Τελευταία νέα
ΑρχικήΤουριστικοί ΦορείςΕλληνικοίΤουρισμός: Επιπτώσεις και μαθήματα από την κρίση
Ινστιτούτο Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων

Τουρισμός: Επιπτώσεις και μαθήματα από την κρίση

Η κρίση που έπληξε την παγκόσμια οικονομία έλαβε τέτοιες διαστάσεις που κανένας κλάδος δεν κατάφερε να παραμείνει ανεπηρέαστος και επομένως ούτε και ο τουρισμός. Ο ελληνικός τουρισμός, μάλιστα, εξαιτίας του ότι δεν είναι τόσο ανθεκτικός όσο ο παγκόσμιος σημείωσε σημαντικές απώλειες, οι οποίες είναι ακόμη μεγαλύτερες αν υπολογιστούν…

Η κρίση που έπληξε την παγκόσμια οικονομία έλαβε τέτοιες διαστάσεις που κανένας κλάδος δεν κατάφερε να παραμείνει ανεπηρέαστος και επομένως ούτε και<...> ο τουρισμός. Ο ελληνικός τουρισμός, μάλιστα, εξαιτίας του ότι δεν είναι τόσο ανθεκτικός όσο ο παγκόσμιος σημείωσε σημαντικές απώλειες, οι οποίες είναι ακόμη μεγαλύτερες αν υπολογιστούν βάσει των αποτελεσμάτων που θα είχαμε αν είχε διατηρηθεί η πορεία των προηγούμενων ετών. Αυτά αναφέρει ανάλυση του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ).

Πιο συγκεκριμένα, οι αφίξεις αλλοδαπών τουριστών στη χώρα μας το 2009 θα ανέρχονταν σε 16.497.000 αν συνεχιζόταν η κατά 3,5% μέση ετήσια αύξηση που ίσχυε την περίοδο 1990-2008, ενώ τελικά εκτιμάται ότι διαμορφώθηκαν στις 14.704.479, καταγράφοντας απώλειες της τάξης του 1.792.521 ή 12,2%. Όσον αφορά το ακαθάριστο τουριστικό προϊόν, αυτό θα ανήρχετο εφέτος στα 17,79 δισ. ευρώ αν είχε συνεχιστεί η μέση ετήσια αύξηση του 9,6% της περιόδου 1990-2008. Τελικά το πραγματοποιηθέν τουριστικό προϊόν διαμορφώθηκε στα 16,18 δισ. ευρώ, σημειώνοντας απώλειες 1,61 δισ. ευρώ ή 10%. Οι απώλειες σε θέσεις απασχόλησης ανήλθαν σε 47.774 ή 10%. Τέλος, οι κατά 1,8 εκατ. λιγότερες αφίξεις είχαν ως αποτέλεσμα τα τουριστικά έσοδα της χώρας να σημειώσουν απώλειες της τάξης των 1.244,7 εκατ. ευρώ ή 12%, ενώ οι απώλειες σε έσοδα του ξενοδοχειακού κλάδου ανήλθαν στο 20% περίπου.

Σε επίπεδο πελατών (τουριστών) ο μεν εσωτερικός τουρισμός φαίνεται πως επηρεάστηκε λιγότερο από τον αλλοδαπό ή τουλάχιστον με κάποια υστέρηση. Οι αλλοδαποί τουρίστες που επισκέφθηκαν τη χώρα μας το 2009, σαφώς επηρεασμένοι από την κρίση και το κλίμα αβεβαιότητας και ανησυχίας που επικράτησε, προέβησαν σε περικοπή της μέσης ημερήσιας δαπάνης τους από 79 ευρώ το 2008 στα 62 ευρώ το 2009. Αξιοσημείωτο είναι, ωστόσο, ότι αύξησαν τον μέσο αριθμό διανυκτερεύσεών τους, γεγονός που αποδίδεται στις προσφορές των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων. Σκοπός των προσφορών αυτών ήταν να αντιμετωπίσουν τα ξενοδοχεία τις χαμηλές πληρότητες και το χαμηλό κύκλο εργασιών.

