Νίκος Σκουλάς
Παιδεία και Εκπαίδευση: Σημαντική παράμετρος της ανταγωνιστικότητας του τουριστικού προϊόντος
TravelDailyNews: Με δεδομένο ότι μετά την πολύχρονη και πολύπλευρη εμπειρία σας στον τουρισμό, αναλάβατε τα ηνία της νεοσύστατης σχολής Trinity θα μπορούσατε να μας πείτε τι αποτέλεσε την `πρόκληση` σε αυτή τη νέα σας θέση;
Νίκος Σκουλάς: Η σταθερή τάση της μείωσης της ανταγωνιστικότητας του τουριστικού μας προϊόντος τα τελευταία χρόνια έχει, όπως ήταν αναμενόμενο, δημιουργήσει ένα κλίμα προβληματισμού, έντονης κριτικής και απαισιοδοξίας στους παράγοντες του τουρισμού, τόσο στον ιδιωτικό, όσο και στον δημόσιο τομέα.
Ανάλογα με την πηγή της εκφραζόμενης κριτικής μπορεί να φταίει το κράτος (γραφειοκρατία, έλλειψη γενικών και ειδικών υποδομών, ανεπαρκής διαφήμιση και προβολή κ.λ.π.), οι `κακοί επιχειρηματίες` ή και οι `ανεκπαίδευτοι και αδιάφοροι` εργαζόμενοι.
Όλα αυτά μπορεί να έχουν μικρή ή μεγάλη δόση αλήθειας, όσοι όμως τα επικαλούνται αποφεύγουν να αναγνωρίσουν τις δικές τους ευθύνες. Ίσως φταίμε όλοι, σε διαφορετικό ίσως βαθμό.
Η πικρή αλήθεια είναι ότι, από άποψη σχέσης αξίας – τιμής, έχουμε χάσει το ανταγωνιστικό μας πλεονέκτημα, συγκριτικά με τους νέους ανταγωνιστές στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου που, για το παραδοσιακό, μαζικό, παραθεριστικό και συνεπώς εποχικό προϊόν, που προσφέραμε και συνεχίζουμε να προσφέρουμε, έχουν πολύ χαμηλότερο κόστος παραγωγής και πολλή χαμηλότερη τιμή.
Η αναγκαία επανατοποθέτηση μας στην αγορά που απαιτεί υψηλής κατηγορίας ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις, βελτιωμένες γενικές και ειδικές τουριστικές υποδομές, σύνθετα και αναβαθμισμένα προγράμματα απασχόλησης του ελεύθερου χρόνου των φιλοξενούμενων τουριστών, αν και έχει σημειώσει αρκετή πρόοδο, θέλει ακόμα πολλή δουλειά.
Είναι πάντως γενικά αποδεκτό ότι η ποιότητα της τουριστικής μας προσφοράς, πέρα από υποδομές και ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις, είναι ανάλογη με την ποιότητα της εκπαίδευσης των στελεχών μας.
Κάτω από τις τρέχουσες συνθήκες του έντονου διεθνούς ανταγωνισμού, μια ομάδα τουριστικών επιχειρηματιών εκτίμησε ότι η εξασφάλιση πανεπιστημιακού επιπέδου εξειδικευμένων στελεχών είναι ένας παράγοντας ζωτικής σημασίας για την επιβίωση και την υγιή ανάπτυξη του ελληνικού και διεθνούς τουρισμού.
Διαπίστωσαν ότι κανένα ελληνικό κρατικό πανεπιστήμιο δεν προσφέρει προπτυχιακό πρόγραμμα τουριστικού και ξενοδοχειακού management, παρά τις εναγώνιες εκκλήσεις του κλάδου, επί χρόνια τώρα.
Ενώ λοιπόν υπάρχει υπερπροσφορά προγραμμάτων χωρίς σύνδεση με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας, με αποτέλεσμα να παραμένουν άνεργοι χιλιάδες πτυχιούχοι, οι τουριστικοί επιχειρηματίες αδυνατούν να βρουν εξειδικευμένα στελέχη υψηλού επιπέδου.
Αποφάσισαν λοιπόν να πάρουν την πρωτοβουλία και να προσπαθήσουν να καλύψουν, μερικώς έστω, το μεγάλο αυτό κενό. Έτσι γεννήθηκε το TRINITY International Hospitality Studies, ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα, που λειτουργεί μέσα στο πεντάστερο ξενοδοχειακό συγκρότημα και συνεδριακό κέντρο Terra Maris, στη Χερσόνησο της Κρήτης.
