Τις πρώτες παρατηρήσεις για το Σχέδιο Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τον Τουρισμό ανακοίνωσε την περασμένη Παρασκευή, 22 Ιουνίου, το τμήμα Τουρισμού του Συνασπισμού. Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι, αντί να […]
Τις πρώτες παρατηρήσεις για το Σχέδιο Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τον Τουρισμό ανακοίνωσε την περασμένη Παρασκευή, 22 Ιουνίου, το τμήμα Τουρισμού του Συνασπισμού. Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι, αντί να ασχολείται με τη χωρική διάρθρωση<...>του τομέα Τουρισμός, όπως προβλέπει ο νόμος, ασχολείται πολύ περισσότερο με την επίλυση ή την υπόδειξη τρόπων επίλυσης θεμάτων τουριστικής πολιτικής. Με άλλα λόγια η ενασχόληση του Ε.Χ.Π με την οργάνωση του χώρου είναι αρκετά πιο περιορισμένη και ως επί το πλείστον γενική και ασαφής, ενώ η ενασχόλησή του με την οργάνωση του Τουριστικού Τομέα καταλαμβάνει μεγαλύτερο μέρος και σε πολλά σημεία είναι μάλιστα λεπτομερέστατη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η εισαγωγή, εν είδει πορίσματος του Σχεδίου, μιας νέας λειτουργικής μορφής τουριστικής εγκατάστασης, που φέρει τον τίτλο «σύνθετη και ολοκληρωμένη ανάπτυξη τουριστικής υποδομής σταθερού παραθερισμού», χωρίς η μορφή αυτή να έχει τεκμηριωμένα προκύψει από τις ανάγκες του Τουριστικού Τομέα και χωρίς καν να συγκαταλέγεται στα αιτήματα των φορέων του. Πρόκειται στην ουσία για παραθεριστική κατοικία (για πώληση) και μάλιστα εκτός σχεδίου, την οποία το ΥΠΕΧΩΔΕ θα μπορούσε να προωθήσει με την υφιστάμενη νομοθεσία, επιλέγει, όμως, να υποστηρίξει, ότι αποτελεί τουριστική εγκατάσταση, προκειμένου να την διοχετεύσει όχι μόνο σε οργανωμένους υποδοχείς, όπως πχ ΠΕΡΠΟ, αλλά και γενικά στις εκτός σχεδίου περιοχές, χωρίς να προηγηθεί μελέτη και διαδικασία πολεοδόμησης, και μάλιστα με τους αυξημένους όρους δόμησης ξενοδοχείων εκτός σχεδίου.
Δεύτερον, κατά τον Συνασπισμό, η ενασχόληση του Σχεδίου με τη χωρική διάρθρωση του Τουρισμού, όπου επιχειρείται, πραγματοποιείται με τρόπο γενικό και ασαφή, έτσι ώστε τελικά λίγο – πολύ όλα να επιτρέπονται παντού, χωρίς προϋποθέσεις και περιορισμούς. Περιορισμοί τουριστικής δραστηριότητας δεν τίθενται (ή τίθενται στοιχειωδώς) ούτε ακόμη και εκεί, που επιβάλλονται, κατά τον κοινό νου, από την ανάγκη προστασίας των φυσικών και πολιτιστικών πόρων (πχ ούτε στις περιοχές NATURA ή στα μικρά νησιά) και η γενική εντύπωση είναι ότι η τουριστική δραστηριότητα μπορεί ανενόχλητα να εξαπλωθεί παντού. Ο προβληματισμός για το μέγεθος της τουριστικής προσφοράς, που ήδη έχει κατά πολύ υπερβεί τη ζήτηση, σε βαθμό που σε πολλές περιοχές να έχουμε «υπερπροσφορά», δεν εγγίζει το Σχέδιο. Και δεν το εγγίζει, όχι μόνο από τη σκοπιά των εγκατεστημένων ιδιωτικών επιχειρήσεων, που σε συνθήκες υπερπροσφοράς απαξιώνονται με γοργούς ρυθμούς, αλλά ούτε καν από τη σκοπιά της απόδοσης των δημόσιων (ευρωπαϊκών και εθνικών) κεφαλαίων, που διατίθενται για τη δημιουργία νέας πρόσθετης τουριστικής προσφοράς, ούτε από τη σκοπιά της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης με πρόσθετη (άχρηστη ή μη σκόπιμη σε μεγάλο βαθμό) δόμηση, της ενδεχόμενης ανεπάρκειας της ενέργειας και των υδατικών πόρων και της υπέρβασης των αντοχών των γενικών υποδομών, που σε τελευταία ανάλυση αποτελεί την κύρια σκοπιά αρμοδιότητας ΥΠΕΧΩΔΕ.