Συμπερασματικά, στον τουριστικό τομέα –τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε τοπικό επίπεδο- έχει διαμορφωθεί μία εντελώς νέα κατάσταση, κύρια χαρακτηριστικά της οποίας είναι:

Η νέα κατάσταση που έχει διαμορφωθεί
Επιχειρήσεις
– Χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης
– Μειωμένες πωλήσεις και πληρότητες που δημιουργούν πρόβλημα ρευστότητας
– Δυσκολία πρόσβασης σε τραπεζικό δανεισμό
– Αύξηση των πωλήσεων μέσω διαδικτύου
– Αποτυχία των προϊόντων χαμηλής ποιότητας
– Δέχονται πιέσεις για μείωση των τιμών
Καταναλωτές
– Περικοπή δευτερευουσών, αλλά όχι των κύριων διακοπών
– Κυνηγούν τις ευκαιρίες και τις προσφορές
– Καθυστέρηση στην απόφαση των πελατών να πραγματοποιήσουν ταξίδια και καθυστερήσεις στα κλεισίματα
– Ταξίδια σύντομής διάρκειας σε μικρή απόσταση από τον τόπο κατοικίας
– Μείωση κόστους ταξιδιού και της τουριστικής δαπάνης
– Προτίμηση των αεροπορικών εταιριών χαμηλού κόστους
– Προτίμηση προορισμών με ευνοϊκή συναλλαγματική ισοτιμία
– Στροφή στον εσωτερικό τουρισμό
– Ανασφάλεια και αβεβαιότητα που προκαλούν στροφή προς την αποταμίευση.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο ιδιωτικός και ο δημόσιος τομέας καλούνται να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να δράσουν αποτελεσματικά, χαράσσοντας μία νέα στρατηγική ανάπτυξης με μακροχρόνιο ορίζοντα.

Ο ιδιωτικός τομέας πρέπει να προβεί σε:

  • Αλλαγή νοοτροπίας και στόχευση στην ικανοποίηση του πελάτη. Η πελατοκεντρική προσέγγιση έχει αποδειχθεί πολλάκις σωτήρια σε περιόδους κρίσης. Προς επίτευξη του στόχου αυτού κρίνεται απαραίτητη η αναγνώριση και συνεχής μελέτη των καταναλωτικών τάσεων και προτιμήσεων, αλλά και η πρόσληψη και απασχόληση ικανών συνεργατών που αντιλαμβάνονται τους στόχους της επιχείρησης και τους υιοθετούν στην καθημερινή τους πρακτική.
  • Υιοθέτηση έξυπνων τεχνικών μάρκετινγκ, στοχεύοντας στους ήδη υπάρχοντες πελάτες για περιορισμό του κόστους και ενίσχυση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης και προσφέροντας ευελιξία στον τρόπο πληρωμής, στις παρεχόμενες υπηρεσίες κ.ά.
  • Προσφορά καλής σχέσης ποιότητας – τιμής.
  • Εντοπισμό των αγορών – κλειδιά, οι οποίες μπορεί να είναι τόσο οι γειτονικές μας χώρες, όσο και οι αναδυόμενες οικονομίες.
  • Χρήση νέων τεχνολογιών για την απόκτηση ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος.
  • Διαφοροποίηση και προσφορά προϊόντων και υπηρεσιών που δεν προσφέρουν οι ανταγωνιστικές επιχειρήσεις.
  • Συνεργασία, τόσο σε επίπεδο επιχειρήσεων, όσο και με το δημόσιο τομέα.

