Με τη σταδιακή επάνοδο σε τουριστική ομαλότητα, παρά τις διεθνείς αναταράξεις ένα ενδιαφέρον διεθνές συνέδριο πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 6 Μαΐου στα Χανιά, με αντικείμενο τον θρησκευτικό τουρισμό. Ακολουθούν τα κύρια σημεία των αρχικών εισηγήσεων, κυρίως των εκπροσώπων των Εκκλησιαστικών Αρχών και της πολιτικής ηγεσίας, όπου διαπιστώνεται η μεγάλη σημασία που έχει ο θρησκευτικός τουρισμός για την Ελλάδα.
Το Διεθνές Συνέδριο του Economist για τον θρησκευτικό τουρισμό πραγματοποιήθηκε στα Χανιά, στο ξενοδοχείο Minoa Palace Resort, με ευρεία φυσική και διαδικτυακή συμμετοχή και παρακολούθηση. Το πρόγραμμα περιελάμβανε πολλούς ομιλητές, εκπροσώπους της Εκκλησίας, την πολιτική ηγεσία με αρμόδιους υπουργούς και περιφερειάρχες, καθώς και πανεπιστημιακούς και εμπειρογνώμονες σε συναφή θέματα.
Το συνέδριο έγινε σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κρήτης και το powergame.gr και την ευγενική στήριξη του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού.
Ακολουθούν τα κύρια σημεία των αρχικών εισηγήσεων, κυρίως των εκπροσώπων των Εκκλησιαστικών Αρχών και της πολιτικής ηγεσίας:
Η Αυτού Θειοτάτη Παναγιότης, ο Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης κύριος Βαρθολομαίος (βιντεοσκοπημένο μήνυμα)
Περισσότεροι από 200 εκατ. άνθρωποι ταξιδεύουν κάθε χρόνο για θρησκευτικούς λόγους, είπε σε μήνυμά του η Αυτού Θειοτάτη Παναγιότης, ο Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος, χαιρετίζοντας τις εργασίες του συνεδρίου του Economist για τον θρησκευτικό τουρισμό που διεξάγεται στα Χανιά. Υπογράμμισε το νόημα της ιεραποδημίας ως κεντρικής πτυχής της χριστιανικής ταυτότητας. Σημείωσε ότι κάθε φορά που εγκαταλείπουμε την ασφάλεια του σπιτιού μας γινόμαστε πιο ευάλωτοι αλλά και πιο ανοιχτοί σε νέες εμπειρίες και νέες αποκαλύψεις για το βάθος των πραγμάτων. “Αυτό ισχύει για κάθε προσκύνημα. Ό,τι συμβαίνει καθ’ οδόν δεν είναι λιγότερο σημαντικό από αυτό που θα ζήσουμε όταν φτάσουμε στον προορισμό μας”, είπε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος. Τέλος, χαρακτήρισε ευγενές και σπουδαίο το έργο όσων υποδέχονται και φροντίζουν τους προσκυνητές, είτε πρόκειται για επαγγελματίες είτε για απλούς ανθρώπους.
Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Δωδώνης κ. Χρυσόστομος, πρόεδρος του Συνοδικού Γραφείου Προσκυνηματικών Περιηγήσεων, Εκπρόσωπος της Εκκλησίας της Ελλάδος
Oι προσκυνηματικές περιηγήσεις για την Εκκλησία είχαν και έχουν ως στόχο τους την ειρήνη, τη δικαιοσύνη, τον σεβασμό ανάμεσα στους λαούς και για τον κάθε διαφορετικό άνθρωπο, χωρίς διακρίσεις αλλά με διακριτικότητα, τόνισε στο συνέδριο του Economist ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Δωδώνης κ. Χρυσόστομος, πρόεδρος του Συνοδικού Γραφείου Προσκυνηματικών Περιηγήσεων, εκπροσωπώντας την Εκκλησία της Ελλάδος. Αναφέρθηκε στην έμπνευση που προσφέρει σε αυτό το πλαίσιο η δισχιλιετής Ορθόδοξη χριστιανική παράδοση, ενώ επεσήμανε ότι τα χριστιανικά προσκυνήματα αποτελούν ιδανικούς χώρους επίσκεψης όχι από την άποψη κάποιου μουσειακού ιστορικού παρελθόντος αλλά μέσω της βίωσης ενός αυθεντικού χριστιανικού τρόπου ζωής. Ο Μητροπολίτης Δωδώνης αναφέρθηκε επίσης στην ανάγκη ανάδειξης και προβολής της θρησκευτικής κληρονομιάς μας και στο έργο του Συνοδικού Γραφείου Προσκυνηματικών Περιηγήσεων της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος. Μίλησε ακόμα για τις συνέπειες της πανδημίας και την ανάγκη ενός νέου στρατηγικού σχεδιασμού για τον θρησκευτικό τουρισμό μετά την πανδημία.
