Αφουγκραζόμενος την ανάγκη αναδιοργάνωσης του καταδυτικού τουρισμού, ο πρόσφατος Ν. 4688/2020, στο πρώτο μέρος του προβλέπει τη σύσταση του Συμβουλίου Καταδυτικού Τουρισμού, ενός διυπουργικού οργάνου, με απώτερο στόχο την άρση των δυσλειτουργιών του παρελθόντος και την επίτευξη ενιαίας στρατηγικής ανάπτυξης του καταδυτικού τουρισμού στη χώρα μας.
Ο καταδυτικός τουρισμός, ανήκει σύμφωνα με μία μερίδα γραφόντων στον κλάδο του αθλητικού τουρισμού, ενώ, σύμφωνα με άλλους, στον κλάδο του θαλάσσιου τουρισμού. Ως καταδυτικός τουρισμός αναψυχής ορίζεται στο άρθρο 2 του Ν. 4688/2020 εκείνη η ειδική μορφή τουρισμού, η οποία περιλαμβάνει υποβρύχια περιήγηση σε κάθε υδάτινη περιοχή της ελληνικής επικράτειας, συμπεριλαμβανομένων της θάλασσας, των εσωτερικών υδάτων, των προστατευόμενων υποθαλάσσιων χώρων, των καταδυτικών πάρκων και των επισκέψιμων ενάλιων, ενδοποτάμιων ή ενδολιμναίων αρχαιολογικών χώρων ή ιστορικών τόπων, ναυαγίων και των ελεύθερων τεχνητών υποβρύχιων αξιοθέατων. Οι ανωτέρω αναφερόμενες υδάτινες περιοχές επιλέγονται από τους επισκέπτες – τουρίστες, που συνδυάζουν τις διακοπές τους με ατομικές ή οργανωμένες καταδύσεις με συγκεκριμένο εξοπλισμό και τεχνικές, καθώς και με την εκμάθηση ή την καθοδήγηση κατάδυσης ή με την περιήγηση επιφανείας με μάσκα και αναπνευστήρα (snorkelling) με σκοπό την εξερεύνηση του υποβρύχιου βυθού και της υποθαλάσσιας γεωμορφολογίας για λόγους αναψυχής, άσκησης και απόκτησης γνώσεων και εμπειριών.
Ο καταδυτικός τουρισμός αποτελεί έναν ταχύτατα αναπτυσσόμενο τομέα σε παγκόσμια κλίμακα. Στην Ελλάδα, η γεωμορφολογία του βυθού (βραχώδης βυθός, σπήλαια κ.λπ.), οι ευνοϊκές κλιματικές συνθήκες και η πλούσια πολιτιστική παράδοση, κληρονομιά και ιστορία μπορούν να αποτελέσουν πρόσθετους πόλους έλξης, ικανούς να προσελκύσουν τους θιασώτες αυτής της κατηγορίας τουρισμού, και να εντάξουν με αυτόν τον τρόπο τη χώρα στον παγκόσμιο καταδυτικό χάρτη (1). Χαρακτηριστική είναι η εγκαινίαση του πρώτου υποθαλάσσιου μουσείου στην Ελλάδα στο ναυάγιο της Περιστέρας, στην Αλόννησο, το οποίο άνοιξε τις πύλες του για τους δύτες την 3η Αυγούστου 2020.