Από την άλλη, το κράτος πρέπει να εξασφαλίσει αρχικά την αντιστροφή του οικονομικού κλίματος, ώστε να αυξηθούν οι πιθανότητες ανάκαμψης του τουρισμού και εν συνεχεία να χαράξει μία μακροχρόνια στρατηγική ανάπτυξης, η οποία θα αποτελεί απόσταγμα διδαγμάτων και μαθημάτων από την οικονομική κρίση. Οι κινήσεις στις οποίες πρέπει να προβεί αφορούν:
– Τη βελτίωση των υπηρεσιών των αεροδρομίων και της συχνότητας και ποιότητας των ακτοπλοϊκών δρομολογίων
– Την άρση ορισμένων εμποδίων που λειτουργούν ως αντικίνητρα στην προσπάθεια προσέλκυσης αλλοδαπού τουρισμού, όπως είναι το καθεστώς του καμποτάζ, τα υψηλά λιμενικά τέλη και η τεράστια γραφειοκρατία που συναντά κανείς τόσο σε περιπτώσεις επενδυτικών προσπαθειών, όσο και κατά τη λήψη VISA εισόδου στη χώρα
– Την προώθηση και διαφήμιση του ελληνικού τουριστικού προϊόντος, η οποία αφενός πρέπει να είναι σταθερή –ανεξάρτητα αν αλλάζει η κυβέρνηση ή η πολιτική ηγεσία του υπουργείου- κι αφετέρου πρέπει να γίνεται έγκαιρα και να αποτελεί προϊόν κοινής απόφασης με τον ιδιωτικό τομέα
– Τη σε βάθος έρευνα του τι πιστεύουν και τι περιμένουν οι τουρίστες από τη χώρα μας ως προορισμό, αλλά και του τι ακριβώς αντιλαμβάνονται από την τουριστική επωνυμία της Ελλάδας. Τα στοιχεία αυτά θα είναι ιδιαίτερα χρήσιμα, αφού θα αποτελέσουν οδηγό για την ανάδειξη των πλεονεκτημάτων μας και τη βελτίωση των στοιχείων στα οποία ο τουριστικός κλάδος δεν αποδίδει ικανοποιητικά
– Τη μελέτη της υπερπροσφοράς ξενοδοχείων και την αλλαγή της πολιτικής επενδυτικών κινήτρων. Η Ελλάδα διαθέτει υπερβάλλον καταλυματικό δυναμικό της τάξης του 185%, γεγονός που προβληματίζει, ιδιαίτερα σε συνδυασμό με το ότι πολλοί είναι εκείνοι που εκφράζουν την άποψη ότι ήδη κινούμαστε στα όρια της δυναμικότητάς μας
– Την προστασία της απασχόλησης, μέσω τόσο της ανάληψης πρωτοβουλιών για ενίσχυση της απασχόλησης στον τουριστικό τομέα, όσο και της αύξησης του επιδόματος ανεργίας στο 70% του βασικού μισθού και για τα τουριστικά επαγγέλματα και τη σύνδεσή τους με προγράμματα επιδοτούμενης εργασίας και επανακατάρτισης.
– Τη μείωση του συντελεστή ΦΠΑ από 10% σε 7% ή ακόμη και σε 5%. Η χώρα μας επιβαρύνει το βασικό τουριστικό προϊόν με συντελεστή ΦΠΑ 10% έναντι 7% της Ισπανίας (εκκρεμεί πρόταση για μείωσή του στο 4%), 5% της Πορτογαλίας και 7% της Γερμανίας (από 19%), με αποτέλεσμα να υποσκάπτεται σταδιακά η ανταγωνιστικότητά του.
– Την ενίσχυση της ρευστότητας των τουριστικών επιχειρήσεων, αφενός μέσω επενδυτικών δανείων και κεφαλαίων κίνησης, με προσιτά επιτόκια και ευέλικτους τρόπους αποπληρωμής κι αφετέρου μέσω της επίσπευσης επιστροφής του ΦΠΑ και της έγκαιρης εκταμίευσης επιχορηγήσεων των επιχειρήσεων που πραγματοποίησαν επενδύσεις
– Τη θεσμοθέτηση ενός πλαισίου προστασίας του τουρίστα –κι επομένως και του ίδιου του πολίτη- που θα καθορίζει επακριβώς τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του σε όλες τις δραστηριότητες που μπορεί να συνοδεύουν την παραμονή του στη χώρα μας, όπως στις μετακινήσεις (π.χ. ταξί), στη διαμονή, στην ιατρική περίθαλψη κ.ά.
– Την ανάθεση στους ΟΤΑ ορισμένων δράσεων που θα ενισχύσουν την τουριστική εικόνα σε τοπικό επίπεδο, όπως είναι διάφορες εξωραϊστικές κινήσεις για αισθητικούς λόγους, αλλά και η καθαριότητα της περιοχής

