Η λειτουργία της αγοράς υπό συνθήκες πλήρους και ελεύθερου ανταγωνισμού, η αποκέντρωση της τουριστικής διαχείρισης και η τοπική συνεργασία και συντονισμός τουριστικών φορέων, η εφαρμογή της νομοθεσίας, η προώθηση της έρευνας (αγοράς και ψηφιακών εφαρμογών επικοινωνίας) και η δημιουργία πλαισίου προστασίας του τουρίστα καταναλωτή είναι οι άξονες μιας τουριστικής πολιτικής σύγχρονης και αποτελεσματικής.
Ο τουρισμός στην Ελλάδα αποτελεί και θα συνεχίσει, να αποτελεί, έναν από τους στρατηγικούς τομείς της οικονομίας. Δεν είναι μόνο η σημαντική συμμετοχή του στο ΑΕΠ και η κινητοποίηση όλων σχεδόν των κλάδων της οικονομίας, αλλά και η χωρική και κοινωνική διανομή του εισοδήματος με την οποία στηρίζει την περιφέρεια. Πέρα από αυτό τον γενικό κανόνα, ο τουρισμός έχει ως προϊόν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, τα οποία τον διαφοροποιούν από τα άλλα αγαθά με τρόπο που καθιστά αναγκαίο τον ιδιαίτερο χειρισμό τους στα πλαίσια της δημόσιας πολιτικής διαχείρισης και ανάπτυξης.
Τα ιδιαίτερα αυτά χαρακτηριστικά είναι:
1. Το τουριστικό προϊόν αγοράζεται από απόσταση χωρίς ο αγοραστής, λόγω και της σύνθετης και πολυεπίπεδης φύσης του προϊόντος, να έχει άμεση και απτή αντίληψη των ιδιοτήτων και χαρακτηριστικών του.
2. Το τουριστικό προϊόν καταναλώνεται σε ένα περιβάλλον, νομικό, οικονομικό, πολιτισμικό και θεσμικά διαφορετικό από αυτό του μόνιμου συνήθους τόπου διαμονής του
3. Το τουριστικό προϊόν δεν στοκάρεται.
4. Το τουριστικό προϊόν είναι ο “τόπος”.
5. Στο τουρισμό η διατήρηση είναι ανάπτυξη.
1. Το τουριστικό προϊόν αγοράζεται από απόσταση χωρίς άμεση και απτή αντίληψη των ιδιοτήτων και χαρακτηριστικών του από τον καταναλωτή.
Ο καταναλωτής καλείται να επιλέξει τουριστικά προϊόντα από πληροφορίες μέσω κειμένων, εικόνων και βίντεο. Επίσης από συστάσεις γνωστών και από πληροφορίες και κριτικές που διακινούνται μέσω των κοινωνικών δικτύων. Η ιδιομορφία αυτή του τουριστικού προϊόντος παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαδικασία επιλογής και αγοράς από τον καταναλωτή.
Σήμερα οι ψηφιακές τεχνολογίες και ειδικά αυτές της επικοινωνίας και της παραγωγής εμπλουτισμένου περιεχομένου και οι σχετικές εφαρμογές δίνουν τεράστιες νέες δυνατότητες στην παροχή πληροφόρησης μέσα από ένα αυξημένο και εύκολα προσβάσιμο αριθμό καναλιών επικοινωνίας. Τώρα ο καταναλωτής μπορεί εύκολα να έχει πρόσβαση σε εικόνες, βίντεο, live streaming, κριτικές, από τον καναπέ του σπιτιού του, για όλες τις εναλλακτικές επιλογές και τιμές. Πραγματικά η αγορά λειτουργεί υπό συνθήκες πλήρους ανταγωνισμού, όπου ο καταναλωτής γνωρίζει τα πάντα και επιλέγει ελεύθερα.
Παρ’όλα αυτά, σήμερα η κατάσταση αυτή παρέχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε όποιον προσαρμόζεται και υιοθέτει πρώτος τις τελευταίες
τεχνολογίες και ψηφιακές εφαρμογές.