Από νομικής άποψης, οι καταδύσεις στη χώρα μας ρυθμιζόταν αρχικά από αστυνομικής φύσεως διατάξεις που λάμβαναν τη μορφή του Γενικού
Κανονισμού Λιμένα, ο οποίος ρύθμιζε τις καταδύσεις για επαγγελματικούς λόγους, αφήνοντας εκτός πεδίου ρύθμισης τις καταδύσεις για λόγους αναψυχής. O Έλληνας νομοθέτης αντιλαμβανόμενος τη σημασία του καταδυτικού τουρισμού ως ενός ταχέως αναπτυσσόμενου κλάδου που μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά στην οικονομία μιας χώρας θέσπισε ειδικό νομοθετικό πλαίσιο ήδη από το έτος 2005 με το Ν. 3409/2005(2) “Καταδύσεις αναψυχής και άλλες διατάξεις”, ο οποίος ρυθμίζει ζητήματα που σχετίζονται με την άσκηση υποβρύχιας δραστηριότητας στη θάλασσα με αναπνευστικές συσκευές χάριν αναψυχής. Ο νόμος αυτός τροποποιήθηκε με το Ν. 4296/2014 και πρόσφατα με το Ν. 4688/2020.
Όπως προκύπτει από την αιτιολογική έκθεση του Νόμου 4688/2020 και το άρθρο 1 αυτού, σκοπός του είναι η θέσπιση του νομοθετικού πλαισίου για την ανάπτυξη, ανάδειξη και προώθηση του καταδυτικού τουρισμού στην Ελλάδα με ταυτόχρονη διασφάλιση της προστασίας, διατήρησης και αξιοποίησης του φυσικού και πολιτιστικού υποθαλάσσιου περιβάλλοντος της χώρας με βάση τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης. Με την εισαγωγή του νόμου επιχειρείται, ειδικότερα, η άρση των γραφειοκρατικών εμποδίων και άλλων δυσλειτουργιών που αποτελούσαν ανασταλτικούς παράγοντες για την ανάπτυξη του σημαντικού αυτού τομέα του ελληνικού τουρισμού και της ελληνικής οικονομίας γενικότερα.
Οι δυσλειτουργίες αυτές είχαν ως αποτέλεσμα το ότι, παρά την ύπαρξη νομοθετικού πλαισίου για την ανάπτυξη των καταδυτικών πάρκων ήδη από το 2005, μέχρι την εισαγωγή του Νόμου 4688/2020, δεν είχε αδειοδοτηθεί ούτε ένα καταδυτικό πάρκο. Μετά την εισαγωγή του νόμου, τα πρώτα δύο καταδυτικά πάρκα στη χώρα μας είναι γεγονός, καθώς τον Ιούλιο και τον Αύγουστο εγκρίθηκε δημιουργία καταδυτικών πάρκων στον Αποκόρωνα Χανίων και στον Τυρό Αρκαδίας, έπειτα από πολλά χρόνια προσπαθειών και στις δύο περιπτώσεις.
Με στόχο την προώθηση, την ανάπτυξη και την αρτιότερη οργάνωση του καταδυτικού τουρισμού τα άρθρα 3–5 του Ν. 4688/2020, προβλέπουν τη σύσταση, τη λειτουργία και τις αρμοδιότητες ενός νέου μόνιμου, συμβουλευτικού και διυπουργικού οργάνου, του Συμβουλίου Καταδυτικού Τουρισμού.
Σκοπός του Συμβουλίου Καταδυτικού Τουρισμού είναι να συνδράμει συμβουλευτικά τον υπουργό Τουρισμού και μέσω αυτού την Πολιτεία στο
σύνολό της, για την παρακολούθηση της πορείας και των εξελίξεων του κλάδου, τον σχεδιασμό της εθνικής στρατηγικής για την ανάπτυξη του καταδυτικού τουρισμού καθώς και για τη δημιουργία ενός εθνικού δικτύου καταδυτικών αξιοθέατων. Πέραν αυτού στον ειδικότερο σκοπό της λειτουργίας του Συμβουλίου αυτού περιλαμβάνεται η διαρκής ενημέρωσης του υπουργού Τουρισμού για ζητήματα βιώσιμης ανάπτυξης του καταδυτικού τουρισμού αναψυχής, καθώς και η μέριμνα για την προώθηση και προβολή των αξιοθέατων καταδυτικού τουρισμού αναψυχής της Χώρας υπό το πρίσμα της προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος, στο πλαίσιο υλοποίησης της Εθνικής Στρατηγικής Ανάπτυξης για τον καταδυτικό τουρισμό.