Η Κρήτη, ένας εξαιρετικά ελκυστικός τουριστικός προορισμός με ήπιο κλίμα, πλούσιους φυσικούς και πολιτιστικούς πόρους και μεγάλη παράδοση και εμπειρία στην τουριστική και ξενοδοχειακή τέχνη, προσφέρεται ως ιδεώδες τοπίο για να φιλοξενήσει φοιτητές από όλη την Ελλάδα και από όλο τον κόσμο.
TDN: Η ποιότητα στον τουρισμό σε σχέση με τη σωστή τιμή είναι το βασικό ζητούμενο για τον Ελληνικό τουρισμό εδώ και πολλά χρόνια. Πως αυτός ο στόχος συνδυάζεται με την τουριστική εκπαίδευση;
Ν.Σ.: Η ερώτηση περιέχει μια βασική αλήθεια που, αν και αυτονόητη, παραμένει αφηρημένη έννοια για ένα μείζον μέρος των επαγγελματιών του τουρισμού, της εκπαιδευτικής κοινότητας και κατ` επέκταση της ελληνικής κοινωνίας.
Η ανταγωνιστικότητα του τουριστικού προϊόντος της κάθε χώρας, είναι συνάρτηση της ποικιλίας και της ποιότητας της προσφοράς της σε σχέση με την τιμή (value for money), ενώ για κάθε χώρα υπάρχει διαφορετικός συνδυασμός αυτών των στοιχείων που επηρεάζεται από το συγκεκριμένο επίπεδο της τουριστικής ανάπτυξης.
Με βάση αυτές τις παραδοχές και με δεδομένα τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που διαθέτει ή μπορεί να διαθέτει η χώρα μας, η Ελληνική τουριστική προσφορά, πρέπει να διαμορφωθεί κατά τρόπο που να απευθύνεται στην πιο ολιγάριθμη, αλλά ευπορότερη και πιο απαιτητική πελατεία, δίνοντας έμφαση στην ποικιλία και στην ποιότητα, διεκδικώντας βέβαια και την ανάλογη τιμή.
Με λίγα λόγια, η προσφορά μας πρέπει, και πιστεύω, μπορεί να γίνει ιδιαίτερα ποιοτική για να μην υπόκειται, στον ίδιο βαθμό, στην ευαισθησία των τιμών (price sensitivity) και στις οικονομικές διακυμάνσεις στις χώρες προέλευσης τουριστών.
Με βάση αυτή τη λογική, είναι φανερό πως η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του Ελληνικού Τουρισμού είναι μονόδρομος, που περνά μέσα από την ποιότητα.
Ως εδώ, είμαι βέβαιος ότι όλοι συμφωνούμε. Κατά καιρούς εξάλλου, συντεταγμένη πολιτεία, επιχειρηματικοί και κοινωνικοί φορείς, συνδικαλιστές, εργαζόμενοι, απλοί πολίτες – τουρίστες, όλοι εμείς έχουμε διακηρύξει την ανάγκη και τη σκοπιμότητα της ποιοτικής αναβάθμισης των τουριστικών υπηρεσιών και του τουριστικού προϊόντος. Αν ρωτήσουμε όμως έναν – έναν, πώς εννοεί και πώς ορίζει την ποιότητα, θα πάρουμε διαφορετική από τον καθένα απάντηση.
Προέχει λοιπόν, να προσδιορίσουμε και να συμφωνήσουμε στο τι είναι ποιότητα.
Το μόνο σίγουρο είναι πως η ποιότητα είναι μία σημαντική – ίσως η σημαντικότερη – παράμετρος της ανταγωνιστικότητας του τουριστικού προϊόντος και ότι, όπως όλες οι παράμετροι, μπορεί να μετρηθεί και να συσχετισθεί με πρότυπα και στόχους.
Κατά τη γνώμη μου, η ποιότητα δεν είναι ένα βολικό σύνθημα – πανάκεια και, ακόμη περισσότερο, δεν είναι συνήθως αυτό που νομίζουμε εμείς.
Σε τελική ανάλυση, ο μόνος αρμόδιος να μιλήσει για την ποιότητα ενός τουριστικού προϊόντος είναι ο φιλοξενούμενος πελάτης – καταναλωτής του.
Αν ένα προϊόν είναι η ικανοποίηση που προσφέρει η χρήση του (και αυτό είναι πλέον αυτονόητο) είναι προφανές ότι η γνώση και η κρίση για το επίπεδο της ποιότητας του προϊόντος μας, βρίσκεται στο κεφάλι του πελάτη μας.