2. Η δεύτερη ιδιότητα του τουριστικού προϊόντος είναι ότι αυτό καταναλώνεται από τον τουρίστα σε ένα ξένο σε αυτόν, οικονομικό,
θεσμικό, νομικό και πολιτισμικό περιβάλλον υπό συνθήκες περιστασιακής συναλλαγής με επιχειρήσεις. Η κατάσταση αυτή επηρεάζει την ψυχολογία και καταναλωτική συμπεριφορά αλλά συχνά και την εμπειρία που τελικά απολαμβάνει ο τουρίστας από το ταξίδι. Η ύπαρξη ενός πλαισίου επικοινωνίας για καταγγελίες, προσφυγές και αναζήτησης της συνδρομής των θεσμών και μηχανισμών επιβολής της νομοθεσίας σε κάθε περίπτωση διένεξης τουριστών με επιχειρήσεις είναι αναγκαία. Τα μέχρι σήμερα σχήματα ελέγχου που έχουν εφαρμοστεί στη χώρα μας αποδείχθηκαν μη αποτελεσματικά και χρειάζεται μια νέα προσέγγιση.
Σε σχέση με το επίμαχο ζήτημα της μίσθωσης ιδιωτικών καταλυμάτων στα πλαίσια της λεγόμενης οικονομίας διαμοιρασμού (Airbnb κ.λπ.) δημιουργεί απορία η ευκολία με την οποία έγινε αποδεκτή η νόμιμη λειτουργία τους. Δεν είναι η φοροδιαφυγή το κύριο ζήτημα εν προκειμένω. Η προσπάθεια ελέγχου του φαινόμενου κατά τη γνώμη μου γίνεται σε λάθος βάση. Η βραχυχρόνια τουριστική ενοικίαση καταλυμάτων, δεν μπορεί να είναι νόμιμη, χωρίς την συνδρομή προϋποθέσεων τεχνικών και λειτουργικών προδιαγραφών που αφορούν στην ασφάλεια, την υγιεινή, όπως και την διαφάνεια στην χρηματική συναλλαγή τουρίστα και ενοικιαστή του καταλύματος. Πως μπορούν να λειτουργούν τουριστικά καταλύματα χωρίς αυτές τις προϋποθέσεις;
3. Το τουριστικό προϊόν δε στοκάρεται
Το τουριστικό προϊόν δεν αποθηκεύεται, ενώ, εκ της φύσεώς του, είναι ευάλωτο σε γεγονότα και συνθήκες που επηρεάζουν την ζήτηση.
Διανυκτέρευση που δεν καταναλώνεται χάνεται, δεν μπορεί να αποθηκευτεί και να καταναλωθεί σε άλλο χρόνο ή τόπο. Το ίδιο ισχύει και για τις μεταφορές, την ψυχαγωγία κ.λπ. Οι κρίσεις μεγαλύτερες η μικρότερες συμβαίνουν συχνά και δεν πρέπει να εξετάζονται στην βάση του εάν, αλλά του πότε θα συμβούν και οι αρμόδιοι φορείς επικοινωνίας, όπως ο ΕΟΤ, πρέπει να είναι έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να τις χειριστούν σύμφωνα με κανόνες και καλές διεθνείς πρακτικές
4. Το τουριστικό προϊόν είναι ο τόπος
Ο τόπος είναι η γεωγραφική και πολιτισμική ενότητα με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Η διαλεκτική σχέση των δύο διαμορφώνει το περιεχόμενο και την εικόνα ενός τόπου άρα και του τουριστικού του προϊόντος, διακριτού, περισσότερο ή λιγότερο από άλλων τόπων. Ένα νησί, μια πόλη, ένα σύμπλεγμα ορεινών όγκων, έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά και τουριστικό και αναπτυξιακό δυναμικό και προοπτική… “γιατί κάποιος να μπει στον κόπο και στα έξοδα να ταξιδέψει σε άλλα μέρη εάν πρόκειται να συναντήσει τις ίδιες συνθήκες με αυτές του τόπου μόνιμης διαμονής του”.
