάντα περιλαμβάνεται και μια επιδημία ή πανδημία. Το σενάριο αυτό είναι γνωστό, μα το οικονομικό σύστημα στο οποίο ζούμε δεν έχει τα ανάλογα αντανακλαστικά. Στη σημερινή συγκυρία είναι προς προβληματισμό η μη ετοιμότητα κρατών όπως η Αμερική, χώρα που αποτελεί σημείο αναφοράς. Η ανθρωπότητα προσπαθεί να κερδίσει χρόνο έναντι ενός αόρατου εχθρού, ο οποίος έχει να δώσει πολλά μαθήματα, τα οποία θα έχουν μελλοντικό όφελος. Το πόσο χρόνο θα χρειαστούμε όμως για να ξαναβγούμε έξω και να συνεχίσουμε τη ζωή μας εξαρτάται από το οικονομικό σύστημα, όχι μόνο σε τοπικό, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο κοροναϊός θα επιφέρει αλλαγή στις γεωπολιτικές ισορροπίες, θα αναδείξει νέες δυναμικές και θα συσπειρώσει όλους τους ανθρώπους που θα έχουμε βιώσει σε κάθε γωνιά του πλανήτη μια κοινή ανησυχία. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, όλοι οι άνθρωποι μοιραζόμαστε έναν κοινό φόβο και αναζητούμε μια κοινή ελπίδα. Προσπαθούμε να γίνουμε μέρος μιας λύσης που μας αφορά όλους! Πως θα γίνει αυτό, κανένας δεν μπορεί άμεσα να το γνωρίζει και δεν υπάρχει λόγος για προφητείες, ούτε για προβλέψεις. Οφείλουμε όμως να αποδεχτούμε την πραγματικότητα που ζούμε και να απαιτήσουμε για το αύριο ένα πιο ανθεκτικό οικονομικό μοντέλο, στο οποίο θα μπορούμε να προστατευτούμε από παρόμοιους κινδύνους. Στον τουρισμό θα αλλάξει πιθανόν ο τρόπος που συντάσσονται συμβόλαια, ο ρόλος των ασφαλιστικών εταιρειών, ο σχεδιασμός των λειτουργιών των ξενοδοχείων, οι σχέσεις μας με τους προμηθευτές, η συμπεριφορά μας ως πελάτες. Η στιγμή είναι κομβική.
 
Η περίπτωση της Ελλάδας
Για την Ελλάδα αυτή η κρίση θα στοιχίσει ίσως περισσότερο από άλλα κράτη, ακριβώς επειδή τα τελευταία χρόνια έριξε όλο της το βάρος στον τουρισμό. Σχεδόν το 25% του ΑΕΠ βασίζεται στην τουριστική δραστηριότητα. Με τα ξενοδοχεία κλειστά και προορισμούς όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη, που συνεισφέρουν τα κυριότερα έσοδα να κινδυνεύουν να χάσουν τη σεζόν, το κόστος θα είναι ανυπολόγιστο. Η ανάπτυξη για την Ελλάδα κάτω από αυτές τις συνθήκες κινδυνεύει να δει διψήφια αρνητικά ποσοστά ανάπτυξης. Αυτό αποτελεί προσωπική άποψη με βάση τα σημερινά δεδομένα. Είναι τέλη Μαρτίου και προς το παρόν η κυβέρνηση έχει ανακοινώσει πως τα ξενοδοχεία θα παραμείνουν κλειστά μέχρι τέλη Απριλίου. Η αλήθεια είναι πως ήδη πολλά ξενοδοχεία ετοιμάζονται να ανοίξουν αρχές Ιουνίου, αφού και ο Μάιος θεωρείται χαμένος μήνας. Και αυτό το σενάριο όμως δεν είναι ρεαλιστικό, αφού την περίοδο του Ιουνίου θα υπάρχουν πολλά κρούσματα κοροναϊού που δε θα επιτρέψουν την ομαλή λειτουργία των ξενοδοχείων. Με τα σημερινά δεδομένα πολύ δύσκολα θα πραγματοποιηθεί φέτος σεζόν, εκτός εάν υπάρξει θεραπεία που αντιμετωπίζει τον κοροναϊό. Το νέο που θα παίξει καθοριστικό ρόλο στο ομαλό άνοιγμα των ξενοδοχείων θα είναι η ανακάλυψη μιας αποτελεσματικής θεραπείας, η οποία θα μπορεί να χορηγείται στα κρούσματα που θα εμφανίζονται άμεσα και με επιτυχία, μειώνοντας το ποσοστό θνησιμότητας σημαντικά και κάνοντας ελεγχόμενο το φαινόμενο. Το εμβόλιο για τον κοροναϊό είναι μια εξέλιξη που δε θα επηρεάσει τη φετινή σεζόν. Η Ελλάδα προσπαθεί να μην τραυματίσει όσο είναι δυνατόν το brand της σε σχέση με ανταγωνίστριες χώρες, όμως δεν εξαρτάται μόνο από την ίδια η χρονική στιγμή που θα επιστρέψει ο τουρισμός στη χώρα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Κίνα που αναγκάστηκε εκ νέου να κλείσει τα σύνορά της, αφού τα περισσότερα κρούσματα σε αριθμό είναι πλέον εισαγόμενα.
 
Περιμένοντας όλοι λοιπόν για το τι μέλλει γενέσθαι φέτος με τον ελληνικό τουρισμό, η απάντηση θα έρθει την χρονική στιγμή που μια θεραπεία θα είναι διαθέσιμη.
 