Σεβασμιώτατος Αρχιεπίσκοπος Κρήτης, υπέρτιμος και έξαρχος Ευρώπης κ. Ευγένιος
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού, η εξειδικευμένη μορφή του θρησκευτικού τουρισμού παρουσιάζει ανθεκτικότητα σε περιόδους κρίσης σε αντίθεση με τον τουρισμό αναψυχής, τόνισε από το βήμα του συνεδρίου του Economist o Σεβασμιώτατος Αρχιεπίσκοπος Κρήτης, υπέρτιμος και έξαρχος Ευρώπης κ. Ευγένιος. Σημείωσε πως αυτό που ανέδειξε η πανδημία είναι ότι τίποτα πλέον δεν είναι αυτονόητο και δεδομένο, πρέπει να προβλέπουμε ευέλικτες και εναλλακτικές λύσεις και πρόσθεσε ότι υπάρχει ανάγκη να ενωθούν οι δυνάμεις όλων των εμπλεκόμενων φορέων για έναν στρατηγικό σχεδιασμό για τον θρησκευτικό τουρισμό. Στον θρησκευτικό τουρισμό, τόνισε, συνδυάζεται η πνευματική ανάταση του επισκέπτη με τη σωματική του ανάπαυση και αναψυχή. Η αλληλοπεριχώρηση στους πολιτισμούς είναι ευλογία, συντελεί στην πρόοδο και ο θησαυρισμός της κοινωνίας μας γίνεται παράγων ευημερίας, σημείωσε ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης.
Νίκη Κεραμέως, υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων
O θρησκευτικός τουρισμός αναδεικνύει τόσο τη μακραίωνη ιστορία της χώρας μας όσο και τις ανεξάντλητες δυνατότητές της ως προορισμού καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, τόνισε στο συνέδριο του Economist η υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων κα Νίκη Κεραμέως. Πρόσθεσε ότι ο θρησκευτικός τουρισμός αποκτά σήμερα νέα μορφή και περιεχόμενο, εμπλουτίζεται, γίνεται αντικείμενο σπουδών, μέσο ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς μας και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα τοπικής ανάπτυξης. Εκτίμησε ότι οι συνθήκες στη χώρα μας είναι σήμερα ιδιαίτερα ευνοϊκές για την περαιτέρω ανάπτυξη του θρησκευτικού και προσκυνηματικού τουρισμού, εστιάζοντας κυρίως στις νέες δυνατότητες που παρέχει η τεχνολογία, στο αυξημένο ενδιαφέρον για το φυσικό περιβάλλον και τον βιωματικό τουρισμό και στην κυβερνητική προσπάθεια για να αναδειχθεί γενικά η χώρα ως σύγχρονος κορυφαίος ταξιδιωτικός προορισμός.
Βασίλης Κικίλιας, υπουργός Τουρισμού
Στη σημασία του τουριστικού προϊόντος –ιδίως μετά την πανδημία– για τα έσοδα της χώρας αλλά και για τη στήριξη της μέσης ελληνικής οικογένειας αναφέρθηκε ο υπουργός Τουρισμού κ. Βασίλης Κικίλιας στο συνέδριο του Economist. Τόνισε ότι η κυβέρνηση έχει κάνει μεγάλη προσπάθεια για να δημιουργήσει ένα βιώσιμο τουριστικό μοντέλο, με έμφαση στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου. Ανέφερε ότι ειδικά σε όλους τους προορισμούς, και ειδικά τους θρησκευτικούς, το φετινό Πάσχα η πληρότητα ήταν σχεδόν απόλυτη. Πέρα από την οικονομική-εμπορική διάσταση του τουρισμού, ο κ. Κικίλιας έδωσε έμφαση στο έργο της Εκκλησίας, ενώ τόνισε ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να είναι ένας παγκόσμιος προορισμός για προσκύνημα και πνευματική αναζήτηση και ότι πρέπει να υπάρξουν συντονισμένες προσπάθειες προσέλκυσης τέτοιων ταξιδιωτών, ιδίως τους μήνες που δεν είναι υψηλής ζήτησης για τις άλλες μορφές τουρισμού.