Τρίτον, “είναι φανερό στον έμπειρο περί τον Τουρισμό αναγνώστη, ότι οι συντάκτες αγνοούν τον Τομέα, τις επιδόσεις και τα προβλήματά του, καθώς και τον εξαιρετικά σύνθετο στις μέρες μας τρόπο «λειτουργίας» του“. Και εξηγεί: Χρησιμοποιούν λανθασμένα επιχειρήματα και παραλείπουν να τεκμηριώσουν όσα οι ίδιοι αναφέρουν ως «ανάγκες» του Τομέα, με κυριότερη την «ανάγκη» για «τουριστική κατοικία». Είναι δε χαρακτηριστικό, ότι στις ενδεδειγμένες για «τουριστική κατοικία» περιοχές περιλαμβάνουν όλες τις περιοχές, για τις οποίες έχει εκφραστεί μέχρι σήμερα συγκεκριμένο επενδυτικό ενδιαφέρον, το οποίο παρέμενε αδρανές, μέχρις ότου καταστεί δυνατή η άτυπη πολεοδόμηση, που το ίδιο προβλέπει. Οι φωτογραφικές ρυθμίσεις είναι εν προκειμένω φανερές.
Τέταρτον, ο τουριστικός τομέας αντιμετωπίζει σειρά προβλημάτων, στα οποία ασφαλώς δεν περιλαμβάνεται η «τουριστική κατοικία». “Η νέα αυτή λειτουργική μορφή θα ευνοήσει σε πρώτη φάση ελάχιστους τουριστικούς επιχειρηματίες, που εν προκειμένω θα λειτουργήσουν απλά ως «οικοπεδούχοι», καθώς και ορισμένες μεγάλες κατασκευαστικές εταιρίες (developers) και τράπεζες, που και διαθέτουν θυγατρικές real estate και ενδιαφέρονται να προσφέρουν στην αγορά νέα δανειακά προϊόντα. Θα βοηθήσει ακόμη σε ορισμένες περιπτώσεις να διαμορφωθεί το αναγκαίο « story» για τη συγκέντρωση χρημάτων μέσω του Χρηματιστηρίου. Αντίθετα, θα βλάψει την παραδοσιακή τουριστική προσφορά (ξενοδοχεία και άλλες μορφές καταλυμάτων) διότι -εάν ο «θεσμός» επιτύχει -θα της στερήσει ασφαλώς πελατεία και το κυριότερο θα βλάψει σημαντικά το Περιβάλλον των τουριστικών περιοχών. Ο μικρομεσαίος τουριστικός επιχειρηματίας δεν θα έχει πρόσβαση στη μορφή αυτή επένδυσης, ενώ ταυτόχρονα θα στερείται κρατικών ενισχύσεων αναβάθμισης, διότι οι περιορισμένοι πόροι θα διατίθενται για τη χρηματοδότηση παραθεριστικών κατοικιών. Μ’ άλλα λόγια πρόκειται για μια μορφή, που ευνοεί λίγους μεγάλους και θίγει όλους του άλλους και το κοινωνικό σύνολο, αφού επιβαρύνει το Περιβάλλον”.
Πέμπτον, σε ότι αφορά στο αμιγώς χωροταξικό μέρος του ΕΧΠ που θα έπρεπε να αποτελεί και το κύριο, αν όχι το μοναδικό αντικείμενο της ΚΥΑ, το τμήμα Τουρισμού του ΣΥΝ επισημαίνει τα εξής:
- η προτεινόμενη διαίρεση της χώρας σε επιμέρους περιοχές γίνεται με πολλαπλά και κυρίως ανόμοια κριτήρια : γεωγραφικά (νησιά, παράκτιες περιοχές, ορεινές περιοχές κλπ), περιβαλλοντικά – φυσικά – πολιτιστικά (περιοχές του δικτύου NATURA 2000, αρχαιολογικοί χώροι, παραδοσιακοί οικισμοί) και αναπτυξιακά – πληθυσμιακά (ανεπτυγμένες τουριστικά περιοχές, αναπτυσσόμενες τουριστικά περιοχές, μητροπολιτικά κέντρα) έτσι ώστε το αποτέλεσμα της κατηγοριοποίησης να είναι δύσκολα κατανοητό, αμφιλεγόμενο και σε πολλά σημεία αντιφατικό.
- οι κατευθύνσεις χωρικής οργάνωσης, χωρίς βασικούς κατευθυντήριους άξονες, αποφεύγουν να καθορίσουν το είδος και την ένταση της επιθυμητής ανάπτυξης κατά κατηγορία περιοχών με αποτέλεσμα να επιτρέπονται τα πάντα στο σύνολο της χώρας, χωρίς να αποσαφηνίζεται ποιες είναι τελικά οι περιοχές προτεραιότητας για την τουριστική ανάπτυξη.
- οι προτεινόμενες ειδικές και τεχνικές υποδομές είναι στην πραγματικότητα ένα γενικόλογο ευχολόγιο χωρίς να προσδιορίζεται αν πρόκειται για έργα ενταγμένα ή όχι σε τρέχοντα προγράμματα και χωρίς χρονικό ορίζοντα για την υλοποίησή τους.