Το Συμβούλιο Καταδυτικού Τουρισμού εδρεύει στο Υπουργείο Τουρισμού και αναφέρεται απευθείας στον υπουργό Τουρισμού, στελεχώνεται δε από επιστήμονες με γνώση και εμπειρία σε ζητήματα που άπτονται του καταδυτικού τουρισμού, στελέχη των Υπουργείων Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Πολιτισμού και Αθλητισμού, Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και Τουρισμού, από έναν (1) πάροχο καταδυτικών υπηρεσιών αναψυχής εγγεγραμμένο στο μητρώο του άρθρου 8 του ν. 3409/2005, καθώς και από – κατά περίπτωση – έναν εκπρόσωπο του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού (ΓΕΝ) του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας. Υπογραμμίζεται ότι για τη συμμετοχή στο Συμβούλιο δεν καταβάλλεται μισθός ή κάποια αποζημίωση στα μέλη.
Μεταξύ των αρμοδιοτήτων του Συμβουλίου Καταδυτικού Τουρισμού συγκαταλέγονται η ενημέρωση, η συμβουλευτική και οι εισηγήσεις στον
υπουργό Τουρισμού για την εθνική στρατηγική ανάπτυξης του καταδυτικού τουρισμού, με βάση τα είδη καταδυτικού τουρισμού που κρίνει ότι πρέπει να προωθηθούν, ανάλογα με τις τρέχουσες κοινωνικές, οικονομικές ή άλλες συνθήκες, η συνεργασία με τις αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπουργείου Τουρισμού, του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής και τη Γενική Γραμματεία Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής σε θέματα που άπτονται της αρμοδιότητας εκάστου Υπουργείου.
Σε επίπεδο Τοπικής Αυτοδιοίκησης συνεργάζεται με τις περιφέρειες για τη διαμόρφωση κατάλληλων δράσεων για την υλοποίηση, σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, της εθνικής στρατηγικής ανάπτυξης του καταδυτικού τουρισμού και τη δημιουργία του Εθνικού Δικτύου Καταδυτικών Αξιοθέατων. Επίσης, πέραν της συνεργασίας με τη δημόσια διοίκηση, αναπτύσσει συνεργασίες με νομικά πρόσωπα και σωματεία. Συγκεκριμένα, συνεργάζεται με τους σχετικούς επαγγελματικούς και άλλους κοινωνικούς φορείς, με ιδρύματα και φορείς εκπαίδευσης για τη δημιουργία και ενίσχυση της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και συνείδησης σε θέματα θαλάσσιου και ιδίως καταδυτικού τουρισμού, με αντίστοιχες υπηρεσίες άλλων κρατών και με ευρωπαϊκούς ή και διεθνείς οργανισμούς για την ανταλλαγή δεδομένων και καλών πρακτικών, την υλοποίηση προγραμμάτων και τη διοργάνωση κοινών ενημερωτικών δράσεων.
Εισηγείται προτάσεις και πραγματοποιεί δράσεις για την προβολή του ελληνικού καταδυτικού τουρισμού, σε συνεργασία με τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού (ΕΟΤ) και τα αντίστοιχα γραφεία ΕΟΤ του εξωτερικού, ενώ παρακολουθεί την πορεία της ανάπτυξης του καταδυτικού τουρισμού μέσω της συλλογής στατιστικών στοιχείων αναφορικά με τη λειτουργία, την κατάσταση και ιδίως τους επισκέπτες των επισκέψιμων ενάλιων αρχαιολογικών χώρων και των καταδυτικών πάρκων της χώρας προς παρακολούθηση και αξιολόγηση εκάστου καταδυτικού αξιοθέατου και προς διευκόλυνση ενός γενικότερου σχεδιασμού για τα ζητήματα καταδυτικού τουρισμού.