Λευτέρης Αυγενάκης, υφυπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού (βιντεοσκοπημένο μήνυμα)
Ο τουρισμός και οι διάφορες μορφές αυτού, όπως ο θρησκευτικός τουρισμός, μπορούν να δώσουν στη χώρα μια εξαιρετική δύναμη όσον αφορά την ανάπτυξή της, την εξωστρέφειά της και την ανάδειξή της σε πόλο έλξης εκατομμυρίων επισκεπτών, τόνισε ο υφυπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Λευτέρης Αυγενάκης. Στον συνδυασμό φυσικής ομορφιάς, πολιτιστικού πλούτου, διατροφής, φιλοξενίας και ιστορίας που προσφέρει η χώρα μας σημαντικό κομμάτι είναι και τα μοναστήρια και οι τόποι λατρείας, τόνισε. Ο υφυπουργός αναφέρθηκε επίσης στα οφέλη των τοπικών κοινωνιών από την ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού.
Σταύρος Αρναουτάκης, περιφερειάρχης Κρήτης
Οι περιφέρειες της χώρας αποτελούν ξεχωριστά τμήματα ενός μοναδικού ψηφιδωτού, που εδώ και αιώνες δομείται στη βάση της ποικιλίας του φυσικού κάλλους και του φωτός, διατηρώντας παράλληλα ισχυρές τις ψηφίδες της μακραίωνης θρησκευτικής μας παράδοσης, ανέφερε χαιρετίζοντας τις εργασίες του συνεδρίου ο περιφερειάρχης Κρήτης κ. Σταύρος Αρναουτάκης. Ο κ. Αρναουτάκης μίλησε για το ευρύτατο σχέδιο αναβάθμισης και αναδιάρθρωσης του τουριστικού τομέα από την Περιφέρεια Κρήτης. Ο κ. Αρναουτάκης σημείωσε ότι μέχρι σήμερα έχουν διατεθεί περισσότερα από 15 εκατ. ευρώ για τη χρηματοδότηση δεκάδων έργων, με ενδεικτικό αυτό της συντήρησης των βυζαντινών εκκλησιών στο Φαράγγι της Σαμαριάς, έργο ενταγμένο στην Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση των Περιοχών UNESCO. Σήμερα, όπως ανέφερε, είναι σε εξέλιξη εργασίες συντήρησης και ανάδειξης μοναστηριών, ενώ κατέληξε σημειώνοντας ότι το νησί της Κρήτης είναι ο τόπος των θεών της μυθολογίας αλλά και ο τόπος της βυζαντινής Ορθόδοξης μεγαλοπρέπειας, γη των μύθων και των Αγίων που πάτησαν στα χώματα της Κρήτης, μια κιβωτός ομορφιάς, πνεύματος και πολιτισμού.
Κωνσταντίνος Αγοραστός, περιφερειάρχης Θεσσαλίας
Ο τουρισμός είναι ένα σημαντικό αναπτυξιακό εργαλείο, σύμφωνα με τον περιφερειάρχη Θεσσαλίας κ. Κωνσταντίνο Αγοραστό, ο οποίος τόνισε ειδικότερα τον ρόλο του θρησκευτικού τουρισμού. Εστιάζοντας στη Θεσσαλία, ο κ. Αγοραστός ανέφερε ότι ο θρησκευτικός τουρισμός αποτελεί μια δυναμική κατάσταση, με ενδεικτικές τις πάνω από 100 παρεμβάσεις για συντήρηση μνημείων, βυζαντινών μονών και εκκλησιών, τοιχογραφιών κ.ά. Στο ίδιο πλαίσιο, σύμφωνα με τον περιφερειάρχη, εντάσσονται και παρεμβάσεις για τη διαμόρφωση καλών συνθηκών προσβασιμότητας, ώστε να είναι εφικτή η επισκεψιμότητα των μνημείων. Ο κ. Αγοραστός έδωσε έμφαση στη μεγάλη μοναστική κοινότητα της περιοχής ευθύνης του αναφερόμενος στα Μετέωρα. Έκανε λόγο για τις συνεργασίες που αναπτύσσονται με συναρμόδιους φορείς για πρωτοβουλίες με επίκεντρο τους δρόμους της πίστης και ανέδειξε τη σημασία του project καταγραφής όλων των θρησκευτικών μνημείων στην περιοχή των Μετεώρων. Μίλησε επίσης για τη σημασία της πρόσβασης των επισκεπτών και αναφέρθηκε ενδεικτικά στη διασύνδεση των δύο μεγάλων φάρων της χριστιανοσύνης, τα Μετέωρα και το Άγιον Όρος.
