Η Χριστίνα Μπονάρου, διδάκτορας του Τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου εξέδωσε βιβλίο με θέμα αναπαραστάσεις της Ελλάδας στις τουριστικές καρτ ποστάλ.
Το βιβλίο “Οπτικός πολιτισμός και τουρισμός: Αναπαραστάσεις της Ελλάδας στις τουριστικές καρτ ποστάλ” κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις Παπαζήση με συγγραφέα τη Χριστίνα Μπονάρου, διδάκτορα του Τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου. Πρόκειται για το τρίτο βιβλίο της σειράς “Βιβλιοθήκη Τουριστικών Επιστημών”, σε επιμέλεια Θωμά Μαυροδόντη, ομότιμου καθηγητή στο Αλεξάνδρειο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλονίκης. Το βιβλίο προλογίζει ο Γιάννης Σκαρπέλος, αναπλ. καθηγητής του Τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου. Σκοπός του βιβλίου είναι να εμπλουτίσει την ελληνόγλωση τουριστική βιβλιογραφία σε θέματα του “οπτικού” (visual), εστιάζοντας στην ανάλυση των φωτογραφιών των σύγχρονων ελληνικών τουριστικών καρτ ποστάλ ως πολιτισμικών αναπαραστάσεων και διερευνώντας τους λόγους (discourses) που αρθρώνονται μέσα από αυτές, προκειμένου να σηματοδοτηθεί η χώρα ως “μοναδικός τουριστικός προορισμός”.
Η επιλογή των καρτ ποστάλ ως αντικειμένων μελέτης έχει γίνει στη βάση της διαπίστωσης ότι η ιστορία του τουρισμού είναι άρρηκτα δεμένη με την ιστορία της φωτογραφίας και οι τουριστικές καρτ ποστάλ αποτελούν, αναμφίβολα, εμβληματικά αντικείμενα του οπτικού πολιτισμού και αναπόσπαστο κομμάτι της τουριστικής βιομηχανίας, ήδη από τα πρώτα της βήματα. Αυτά τα “εφήμερα” αντικείμενα, που στέλνονται σε συγγενείς και φίλους κατά τη διάρκεια των διακοπών ή συλλέγονται από ταξιδιώτες και φυλάσσονται ως ενθύμια σε συρτάρια ή και καρφιτσώνονται σε πίνακες ανακοινώσεων, όχι μόνο γνωρίζουν και κατευθύνουν, αλλά και επικυρώνουν το λεγόμενο “τουριστικό βλέμμα”. Με άλλα λόγια, αντικατοπτρίζουν και διαμορφώνουν επιλεκτικούς “λόγους” για την ταυτότητα των τουριστικών προορισμών, μέσα από την προβολή τοπίων, μνημείων, ανθρώπων και γενικότερα αξιοθέατων που συνδέονται με το παρελθόν, τη μνήμη, την ιστορία, την παράδοση και το φαντασιακό του εκάστοτε λαού, σηματοδοτώντας τόπους “πραγματικά μοναδικούς” και άρα επιθυμητούς.
Ειδικότερα, το βιβλίο διερευνά την ιστορία και τη φύση του τουρισμού, μελετά τη σχέση του με το βλέμμα, το τοπίο και τη φωτογραφία, προσεγγίζει τις καρτ ποστάλ ως πολιτιστικά αντικείμενα, εμβαθύνει στην έννοια της διαχείρισης της ιστορικής μνήμης και αναλύει τις σύγχρονες ελληνικές τουριστικές κάρτες ως συλλογικές αυτοαναπαραστάσεις που υπόκεινται σε κοινωνικά, πολιτισμικά και ιστορικά πλαίσια παραγωγής και κατανάλωσης.