Σε άλλη περίπτωση θα είναι δύσκολο, έως αδύνατο, για μια ξενοδοχειακή μονάδα να μπορέσει να λειτουργήσει ομαλά. Σε τυχόν κρούσμα εντός ξενοδοχείου θα πρέπει να κινήσει διαδικασίες κλεισίματος, καραντίνας προσωπικού και πελατών, απολύμανσης του ξενοδοχείου και άλλων διαδικασιών, που θα κάνουν ασύμφορη οικονομικά τη διαχείρισή της κατάστασης. Για να φτάσει ο επισκέπτης στο ξενοδοχείο όμως, πρώτα θα πρέπει να έχει την ευχέρεια να προγραμματίσει την πτήση του, πράγμα επίσης αβέβαιο αυτήν τη στιγμή. Θεωρώ, ότι κάθε κράτος θα προσπαθήσει να στηρίξει την τοπική του οικονομία και ο κόσμος δε θα έχει τη διάθεση για φυγή σε μακρινούς προορισμούς, όσο να χαρεί μικρά πράγματα από την καθημερινότητά του που θα του έχουν λείψει. Όλοι θα θέλουν να είναι κοντά σε δικούς τους ανθρώπους και πιθανόν να έχουν να αντιμετωπίσουν δυσάρεστες συνέπειες σε απώλειες από την πανδημία.
 
Επίσης χάνονται καθημερινά ανυπολόγιστες θέσεις εργασίας, κάτι το οποίο θα φέρει βαθιά ύφεση και περικοπές στα σχέδια εκατομμυρίων ανθρώπων για διακοπές. Τουρισμός και πανδημία είναι έννοιες μη συμβατές και ίσως για πρώτη φορά ιστορικά οι οικονομικές συνέπειες από την εξαφάνιση αυτού του κλάδου θα είναι πρωτοφανείς. Οι κυβερνήσεις θα αναγκαστούν να στηρίξουν το τουριστικό φαινόμενο, αφού οι προβλέψεις για τα ποσοστά ανεργίας είναι βέβαιο ότι θα δημιουργήσουν κοινωνικές αναταραχές που δυνητικά μπορούν να θίξουν τα συμφέροντά τους και να ρίξουν και τις ίδιες.
 
Ερωτήματα για την επόμενη μέρα
Με γνώμονα τα παραπάνω αναμένουμε να δούμε ποια θα είναι η στήριξη των εργαζομένων στον τουρισμό και τις αερομεταφορές, οι οποίοι θα κληθούν να αντιμετωπίσουν μια πρωτόγνωρη πραγματικότητα, της οποίας πλέον δεν είναι μέρος.
 
Άποψή μου είναι πως ίσως και μια ευρωπαϊκή λύση να μην αρκεί. Ο αντίκτυπος είναι παγκόσμιος και θα κληθούμε να έχουμε παγκόσμιες συνεννοήσεις για να ξεπεράσουμε όσο το δυνατόν γρηγορότερα αυτή την κρίση. Όλοι στρέφουν τις ελπίδες τους στην κρατική βοήθεια, όμως και εκεί θα υπάρξουν προβλήματα. Με ποιο τρόπο θα δοθούν τα κεφάλαια για τη στήριξη επιχειρήσεων και εργαζομένων και ποιο θα είναι το μερίδιο για τον καθένα;
 
Τα παραπάνω αποτελούν προσωπική άποψη χωρίς την πρόθεση να προβλέψω καταστάσεις, αλλά να προβληματιστούμε με προτάσεις για την επόμενη μέρα. Είναι η στιγμή που έχουμε ανάγκη από καινοτόμες και ρηξικέλευθες ιδέες. Θα κληθούμε να πείσουμε θεσμούς για χρηματοδότηση και στήριξη, θα κληθούμε να βρούμε που θα απασχοληθούν οι άνθρωποι που θα μείνουν εκτός αγοράς εργασίας, θα κληθούμε να εφαρμόσουμε νέα μοντέλα οικονομικά και να πάρουμε μέτρα που σαν Ελλάδα δεν τα βιώσαμε ίσως ούτε την προηγούμενη δεκαετία της βαθιάς ύφεσης.
 
Είμαστε έτοιμοι να προτείνουμε λύσεις που μας αφορούν όλους; Μπορεί η Ευρώπη να σταθεί ενωτικά στο ύψος των περιστάσεων; Ποια είναι η θέση του τουρισμού την επόμενη μέρα; Θα προετοιμαστούμε για μια ανάλογη κρίση στο μέλλον και πως; Μήπως οι οικονομίες θα είναι περισσότερο ανθεκτικές με λιγότερη εξάρτηση από το τουριστικό φαινόμενο; Ίσως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια πρόταση σε αυτή την στροφή στην οποία έχουμε εισέλθει. Όλα αυτά όμως θέλουν το χρόνο τους και κοινή πλεύση μεταξύ κρατών. Τη λύση θα δώσουν οι πολιτικές που θα επιλέξουμε.
 
 
 
Ο Δρόσος Ταρναράς είναι κάτοχος μεταπτυχιακού στο Σχεδιασμό, Διοίκηση και Πολιτική του Τουρισμού από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Έχει κάνει έρευνα στον τουρισμό και τις αερομεταφορές στο πανεπιστήμιο Βοσπόρου στην Κωνσταντινούπολη και μιλά την τουρκική γλώσσα. Έχει αναλάβει ελληνοτουρκικά πρότζεκτ στον τομέα του τουρισμού και εξειδικεύεται στην τουρκική αγορά. Εργάζεται ως διευθυντής σε πολυτελείς ξενοδοχειακές μονάδες.
Ιστοσελίδα | + Άρθρα
19/03/2024
15/03/2024
14/03/2024
13/03/2024
12/03/2024
11/03/2024