Αυτή ακριβώς η διαπίστωση αναδεικνύει τη σημασία και την αξία της εκπαίδευσης. Στο νέο ανταγωνιστικό περιβάλλον οι άνθρωποι που παράγουν και προσφέρουν την ποιότητα δεν μπορεί να είναι πλέον, καλοπροαίρετοι έστω, ερασιτέχνες ή εμπειροτέχνες.
Χρειάζονται επιστημονική παιδεία και κατάρτιση, βαθιά γνώση της ψυχολογίας της συμπεριφοράς, της θεωρίας των κινήτρων και επικοινωνιακές δεξιότητες.
Αυτά ακριβώς διδάσκουμε στο TRINITY. Ένα αληθινά αποτελεσματικό ηγετικό στέλεχος είναι εκείνο, που έχει τις γνώσεις και τις ικανότητες να ανταποκριθεί στις εκπεφρασμένες ανάγκες του φιλοξενούμενου πελάτη, αλλά προπαντός να μπορεί να διαγνώσει τις ανέκφραστες επιθυμίες του και να τις υπερβεί. Κοντολογίς, να μπορεί να κάνει τον κάθε πελάτη να νοιώθει ξεχωριστός (V.I.P.).
TDN: Χρόνια η Ελλάδα προσπαθεί να εισχωρήσει στην Συνεδριακή αγορά, στόχος που αναζητούσε και η διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 στην Αθήνα, χωρίς όμως να υπάρχουν σπουδές στην χώρα μας που να εξειδικεύουν στελέχη για συνέδρια. Πιστεύετε ότι μπορεί ο στόχος αυτός να επιτευχθεί;
Ν.Σ.: Η μεγάλη σημασία του συνεδριακού τουρισμού ως μέσου συμπλήρωσης, εμπλουτισμού και βελτίωσης της τουριστικής προσφοράς είναι αυτονόητη, αφού κοινό χαρακτηριστικό εκείνων που συμμετέχουν σε συνεδριακές εκδηλώσεις είναι το υψηλό μορφωτικό και εισοδηματικό τους επίπεδο.
Η συνεδριακή δραστηριότητα προσφέρεται ιδιαίτερα για δωδεκάμηνο τουρισμό. Σε συνδυασμό με άλλα συνθετικά στοιχεία της τουριστικής προσφοράς, ενισχύει την προσπάθεια δημιουργίας χειμερινών προγραμμάτων που ενεργοποιούν ξενοδοχειακές και άλλες τουριστικές εγκαταστάσεις, καθώς και ανθρώπινο δυναμικό τα οποία αναγκαστικά αργούν, ιδίως στο πεντάμηνο Νοεμβρίου – Μαρτίου.
Η Ελλάδα διαθέτει μοναδικά συγκριτικά πλεονεκτήματα για τη διεκδίκηση μεγάλου μεριδίου της συνεδριακής αγοράς. Σήμερα οι κορυφαίοι φορείς διοργάνωσης συνεδρίων, σκέπτονται την Ελλάδα ως προορισμό όπου οι σύνεδροι αναζητούν τις επαγγελματικές, επιστημονικές και πολιτιστικές τους ρίζες.
Επιπροσθέτως, οι περισσότερες τουριστικά ανεπτυγμένες περιοχές της χώρας μας διαθέτουν αξιόλογες ξενοδοχειακές μονάδες με συνεδριακές εγκαταστάσεις κατάλληλες για τη διεξαγωγή συνεδριακών εκδηλώσεων υψηλού επιπέδου.
Έχουμε επίσης την καλή τύχη να υπάρχουν στη χώρα μας σοβαροί επαγγελματίες οργανωτές συνεδρίων (PCOs) με διεθνείς προσβάσεις και κύρος.
Παρ` όλα αυτά, βρισκόμαστε σε μια απελπιστικά χαμηλή θέση στην κατάταξη των συνεδριακών προορισμών. Τι φταίει;
Ασφαλώς οι ελλείψεις σε ειδική τουριστική υποδομή που προανέφερα, αποτελούν σοβαρό ανασταλτικό παράγοντα. Ιδιαίτερα, η έλλειψη έστω και ενός αυτοτελούς συνεδριακού κέντρου που θα μπορεί να φιλοξενεί πολύ μεγάλα συνέδρια σε συνδυασμό μάλιστα με μεγάλους εκθεσιακούς χώρους, όταν όλοι οι ανταγωνιστές μας τα διαθέτουν, εξηγεί γιατί δεν παίρνουμε μεγάλα συνέδρια. (Το πολύπαθο συνεδριακό και, ίσως εκθεσιακό κέντρο, της Αθήνας βρίσκεται ακόμα υπό σκέψη και μελέτη).