Από τα ανωτέρω προκύπτει εναργώς ότι μέσω της λειτουργίας του Συμβουλίου Καταδυτικού Τουρισμού επιδιώκεται η συνολική και πολυεπίπεδη ανάπτυξη του καταδυτικού τουρισμού, μέσω της επίτευξης συνεργασιών με όλα τα εμπλεκόμενα Υπουργεία, λαμβάνοντας υπόψη τα επαγγελματικά σωματεία και τους φορείς που δραστηριοποιούνται στον κλάδο του καταδυτικού τουρισμού και της προβολής του τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, προκειμένου η Ελλάδα να διεκδικήσει το κομμάτι που δικαιούται από την πίτα του καταδυτικού τουρισμού.
Η με ολοκληρωμένο σχέδιο και ενιαία στρατηγική ανάπτυξη του καταδυτικού τουρισμού η οποία επιδιώκεται να επιτευχθεί μέσω της σύστασης του Συμβουλίου Καταδυτικού Τουρισμού αναμένεται να επιφέρει πολλαπλά οφέλη για την οικονομία μιας χώρας, να συμβάλει στην ενίσχυση των νησιωτικών και παράκτιων περιοχών, στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, στη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης στις τοπικές οικονομίες/κοινωνίες που γειτνιάζουν με καταδυτικά αξιοθέατα.
Είναι ευχής έργον, η λειτουργία του Συμβουλίου Καταδυτικού Τουρισμού να μην παραπεμφθεί στις ελληνικές καλένδες αλλά αυτό να αναλάβει σύντομα δράση, καθώς το προσδοκώμενο έργο του, πρόκειται να συμβάλει σημαντικά στην κατεύθυνση του τιθέμενου στόχου “να γίνει σύντομα η Ελλάδα από πλευράς καταδυτικού τουρισμού η Καραϊβική της Ευρώπης”, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση του Νόμου.
1. Κυριακάκης Ιωάννης, “Ο Καταδυτικός Τουρισμός στην Ελλάδα”, Διπλωματική Εργασία, Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων, Πανεπιστήμιο Πειραιά
2. Μυλωνόπουλος Δημήτριος, Τουριστικό Δίκαιο, 2 η Έκδοση, Εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη, 2016, σελ. 394 επ.
Πηγές
i. ΦΕΚ Α 101/24.5.2020, με το οποίο δημοσιεύθηκε ο Ν. 4688/2020
ii. Αιτιολογική Έκθεση του Ν. 4688/2020
iii. Μυλωνόπουλος Δημήτριος, Τουριστικό Δίκαιο, 2 η Έκδοση, Εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη, 2016, σελ. 394 επ.
iv. Κυριακάκης Ιωάννης, “Ο Καταδυτικός Τουρισμός στην Ελλάδα”, Διπλωματική Εργασία, Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων, Πανεπιστήμιο Πειραιά
Η Ευρυδίκη Μήλιου γεννήθηκε το 1994 στη Λάρισα όπου και μεγάλωσε. Είναι δικηγόρος Λάρισας, μέλος του οικείου Δικηγορικού Συλλόγου, και Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια του Υπουργείου Δικαιοσύνης. Κατέχει μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών από το Δ.Π.Μ.Σ. “Δίκαιο και Οικονομικά’”, συνεργασία του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Εκπαιδεύθηκε το έτος 2018 στον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (GDPR) και έκτοτε επιμορφώνεται συνεχώς επί του αντικειμένου αυτού. Συνεχίζει τις σπουδές της στο Π.Μ.Σ. “Στρατηγική Διοίκηση Τουριστικών Προορισμών και Επιχειρήσεων Φιλοξενίας” του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Μιλά αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά και ρωσικά, ενώ γνωρίζει σύστημα ανάγνωσης και γραφής τυφλών Braille.