Δημήτρης Παπαστεργίου, δήμαρχος Τρικκαίων, πρόεδρος, Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ)
Την ανάγκη να δοθεί έμφαση στον θρησκευτικό τουρισμό από την κυβέρνηση και την τοπική αυτοδιοίκηση ανέδειξε κατά την τοποθέτησή του ο δήμαρχος Τρικκαίων και πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας κ. Δημήτρης Παπαστεργίου. Σχετικά με τη Θεσσαλία, ο κ. Παπαστεργίου μίλησε για τα ιερά μονοπάτια, ενώ αναφέρθηκε και σε παραδείγματα θρησκευτικών διαδρομών σε άλλα μέρη της Ελλάδας, όπως τα “Τα Βήματα του Αποστόλου Παύλου” στην Κεντρική Μακεδονία. Ο δήμαρχος Τρικκαίων ανέλυσε τα οφέλη του εναλλακτικού θρησκευτικού τουρισμού, τον οποίο, όπως εξήγησε, μπορούμε να συνδυάσουμε με τη γαστρονομία. Στο πλαίσιο αυτό, σημείωσε ότι ειδικότερα στα Μετέωρα μπορούν να προβληθούν τα μοναστηριακά γεύματα και αντίστοιχα προϊόντα. Ο κ. Παπαστεργίου ανέδειξε επίσης τη σημασία της λαογραφίας, καθώς ο λαός μας έχει συνδέσει τον θρησκευτικό τουρισμό με γεγονότα όπως π.χ. τοπικά πανηγύρια. Είναι και στην ευθύνη των Δήμων και Περιφερειών να συνεισφέρουν ώστε να κάνουν τους θρησκευτικούς προορισμούς ελκυστικούς, σημείωσε κλείνοντας.
Δημήτρης Φραγκάκης, γενικός γραμματέας, Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού (ΕΟΤ)
300 εκατ. άνθρωποι σε όλο τον κόσμο το 2019 ταξίδεψαν για θρησκευτικό και προσκυνηματικό τουρισμό, επεσήμανε από το βήμα του Economist ο γενικός γραμματέας του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού (ΕΟΤ) κ. Δημήτρης Φραγκάκης, προσθέτοντας ότι η εν λόγω αγορά αφορά ταξιδιώτες με ένα προφίλ πιο ποιοτικό και εισοδηματικά πιο υψηλό από τον μέσο όρο. Σημείωσε ότι, ενώ ο θρησκευτικός και προσκυνηματικός τουρισμός αντιπροσωπεύει ένα καλό ποσοστό όσων έρχονται στην Ελλάδα, είμαστε ακόμα μακριά από τους στόχους μας σε αυτό το πεδίο, αν λάβουμε υπ’ όψιν πόσα μνημεία έχει η χώρα μας και τι αντιπροσωπεύει στην παγκόσμια χριστιανοσύνη.
Ευτύχης Παλλήκαρης, διευθυντής, Powergame.gr
Παρά την πανδημία και τον πόλεμο, ο θρησκευτικός τουρισμός αντέχει και σε αυτές τις δύσκολες στιγμές πιθανόν ενισχύεται, σημείωσε από το βήμα του συνεδρίου του Economist ο διευθυντής του Powergame.gr κ. Ευτύχης Παλλήκαρης. Επεσήμανε ότι ο διάλογος γύρω από τον θρησκευτικό τουρισμό προϋποθέτει συναίνεση από διαφορετικά δόγματα και πεποιθήσεις και τόνισε ότι πρόκειται για μια σημαντική οικονομική δραστηριότητα, που χρειάζεται κίνητρα για περαιτέρω ανάπτυξη.