Υστερούμε σε γενικές υποδομές, αλλά ευτυχώς έχουμε θετικές εξελίξεις σ` αυτό τον τομέα, χάρη στα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης, αλλά και στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004.
Κατά τη γνώμη μου, πάντως, η πιο μεγάλη αδυναμία μας είναι υποκειμενική: Η έλλειψη συνεδριακής κουλτούρας και η συνειδητοποίηση της μεγάλης σημασίας της για τον τουρισμό και, κατ` επέκταση, για το σύνολο της οικονομίας της χώρας μας.
Για να αξιοποιήσουμε αποτελεσματικά τις δυνατότητες μας στην ανάπτυξη του συνεδριακού τουρισμού χρειάζεται γνώση και εμπειρία. Πρέπει να κατακτήσουμε γνωστικά, αλλά και να ασκηθούμε στην οργάνωση, στην υποστήριξη, στη διαχείριση και την προβολή συνεδρίων, μεγάλων και μικρών, συμπεριλαμβανομένων και σεμιναρίων, συμποσίων, εταιρικών συναντήσεων και λοιπών εκδηλώσεων.
Χρειάζεται να δημιουργήσουμε ικανά και εξειδικευμένα στελέχη που θα πάρουν στις πλάτες τους τη μεγάλη αυτή προσπάθεια. Προσπάθεια που απαιτεί συνέργιες σε ολόκληρο το φάσμα της συνεδριακής δραστηριότητας, από τον ΕΟΤ και τις διοικήσεις των Περιφερειών της χώρας, μέχρι τους επαγγελματίες οργανωτές συνεδρίων (PCOs), τους ξενοδόχους, τους πωλητές και τους τεχνικούς υποστήριξης σε κάθε ξενοδοχείο.
Στο τελευταίο αυτό σημείο, της υποστήριξης δηλαδή, των συνεδρίων, μεγάλων και μικρών, ιδιαίτερα των μικρών, υστερούμε σε εξειδικευμένο προσωπικό με τεχνικές γνώσεις και δεξιότητες. Κάθε φορέας οργάνωσης συνεδριακών εκδηλώσεων, χρειάζεται τον άνθρωπο του, σύμβολο και υποστηρικτή, που κατανοεί, προβλέπει και καλύπτει τις συνεδριακές του ανάγκες. Είναι υποχρέωση μας να δημιουργήσουμε αυτά τα στελέχη, δίνοντας έτσι νόημα, αντίκρισμα και αξία στο σύνολο των προσπαθειών μας για την ανάπτυξη του συνεδριακού τουρισμού.
Το εκπαιδευτικό ίδρυμα TRINITY αναγνωρίζοντας τη βαρύτητα αυτής της πρόκλησης, σε στενή συνεργασία και με την αμέριστη υποστήριξη του Ελληνικού Συνδέσμου Επαγγελματιών Οργανωτών Συνεδρίων (HAPCO) και της European Federation of Associations of Professional Congress Organizers (EFAPCO) οργάνωσε και προσφέρει πρόγραμμα τετραετούς ή διετούς φοίτησης (Bachelor ή Associate Degree) με εντατική πρακτική εξάσκηση στο σύγχρονο και άρτια οργανωμένο Συνεδριακό Κέντρο στο Συγκρότημα Terra Maris και Creta Maris.
Είναι από τα λίγα, αν όχι το μοναδικό πρόγραμμα Convention, Event and Exhibition Management στην Ευρώπη με υψηλότατα πανεπιστημιακά standards και εποπτευόμενο internship.
Ελπίδα και στόχος μας είναι να συμβάλουμε στην αναβάθμιση του συνεδριακού τουρισμού στη χώρα μας αλλά και παγκόσμια, αφού οι φοιτητές μας προέρχονται από πολλές χώρες.
TDN: Ο τουριστικός κλάδος συνεχώς αλλάζει και εξελίσσεται. Πιστεύετε ότι τα στελέχη του κλάδου πρέπει να καταρτίζονται και τι ευκαιρίες κατάρτισης υπάρχουν;
Ν.Σ.: Πράγματι ο κλάδος του τουρισμού αλλάζει και εξελίσσεται με ραγδαίους ρυθμούς. Η συνεχιζόμενη, δια βίου κατάρτιση των στελεχών και υπαλλήλων που τον υπηρετούν είναι όχι μόνον επιθυμητή, αλλά κυριολεκτικά, όρος επιβίωσης.