Στο ερώτημα η απάντηση που η ίδια δίνει είναι ότι τελικά το κίνητρο του τουρίστα είναι η αναζήτηση της “διαφορετικότητας”. Αν για παράδειγμα ένας προορισμός έχει άριστες υποδομές διαμονής αλλά όχι ανάλογες υπηρεσίες μετακίνησης ή ψυχαγωγίας, ή ποιότητα φυσικού περιβάλλοντος ή έλλειψη ασφάλειας και κοινωνικών υπηρεσιών, η ποιότητα του προϊόντος συνολικά μειώνεται. Η διαφοροποίηση κάθε τόπου καθορίζει και την ιδιαίτερη διαχείριση για την προοπτική ανάπτυξης δηλαδή τον σχεδιασμό που προσιδιάζει σε κάθε τόπο. Σε διεθνές επίπεδο το πρότυπο των Οργανισμών διαχείρισης Προορισμού (Destination Management Organizations – DMOs) αποτελεί ένα καλό παράδειγμα προς εφαρμογή, εφόσον τύχει ανάλογης θεσμικής οργάνωσης και εξασφάλισης μέσων και πόρων. Η αποκέντρωση σε συνδυασμό με την συνεργασία τοπικών φορέων αποτελεί τον μίτο της Αριάδνης για την απελευθέρωση του τουριστικού αναπτυξιακού δυναμικού της Ελλάδας και κάθε προορισμού.
5. Η διατήρηση είναι ανάπτυξη
Στο τουρισμό που αναζητά την αυθεντικότητα, η βάση του προϊόντος είναι το φυσικό και το ανθρωπογενές περιβάλλον, η φύση και ο πολιτισμός. Η τουριστική ανάπτυξη στις περσότερες των περιπτώσεων έχει ως συνέπεια την αλλοίωση ή και καταστροφή πολλών εκ των βασικών αυτών στοιχείων με αποτέλεσμα με τον χρόνο να διαφοροποιεί το αρχικό προϊόν. Χρήσεις γης, εκμετάλλευση ακτών, υπερτουρισμός, εμπορευματοποίηση κ.λπ. Είναι σοβαρά ζητήματα που προκύπτουν εκ των πραγμάτων. Αυτά συνήθως μειώνουν την αξία του προϊόντος. Αν και ο όρος συντήρηση ηχεί αντιφατικός με την ανάπτυξη στη περίπτωση του τουρισμού εντούτοις είναι απόλυτα συμβατός.
Συνοψίζοντας, η λειτουργία της αγοράς υπό συνθήκες πλήρους και ελεύθερου ανταγωνισμού, η αποκέντρωση της τουριστικής διαχείρισης και η τοπική συνεργασία και συντονισμός τουριστικών φορέων, η εφαρμογή της νομοθεσίας, η προώθηση της έρευνας (αγοράς και ψηφιακών εφαρμογών επικοινωνίας) και η δημιουργία πλαισίου προστασίας του τουρίστα καταναλωτή είναι οι άξονες μιας τουριστικής πολιτικής σύγχρονης και αποτελεσματικής.
Η λειτουργία της αγοράς υπό συνθήκες πλήρους και ελεύθερου ανταγωνισμού, η αποκέντρωση της τουριστικής διαχείρισης και η τοπική συνεργασία και συντονισμός τουριστικών φορέων, η εφαρμογή της νομοθεσίας, η προώθηση της έρευνας (αγοράς και ψηφιακών εφαρμογών επικοινωνίας) και η δημιουργία πλαισίου προστασίας του τουρίστα καταναλωτή είναι οι άξονες μιας τουριστικής πολιτικής σύγχρονης και αποτελεσματικής.
Ο Γιώργος Λύχνος είναι Οικονομολόγος Τουρισμού με ΜΒΑ στην οργάνωση οργανισμών και διοίκησης τουριστικής ανάπτυξης και πρ. αντιδήμαρχος Οικονομικών & Τουρισμού του Δήμου Παξών.
Ο Γιώργος Λύχνος είναι oικονομολόγος Τουρισμού με ΜΒΑ στην οργάνωση οργανισμών και διοίκησης τουριστικής ανάπτυξης και πρ. αντιδήμαρχος Οικονομικών & Τουρισμού του Δήμου Παξών.