Σοφία Ζαχαράκη, υφυπουργός Τουρισμού
Στις διεθνείς και εθνικές προοπτικές του θρησκευτικού-προσκυνηματικού τουρισμού αναφέρθηκε η υφυπουργός Τουρισμού κα Σοφία Ζαχαράκη. Αφήνοντας πίσω την πανδημία, τόνισε, ο τουρισμός και συγκεκριμένα ο θρησκευτικός τουρισμός πρέπει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα αλλά και τις νέες ψηφιακές δυνατότητες. Ο ρόλος του θρησκευτικού τουρισμού, επεσήμανε, θα ενισχυθεί περαιτέρω, γιατί οι ταξιδιώτες αναζητούν –ειδικά μετά τον εγκλεισμό λόγω πανδημίας– αυθεντικές εμπειρίες, καθώς επίσης και πνευματική στήριξη και ψυχική ανάταση. Ανέφερε ως στρατηγική προτεραιότητα του Υπουργείου Τουρισμού την αξιοποίηση στο μέγιστο της πολιτιστικής και θρησκευτικής παρακαταθήκης της χώρας μας, σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού. Η υφυπουργός επίσης αναφέρθηκε στην ανάγκη προστασίας των θρησκευτικών μνημείων και τη βελτίωση των σχετικών υποδομών. Έδωσε βάρος στην ψηφιακή υποστήριξη του θρησκευτικού τουρισμού αλλά και στη διεύρυνση των προγραμμάτων εκπαίδευσης επαγγελματιών του τουρισμού σε θέματα θρησκευτικού τουρισμού.
Σεβ. Μητροπολίτης Ιεραπύτνης και Σητείας, υπέρτιμος και έξαρχος Ανατολικής Κρήτης, κ. Κύριλλος
Η προσκυνηματική περιήγηση αποτελεί διαχρονικά μια βιώσιμη, ήπια και φιλική προς το φυσικό και οικονομικο-κοινωνικό περιβάλλον μορφή τουρισμού ειδικών ενδιαφερόντων, τόνισε ο Σεβ. Μητροπολίτης Ιεραπύτνης και Σητείας, υπέρτιμος και έξαρχος Ανατολικής Κρήτης, κ. Κύριλλος. Έδωσε έμφαση στη σύνδεση αυτής της μορφής τουρισμού με την επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης. Πρόσθεσε ακόμα ότι απαιτείται ο κατάλληλος στρατηγικός σχεδιασμός και η αγαστή συνεργασία της Εκκλησίας με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Εστίασε στην ανάγκη διατήρησης της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, στην ανάγκη προστασίας και ανάδειξης των θρησκευτικών μνημείων σε συνδυασμό με τα τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους αλλά και τις τοπικές κοινωνίες. Χαρακτήρισε “λυδία λίθο” του όλου εγχειρήματος τον σεβασμό στον ιερό χαρακτήρα των θρησκευτικών και πολιτιστικών μνημείων. Οι δυνατότητες περαιτέρω ανάπτυξης του θρησκευτικού και προσκυνηματικού τουρισμού είναι πολλές, επεσήμανε ο Μητροπολίτης Ιεραπύτνης και Σητείας κ. Κύριλλος, και σε αυτό το πλαίσιο αναφέρθηκε και στη συμβολή των νέων ψηφιακών υπηρεσιών.
Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κυδωνίας καί Αποκορώνου κ. Δαμασκηνός
Ιδιαίτερη έμφαση στη σχέση του θρησκευτικού και προσκυνηματικού τουρισμού με τη λαϊκή θρησκευτική παράδοση και τη ζωή των τοπικών κοινωνιών έδωσε κατά την εισήγησή του στο συνέδριο του Economist ο Σεβ. Μητροπολίτης Κυδωνίας καί Αποκορώνου κ. Δαμασκηνός. Τόνισε ότι η παράδοση του λαού δεν διδάσκει μόνο, αλλά και παράγει πολιτισμό, γεγονός το οποίο κάθε επισκέπτης θαυμάζει και επαινεί και προσπαθεί να ενσωματωθεί μέσα στην κοινωνία που επισκέπτεται. Μίλησε για την ανάγκη να κρατάμε αλώβητες τις παραδόσεις μας καθώς και τις ιδιαιτερότητές μας, ενώ ακόμα αναφέρθηκε στη σημασία της εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής και των θρησκευτικών πανηγύρεων.
