Το φαινόμενο του σκοτεινού τουρισμού είναι η πρακτική επισκέψεων σε μέρη, όπου η ανθρώπινη εμπειρία συνδέεται με την καταστροφή, τον θάνατο, τη φρίκη, το μαρτύριο ή το πένθος.
Οι τουριστικές ευκαιρίες και οι προκλήσεις ανάπτυξης του “σκοτεινού τουρισμού” (dark tourism) για περιοχές, όπως η Θεσσαλονίκη, αλλά και για το σύνολο της χώρας, αναδείχθηκαν κατά τη διάρκεια διεξαγωγής του συνεδρίου της έκθεσης Philoxenia. Το συνέδριο διερεύνησε το ρόλο που παίζει το “σκοτεινό παρελθόν” ενός τόπου-προορισμού στη δημιουργία ελκυστικών αφηγημάτων και στην τουριστική εκμετάλλευση αυτών (Dark Tourism), κυρίως σε τοπικό επίπεδο.
Στο χαιρετισμό του ο πρόεδρος της ΔΕΘ-Helexpo κ. Τάσος Τζήκας, τόνισε πως ο σκοτεινός τουρισμός είναι ένα σημαντικό τουριστικό θέμα, που δημιουργεί αφηγήματα και καθιστά πιο ελκυστικές τις πόλεις και τις χώρες.
Ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης κ. Κωνσταντίνος Ζέρβας, σημείωσε πως αυτού του είδους ο τουρισμός αποτελεί ένα πεδίο βαθύτερης γνώσης της ανθρωπογεωγραφίας ενός τόπου, με τα λάθη, τις αστοχίες, ακόμη και τις θηριωδίες, ενώ την ίδια στιγμή αποκαλύπτονται όλα τα αρνητικά, που σημάδεψαν τις ζωές των κατοίκων, προκειμένου να μην επαναληφθούν. “Η πόλη μας είναι ένας ανεξάντλητος τόπος πόνου και μαρτυρίας, που μπορεί να εξελιχθεί σε διεθνές σύμβολο”, τόνισε χαρακτηριστικά ο δήμαρχος.
Από την πλευρά της η τομεάρχης Τουρισμού της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ κα Κατερίνα Νοτοπούλου, υπογράμμισε πως η Θεσσαλονίκη έχει έναν “σκοτεινό” καμβά μνήμης, που όμως μπορεί να δώσει νέα πνοή στην πόλη.
Ο γενικός διευθυντής Ανάπτυξης της Fraport Greece κ. Γιώργος Βήλος εστίασε στις προοπτικές του Αεροδρομίου “Μακεδονία”, στο οποίο βρίσκονται σε εξέλιξη επενδύσεις της τάξης των 100 εκατ. ευρώ, ενώ επισήμανε πως στην σημερινή εποχή της τουριστικής εξειδίκευσης προορισμοί με χαρακτηριστικά “dark tourism” χρειάζεται να προβάλλονται με τρόπο σύγχρονο και εποικοδομητικό.
Στην πρώτη ενότητα του συνεδρίου, ο τομεάρχης Τουρισμού της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας κ. Αλέξανδρος Θάνος, ανέδειξε το απόθεμα μνημείων της περιοχής, όπως οι τόποι μεγάλων μαχών, βίαιων συγκρούσεων και πολέμων. “Υπάρχει αποτύπωμα ισχυρό και σε μνημειακό επίπεδο. Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι (1912-1913), το Μακεδονικό Μέτωπο στον Ά Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Β’ Παγκόσμιος πόλεμος, η Εβραϊκή Κοινότητα της Θεσσαλονίκης, τα Κοιμητήρια Ζέιτενλικ στην Θεσσαλονίκη, τα Κοιμητήρια της Βρετανικής Κοινοπολιτείας σε όλη την Κεντρική Μακεδονία, το μνημείο της Δοϊράνης, η Γραμμή Μεταξά, τα διάφορα μουσεία (Πολεμικό μουσείο, Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, Στρατιωτικά Μουσεία κα), συνιστούν μεταξύ άλλων αυτό το απόθεμα”.