- οι κατευθύνσεις για κατηγορίες χώρου με ειδικό καθεστώς και η επίλυση συγκρούσεων με άλλες χρήσεις παρουσιάζουν αντιφάσεις. Ενώ το ΕΧΠ αποδέχεται τους περιορισμούς που επιβάλλει το ειδικό καθεστώς, εξαιρεί από αυτούς τις τουριστικές υποδομές μεγάλης κλίμακας (σύνθετες και ολοκληρωμένες αναπτύξεις τουριστικών υποδομών παραθεριστικού τουρισμού). Η ίδια εξαίρεση προτείνεται και στις περιοχές NATURA 2000. Η μεγάλης κλίμακας ανάπτυξη κατισχύει επομένως της προστασίας και της αειφορικότητας του περιβάλλοντος σε ένα Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης.
Επιγραμματικά επισημαίνει επίσης ότι:
- Το σχέδιο ΕΧΠ δημοσιοποιήθηκε πριν την ολοκλήρωση του Εθνικού Χωροταξικού Σχεδιασμού, τις κατευθύνσεις του οποίου θα έπρεπε να ακολουθεί και να εξειδικεύει.
- Η σύνταξη του σχεδίου έγινε χωρίς τη συνεργασία με αρμόδιους φορείς όπως το ΤΕΕ ή οι επαγγελματικοί φορείς του τουριστικού τομέα.
- Το σχέδιο χαρακτηρίζεται από μια συστηματική προσπάθεια ενίσχυσης μιας γενικευμένης ασυδοσίας καθώς αποφεύγει να προτείνει περιορισμούς σε περιοχές (κορεσμένες ή μη) που κινδυνεύουν με απαξίωση αλλά και όρια στην επιδιωκόμενη ανάπτυξη των υπόλοιπων περιοχών. Αποφεύγει επίσης να προτείνει ρυθμίσεις για σοβαρά προβλήματα, όπως η εκτός σχεδίου τουριστική και παραθεριστική δόμηση, και η ανάπτυξη σε περιοχές όπου παρατηρείται ήδη εξάντληση φυσικών πόρων όπως το νερό. ΄Ερχεται κατά συνέπεια αρωγός στην αντίληψη ότι η ανάπτυξη ταυτίζεται με τη μεγέθυνση, άποψη που συχνά διατυπώνεται από επίσημα κυβερνητικά χείλη.
- Το σχέδιο μέσα από την “προχειρότητά” του ανοίγει επικίνδυνους δρόμους όταν π.χ. προτείνει την ανέγερση ξενοδοχείων εντός οικισμού σε νησιά όπως Δεσποτικό, Κέρος, Λέβιθα, Κίναρος, Σαρία, Καλόλιμνος κλπ που είναι γνωστό ότι είναι ακατοίκητα και δεν διαθέτουν οικισμούς, ορισμένα δε από αυτά είναι χαρακτηρισμένα ως αρχαιολογικοί χώροι και προστατεύονται αυστηρά από την Αρχαιολογική Υπηρεσία.
- Προωθεί τελικά τη δημιουργία μιας νέας μορφής τουριστικής εγκατάστασης (σύνθετες και ολοκληρωμένες αναπτύξεις τουριστικών υποδομών σταθερού παραθερισμού, βλ. παραθεριστική κατοικία), που οπωσδήποτε δεν αποτελεί αντικείμενο του χωροταξικού σχεδιασμού, με στόχο να παρακαμφθεί η νομοθεσία για την οργανωμένη εκτός σχεδίου δόμηση αλλά και να υπερκεραστούν τα θεσμικά εμπόδια και οι ποικίλες αντιδράσεις που συναντούν οι δρομολογημένες μεγάλες σχετικές επενδύσεις.
Για όλους τους παραπάνω λόγους, ο Συνασπισμός υποστηρίζει πως “το κατατεθέν Ειδικό Χωροταξικό σχέδιο για τον Τουρισμό δεν μπορεί ν΄αποτελέσει βάση ουσιαστικού διαλόγου και πρέπει να αποσυρθεί. `Aποψή μας είναι ότι πρέπει να διαμορφωθεί ένα νέο Σχέδιο μετά από οργανωμένη διαβούλευση με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και με στόχο να εξυπηρετήσει την οικονομία, την κοινωνία, τον τουρισμό και το περιβάλλον στο πλαίσιο μιας αειφόρου και βιώσιμης ανάπτυξης”.
Η Βίκυ είναι συνιδρυτής της Travel Media Applications και υπεύθυνη για την αρχισυνταξία των TravelDailyNews Greece & Cyprus και TravelDailyNews International.
Στην εταιρεία έχει αναλάβει την οικονομική διεύθυνση.