Γιάννης Μαλανδράκης, δήμαρχος Πλατανιά Χανίων
Στο μεγάλο πολιτιστικό απόθεμα που σχετίζεται με τους ναούς, τα μοναστήρια και τα ξωκλήσια αναφέρθηκε ο δήμαρχος Πλατανιά κ. Γιάννης Μαλανδράκης απευθύνοντας χαιρετισμό στο πλαίσιο του συνεδρίου του Economist. Σε αυτό το πλαίσιο, αναφέρθηκε στο portal που έχει υλοποιήσει ο Δήμος Πλατανιά, το οποίο αφορά διαδρομές σε μοναστήρια και σε ναούς, ενώ έχουν επιπλέον ψηφιοποιήθεί, όπως είπε, ιερά σκεύη και ιερά κειμήλια με την άδεια του Μητροπολίτη Κυδωνίας και Αποκορώνου κ. Δαμασκηνού και του Μητροπολίτη Κισάμου καί Σελίνου κ. Αμφιλοχίου. Παράλληλα, ο κ. Μαλανδράκης αναφέρθηκε και στην υλοποίηση του έργου για τα μονοπάτια, οι μελέτες του οποίου χρηματοδοτήθηκαν από την Περιφέρεια Κρήτης.
Πολυξένη Μοίρα, καθηγήτρια, Τμήμα Διοίκησης Τουρισμού, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής
Μια από τις παλαιότερες μορφές μετακίνησης αποτελεί το ταξίδι με σκοπό την ανακάλυψη και τη γνωριμία με τον πολιτισμό, σύμφωνα με την καθηγήτρια Διοίκησης Τουρισμού του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής κα Πολυξένη Μοίρα, η οποία παράλληλα σημείωσε ότι σημαντικό κίνητρο μετακίνησης αποτελούσε από την αρχαιότητα η μετακίνηση με κίνητρο την επικοινωνία με το “θείο”. Το προσκύνημα υπήρξε ανέκαθεν και εξακολουθεί να είναι ένα ταξίδι στο “άγνωστο”, είπε. Η αρχική πράξη του προσκυνήματος είναι να θέσει ο άνθρωπος τον εαυτό του στα χέρια της θεότητας, σημείωσε η κα Μοίρα. Αναφέρθηκε αναλυτικά στο προσκύνημα και τον θρησκευτικό τουρισμό, ενώ στη συνέχεια είπε ότι η αναζήτηση, η αποκωδικοποίηση και η αναγνώριση του κινήτρου που παρακινεί τον επισκέπτη είναι κεφαλαιώδους σημασίας ως προς τη διαχείριση ενός προορισμού από τους αρμόδιους δημόσιους φορείς (π.χ. υπουργείο, φορείς της Εκκλησίας, κ.λπ.), αλλά γενικότερα και από τους ιδιωτικούς φορείς που προσδοκούν οφέλη από τη μετακίνηση των τουριστών και των προσκυνητών.
Θεόδωρος Μεταξάς, αναπλ. καθηγητής Οικονομικής Ανάπτυξης, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, διευθυντής ΠΜΣ “Σχεδιασμός & Ανάπτυξη Τουρισμού και Πολιτισμού”, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Ο θρησκευτικός τουρισμός δεν αποτελεί μόδα, αλλά είναι μια εναλλακτική μορφή τουρισμού που πηγάζει από την ανάγκη των πιστών να γνωρίσουν τη μεγαλοπρέπεια της πίστης τους και να έρθουν πιο κοντά στη θρησκεία τους, υπογράμμισε ο αναπλ. καθηγητής Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ. Θεόδωρος Μεταξάς. Ο καθηγητής, αναφερόμενος στη Θεσσαλία, είπε ότι το brand name είναι τα Μετέωρα, αλλά πρέπει να εξεταστεί το πολλαπλασιαστικό όφελος αυτής της δυναμικής. Τα Μετέωρα πρέπει να λειτουργήσουν συνδυαστικά με την ανάδειξη και προώθηση της εικόνας και άλλων μνημείων, δεν αποτελούν το μόνο στοιχείο της περιοχής, σημείωσε ο κ. Μεταξάς. Υπάρχει σαφής ανάγκη συνεργασίας στη διαμόρφωση ενός συνδυαστικού βιωματικού και εμπειρικού θρησκευτικού τουρισμού με ποικίλες δράσεις και εμπειρίες προς όσους επιθυμούν αυτό το είδος του τουρισμού, ανέφερε.