Οι σχολές του ΟΤΕΚ, μέσες και ανώτερες, προσφέρουν ικανοποιητική αρχική κατάρτιση σε βασικές δεξιότητες και εκπαίδευση σε στελεχιακό επίπεδο.
Το πρόγραμμα συνεχιζόμενης κατάρτισης όμως, όπως προσφέρεται και εφαρμόζεται από τον ΟΑΕΔ, δεν αποτελεί αξιόπιστη, κατά τη γνώμη μου, λύση.
Χρειάζονται ριζικές αλλαγές για προσαρμογή στα διεθνή πρότυπα.
TDN: Ποια προσόντα θα πρέπει να ζητούν οι εργοδότες από τους νέους που έχουν τελειώσει κάποια τουριστική σχολή; Πως η Trinity προετοιμάζει τους φοιτητές της για τις απαιτήσεις της αγοράς;
Ν.Σ.: Θα συνιστούσα στους εργοδότες να επιμένουν σε ένα συνδυασμό ακαδημαϊκής θεωρίας και πρακτικής εξάσκησης.
Δυστυχώς τα ΤΕΙ και τα ΙΕΚ, παρά τις ελπίδες που στηρίξαμε σ` αυτά, εγκαταλελειμμένα στην τύχη τους από την πολιτεία, με ελάχιστες εξαιρέσεις, δεν παράγουν αποφοίτους έτοιμους για την αγορά εργασίας.
Κάποια ξένα πανεπιστήμια, ιδιαίτερα τα Βρετανικά (αναφέρομαι μόνο σε τουριστικές σπουδές), εκδίδουν πτυχία χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα και πάντως μόνο με θεωρία. `Αλλες ευρωπαϊκές σχολές επικεντρώνονται κυρίως σε επαγγελματικές δεξιότητες, αγνοώντας τη γενική παιδεία που πρέπει να τις συνοδεύει.
Τα Αμερικανικά πανεπιστήμια για Hospitality Management παρέχουν έναν άρτιο συνδυασμό θεωρίας και πράξης και παραδίδουν στην αγορά έτοιμα διευθυντικά στελέχη, αλλά είναι πανάκριβα.
Το TRINITY προσφέρει πανεπιστημιακού επιπέδου τουριστική και ξενοδοχειακή παιδεία και εκπαίδευση υψηλών προτύπων σε άριστο συνδυασμό με εντατική πρακτική εξάσκηση.
Οι φοιτητές και φοιτήτριες του TRINITY ζουν, μελετούν και ασκούνται σε περιβάλλον πέντε αστέρων, εξασφαλίζοντας σίγουρη απασχόληση και επιτυχή καριέρα.
Κάθε χρόνο, οι φοιτητές πλήρους παρακολούθησης (full time) κατά την καλοκαιρινή περίοδο έχουν τρίμηνη πρακτική εξάσκηση στα Maris Hotels ή άλλα συμβαλλόμενα ξενοδοχεία. Η εργασία τους είναι πλήρως αμειβόμενη, με ένσημα και με ακαδημαϊκή αναγνώριση.
Όλα τα μαθήματα διδάσκονται στην Αγγλική, μια και είναι η επικρατέστερη σήμερα γλώσσα στον τουρισμό, ενώ παράλληλα διδάσκονται στοιχεία Γερμανικής, Γαλλικής, Ισπανικής και Ελληνικής γλώσσας (για ξένους φοιτητές).
Πιστεύουμε ότι το εκπαιδευτικό ίδρυμα TRINITY International Hospitality Studies αποτελεί την απαραίτητη ελληνική υπέρβαση στην τουριστική και ξενοδοχειακή παιδεία, εκπαίδευση και κατάρτιση. Αντί να στέλνουμε τα παιδιά μας να σπουδάσουν hospitality στο εξωτερικό (με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε οικονομικές και άλλες θυσίες), τώρα μπορούμε εμείς να φιλοξενούμε νέους από το εξωτερικό.
Η συντακτική ομάδα του TravelDailyNews Greece & Cyprus διαθέτει πάνω από 35 χρόνια εμπειρία σε Β2Β τουριστική ειδησεογραφία καθώς επίσης και σε θέματα marketing και επικοινωνίας.