Τα ερωτήματα που τίθενται όσον αφορά τη μελέτη των ελληνικών καρτ ποστάλ, είναι πιο συγκεκριμένα τα εξής:
- Ποιες πτυχές της εθνικής τους ταυτότητας εξωτερικεύουν οι σύγχρονοι Έλληνες για τουριστικούς λόγους με τα προϊόντα των οπτικών μέσων να διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο σε αυτήν τη διαδικασία;
- Πώς αντιλαμβάνονται και διαχειρίζονται οι Έλληνες την ιστορική μνήμη και την πολιτισμική τους κληρονομιά μέσα από τις τουριστικές αναπαραστάσεις των πολιτισμικών τους τοπίων;
- Πώς παρελθόν και παρόν αλληλοδιαποτίζονται και συνυπάρχουν και ποιος είναι ο ρόλος των ιδεολογιών, των προκαταλήψεων, των παραλήψεων και των στερεότυπων στη συγκρότηση και αποτίμηση της γνώσης για το παρελθόν και στη διαμόρφωση του “τουριστικού μύθου” της χώρας;
- Πώς, εντέλει, η σύγχρονη Ελλάδα αντιλαμβάνεται και προβάλλει τον “Εαυτό” της απέναντι στους “Άλλους”, επιδιώκοντας αφενός να διαφοροποιηθεί εντός του διεθνούς τουριστικού πλαισίου και αφετέρου να ικανοποιήσει ις προσδοκίες των ξένων τουριστών;
Η μελέτη ακολουθεί κυρίως προσεγγίσεις της ανθρωπολογίας, της κοινωνιολογίας και των πολιτισμικών σπουδών, αλλά αντλεί, επίσης, πολύτιμο υλικό από τη φιλοσοφία της ιστορίας, καθώς και από μελέτες και έρευνες της πολιτισμικής γεωγραφίας, της ψυχολογίας, του μάρκετινγκ, αλλά και της τουριστικής οικονομικής. Το κομμάτι της πρωτογενούς έρευνας περιλαμβάνει συνεντεύξεις βάθους με εκδότες τουριστικών καρτ ποστάλ, καθώς και σημειωτική ανάλυση ενός σώματος 3.700 σύγχρονων τουριστικών καρτών. Στο παράρτημα του βιβλίου, που θα μπορούσε να θεωρηθεί ένα είδος “φωτοδοκιμίου”, ο αναγνώστης θα βρει κατά κύριο λόγο ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα σύγχρονων τουριστικών καρτ ποστάλ, οι οποίες, το πιθανότερο είναι πως θα ανακαλέσουν στη μνήμη του άλλες τουριστικές –και όχι μόνο– εικόνες.
Το αρχαιολογικό τοπίο, το βουκολικό και το νησιωτικό –με έμφαση στο αιγαιοπελαγίτικο– που κυριαρχούν στις αναπαραστάσεις των σύγχρονων καρτ ποστάλ, συχνά μάλιστα μέσα από τη σκοπιά του Οριενταλισμού, είναι εικόνες που, όπως προκύπτει από την πρωτογενή και δευτερογενή έρευνα, έχουν εδραιωθεί σταδιακά τόσο στην ελληνική συνείδηση και μνήμη όσο και στο συλλογικό ασυνείδητο. Αυτό οφείλεται κυρίως στα κείμενα και τα έργα των πρώτων ζωγράφων/περιηγητών του 18ου και 19ου αιώνα, στους τουριστικούς οδηγούς και τη λογοτεχνία που ακολουθούν μέχρι σήμερα τα βήματα, τις προσδοκίες και τις ψευδαισθήσεις των πρώτων ταξιδιωτών, στη φωτογραφία του ελληνικού τοπίου ως δημιούργημα τόσο επαγγελματιών όσο και ερασιτεχνών φωτογράφων, στην ελληνική διανόηση με ιδιαίτερο σταθμό τη λεγόμενη Γενιά του ’30, στις κινηματογραφικές παραγωγές – ξένες αλλά και ελληνικές, ιδίως των δεκαετιών ’60 και ’70 – που εξαίρουν τη γραφικότητα των ελληνικών τοπίων και τέλος στις εκστρατείες του ΕΟΤ που δημιουργούν και προβάλλουν τον “επίσημο” τουριστικό μύθο της Ελλάδας. Ως αποτέλεσμα, μέσα από την κριτική προσέγγιση των αναπαραστάσεων των σύγχρονων καρτ ποστάλ, η χώρα οριοθετείται ως ιστορικός και αυθεντικός προορισμός του ρομαντικού βλέμματος, χωρίς ωστόσο να λείπουν αναπαραστάσεις που απευθύνονται στο συλλογικό βλέμμα. Ειδικότερα, εντοπίζονται και ερμηνεύονται τέσσερις κυρίαρχοι λόγοι που αρθρώνονται για τη σύγχρονη τουριστική Ελλάδα: α) η Ελλάδα ως κοιτίδα του ευρωπαϊκού πολιτισμού, β) η νησιωτικότητα ως πεμπτουσία του ελληνικού πνεύματος, γ) η λαϊκή παράδοση ως αναπόσπαστο στοιχείο της ελληνικής ταυτότητας και δ) η Ελλάδα ως προορισμός των 4S: Sea, Sun, Sand & Sex.
Το βιβλίο, λόγω της πολυεπιστημονικής και διεπιστημονικής του προσέγγισης, απευθύνεται σε φοιτητές και ερευνητές τουριστικών και κοινωνικών σπουδών. Χρήσιμο είναι, επίσης, σε όσους δραστηριοποιούνται στην τουριστική βιομηχανία, καθώς και σε εκείνους τους αναγνώστες που επιθυμούν να διευρύνουν τον ορίζοντα τους σχετικά με ζητήματα οπτικού πολιτισμού, ιστορικής μνήμης, τουριστικού βλέμματος και πολιτισμικών αναπαραστάσεων και να εμβαθύνουν στην τουριστική εικόνα της σύγχρονης Ελλάδας.
Η Βίκυ είναι συνιδρυτής της Travel Media Applications και υπεύθυνη για την αρχισυνταξία των TravelDailyNews Greece & Cyprus και TravelDailyNews International.
Στην εταιρεία έχει αναλάβει την οικονομική διεύθυνση.