Σε ό,τι αφορά τις προοπτικές του 2010 για τον ελληνικό τουρισμό, αυτές κάθε άλλο παρά ευοίωνες αναμένονται. Μέσα στο ευμετάβλητο και αβέβαιο οικονομικό κλίμα που επικρατεί δεν θα επιχειρηθεί η ποσοτική, αλλά η ποιοτική προσέγγιση. Γενικά, το 2010 αναμένεται να είναι το ίδιο –αν όχι περισσότερο- δύσκολο με το 2009. Τα πρώτα αρνητικά μηνύματα τα λαμβάνουμε από τις μειώσεις των προκρατήσεων των παραδοσιακών μας αγορών. Η μείωση από τη Γερμανία αγγίζει το 10%, κυρίως λόγο της άσχημης εικόνας που παρουσιάζουν τα ξένα ΜΜΕ για τη χώρα μας (ταραχές, δεινή οικονομική κατάσταση κ.λπ.), ενώ η μείωση από τη Βρετανία κινείται σε μονοψήφια νούμερα (-7%). Ωστόσο, θετικά είναι τα μηνύματα που λαμβάνονται από τις αγορές της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ανατολικής Ασίας (Ρωσία, Ουκρανία κ.λπ.). Σε ό,τι αφορά όμως στις τελευταίες, η αύξηση αν και θεαματική (π.χ. Ρωσία +20% στις κρατήσεις), σε απόλυτα μεγέθη δεν θα καταφέρει να καλύψει τη μείωση από τις παραδοσιακές μας αγορές. Αυξημένες αναμένεται να είναι οι κρατήσεις της τελευταίας στιγμής, οι οποίες όμως δύσκολα θα μπορέσουν να ισοσταθμίσουν τις τεράστιες απώλειες εσόδων που θα έχει υποστεί ο κλάδος ως τότε. Συμπερασματικά, ο αλλοδαπός τουρισμός ενδέχεται να κινηθεί στα ίδια επίπεδα με το 2009 ή ακόμη και να σημειώσει μικρή θετική μεταβολή, εξαιτίας της χαμηλής βάσης σύγκρισης με το προηγούμενο έτος. Είναι βέβαιο, ωστόσο, ότι δεν θα καλυφθούν οι ζημιές του έτους αυτού.

Μειώσεις αναμένεται να παρουσιάσει και ο εσωτερικός τουρισμός, αφού το κόστος ζωής έχει αυξηθεί σημαντικά και οι μισθοί υφίστανται περικοπές. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τις αυξημένες τιμές των καυσίμων και των ναύλων κάνουν το κόστος των διακοπών δυσβάσταχτο. Οι Έλληνες καταναλωτές αναμένεται να στραφούν εφέτος σε προορισμούς όπου θα μπορέσουν να φιλοξενηθούν από συγγενείς και φίλους, για να περιορίσουν το κόστος των διακοπών τους, ενώ θα κάνουν τις κρατήσεις τους την τελευταία στιγμή, για να τύχουν καλύτερες τιμές.

Για να καταφέρει ο ελληνικός τουρισμός μέσα σε αυτό το δυσμενές οικονομικό κλίμα που θα επικρατήσει το 2010 να έχει τις ελάχιστες δυνατές απώλειες θα πρέπει να λάβει σημαντική στήριξη από την πολιτεία. Η στήριξη αυτή δεν χρειάζεται να είναι κοστοβόρα, μιας και τα περιθώρια είναι πολύ στενά για κάτι τέτοιο, αλλά μπορεί να λάβει τη μορφή διευκολύνσεων, όπως την άρση του καμποτάζ, που με μηδενική επένδυση θα παράξει κέρδος 1 δισ. ευρώ από την κρουαζιέρα, την ανάπτυξη μίας μεθοδευμένης επικοινωνιακής πολιτικής που θα διαλύσει κάθε αμφιβολία για την ασφάλεια των τουριστών κατά την παραμονή τους στη χώρα μας, τη συγκράτηση των μεταφορικών εξόδων, την προσέλκυση τουρισμού τρίτης ηλικίας και μεσομακροπρόθεσμα την πάταξη της γραφειοκρατίας για τη δημιουργία εγκαταστάσεων μέσω ΣΔΙΤ, όπως π.χ. ενός συνεδριακού κέντρου στην Αθήνα.

Υπεύθυνη Ύλης - Travel Media Applications | Ιστοσελίδα | + Άρθρα

Η Τατιάνα ελέγχει καθημερινά τη ροή των εισερχόμενων ειδήσεων και επιμελείται την ύλη που δημοσιεύεται στο δίκτυο των TravelDailyNews.

29/03/2024
28/03/2024
27/03/2024
26/03/2024
22/03/2024
21/03/2024