Ο αναπλ. καθηγητής Κοινωνικής Θεωρίας του Τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ κ. Χρήστος Τσιρώνης, προσδιόρισε το φαινόμενο του σκοτεινού τουρισμού, λέγοντας πως είναι η πρακτική επισκέψεων σε μέρη, όπου η ανθρώπινη εμπειρία συνδέεται με την καταστροφή, τον θάνατο, τη φρίκη, το μαρτύριο ή το πένθος. Ωστόσο υπεισέρχονται και διλήμματα στην ανάπτυξη του σκοτεινού τουρισμού, όπως το ζήτημα της πρόσβασης σε όλες τις πτυχές των γεγονότων, εάν τα τοπία-μνημεία θα παραμένουν ανερμήνευτα ή θα δίνεται κάποια εξήγηση, η μαζικότητα ή όχι πρόσβασης στον χώρο και το θέμα των εσόδων (εμπορική εκμετάλλευση).
Ο καθηγητής Τουριστικού Μάρκετινγκ & Κοσμήτορας της Σχολής Οικονομίας & Διοίκησης του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος κ. Ευάγγελος Χρήστου, υπογράμμισε πως η τραγωδία έλκει και σήμερα στην Ευρώπη ο νούμερο ένα τουριστικός προορισμός σκοτεινού τουρισμού είναι το Τσέρνομπιλ. “Η ζωντανή παρακολούθηση πολέμου μέσω οργανωμένων εκδρομών στη Βηρυτό είναι το ακραίο παράδειγμα σκοτεινού τουρισμού, ενώ στον πρόσφατο πόλεμο της Ουκρανίας υπήρχαν επτά ταξιδιωτικά γραφεία, που προσέφεραν ανάλογες υπηρεσίες” δήλωσε ο ίδιος και πρόσθεσε πως ο σκοτεινός τουρισμός δεν είναι ένα νέο τουριστικό προϊόν και είναι πολύ κερδοφόρο, καθώς οι εμπειρίες αποτελούν το κλειδί της επιτυχίας.
Το συντονισμό της πρώτης ενότητας του συνεδρίου είχε ο ιδιοκτήτης του περιοδικού “Χρήμα και Τουρισμός” κ. Κωνσταντίνος Δεριζιώτης.
Στην έναρξη της δεύτερης ενότητας του συνεδρίου χαιρετισμό απηύθυνε ο επιτετραμμένος της Πολωνικής Πρεσβείας, Thomasz Wisniewski, υπογραμμίζοντας ότι είναι λάθος η συσχέτιση του πόνου και του πένθους με τον τουρισμό. “Πολλά σημεία μαρτυρίου του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου βρίσκονται στην Πολωνία. Αυτά τα μέρη δεν είναι τουριστικές ατραξιόν, αλλά μέρη διαφύλαξης της συλλογικής μνήμης και ιστορίας, προκειμένου η τραγωδία αυτή να μην επαναληφθεί ποτέ”.
Ο αναπ. καθηγητής στο Τμήμα Διεθνών & Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και πολιτικός αναλυτής κ. Γιάννης Κωνσταντινίδης, παρέθεσε ομιλία με τίτλο: “Συμφιλιωμένοι με την ιστορία: Οι πολιτικές διαιρέσεις ως παράγοντας ανάσχεσης του σκοτεινού τουρισμού”. Ο μεταδιδακτορικός ερευνητής του ΠΑΜΑΚ και συγγραφέας κ. Λέων Ναρ, αναφέρθηκε στο πλιάτσικο του Εβραϊκού Νεκροταφείου και σημείωσε πως αυτό το συνέδριο της Philoxenia σηματοδοτεί την άρση της λήθης και επιτρέπει να φωτιστούν πτυχές που σημάδεψαν την ιστορία της πόλης. Η διευθύντρια του Μουσείου The Ulma Family Museum of Poles Saving Jews in World War II, Dr. Anna Stroz-Pawlowska, αναφέρθηκε στην περίπτωση του Μουσείου της οικογένειας Ulma στη Markowa. Η σύμβουλος Τουριστικού Μάρκετινγκ της εταιρείας Pass Par Tout κα Σοφία Μπουρνατζή, αναφέρθηκε στην τουριστική καμπάνια για το Μακεδονικό Μέτωπο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Το συντονισμό της δεύτερης ενότητας του συνεδρίου είχε ο οικονομικός συντάκτης και ιδιοκτήτης του “Tourism Media & Events” κ. Χάρης Ντιγριντάκης.
Η Τατιάνα ελέγχει καθημερινά τη ροή των εισερχόμενων ειδήσεων και επιμελείται την ύλη που δημοσιεύεται στο δίκτυο των TravelDailyNews.