Γιώργος Τζιάλλας, περιφερειακός διευθυντής, Παγκόσμιο Συμβούλιο Ταξιδίων και Τουρισμού (World Travel & Tourism Council – WTTC)
Πτυχές της ευρύτερης προσπάθειας για ενίσχυση του θρησκευτικού τουρισμού στην Ελλάδα ανέδειξε μέσω του συντονισμού σχετικής συζήτησης στο πλαίσιο του συνεδρίου του Economist για τον θρησκευτικό τουρισμό ο περιφερειακός διευθυντής του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ταξιδίων και Τουρισμού (World Travel & Tourism Council – WTTC) κ. Γιώργος Τζιάλλας. Εισαγωγικά, αναφέρθηκε στην εμπειρία του προσκυνηματικού τουρισμού που έχει από τα παιδικά βιώματά του στη Θεσσαλονίκη, όταν με την οικογένειά του επισκεπτόταν την Αγία Σοφία και άλλα εμβληματικά μνημεία. Μετέφερε επίσης την εμπειρία του από τη συμμετοχή του στο παγκόσμιο φόρουμ του World Travel & Tourism Council (WTTC) που έλαβε χώρα πρόσφατα στη Μανίλα, όπου επίσης, σύμφωνα με τον κ. Τζιάλλα, υπάρχει σημαντική ανάπτυξη προσκυνηματικού τουρισμού.
Δημήτρης Βασιλειάδης, προϊστάμενος υπηρεσίας ΕΟΤ Ισραήλ
Στους θρησκευόμενους ταξιδιώτες μη θρησκευτικών ταξιδιών και ειδικότερα στην περίπτωση των θρησκευόμενων Εβραίων αναφέρθηκε o προϊστάμενος υπηρεσίας ΕΟΤ Ισραήλ κ. Δημήτρης Βασιλειάδης. Όπως ανέφερε, εννοούμε τον θρησκευτικό τουρισμό είτε ως προσκύνημα (πνευματική αναζήτηση), είτε ως επίσκεψη σε θρησκευτικά μνημεία και αξιοθέατα (πολιτισμική αναζήτηση). Ο κ. Βασιλειάδης μίλησε για τα ταξίδια που έχουν ένα ισχυρό θρησκευτικό πρόσημο αλλά όχι μια πνευματική ή πολιτισμική αναζήτηση και έκανε αναφορά στην περίπτωση των διακοπών των θρησκευόμενων Εβραίων εκτός Ισραήλ. Ειδικότερα, αναφέρθηκε στο ΚΑΣΡΟΥΤ, ένα σύνολο διατροφικών νόμων που αφορούν στο κόσερ (σωστό, ταιριαστό) φαγητό, που δεν είναι μια επιλογή στους καταλόγους των εστιατορίων. Σημείωσε ότι η φιλοξενία θρησκευόμενων Εβραίων αποτελεί πρόκληση αναφερόμενος ειδικότερα στα ταξιδιωτικά πακέτα all inclusive, τα πολυάριθμα γκρουπ, καθώς πρόκειται για πολυμελείς οικογένειες, τα ταξίδια σε καταλύματα εκτός εποχής, τους χειμερινούς προορισμούς εν μέσω θέρους κ.ά.
Κυριάκος Παπαδάκης, γραμματέας Ένωσης Ξενοδόχων Ν. Χανίων
Το περιθώριο ανάπτυξης θρησκευτικού τουρισμού είναι μεγάλο, σύμφωνα με τον γραμματέα της Ένωσης Ξενοδόχων Ν. Χανίων κ. Κυριάκο Παπαδάκη. Ο ελληνικός τουρισμός έχει ένα αποτύπωμα με 21,5 εκατ. διεθνείς αεροπορικές αφίξεις, 18,2 δισ. ευρώ ταξιδιωτικές εισπράξεις και μια συμβολή στο ΑΕΠ της χώρας της τάξης του 12,6% άμεσα (και έμμεσα 33,4%), ανέφερε. Στην Κρήτη ο τουρισμός φτάνει πέριπου το 51% του ΑΕΠ και επιπλέον, περίπου το 10% της συνολικής απασχόλησης σε καταλύματα και εστίαση, πρόσθεσε. Ο κ. Παπαδάκης υπενθύμισε τις αρνητικές επιπτώσεις της πανδημίας στον κλάδο, όπου η πτώση ανήλθε σε 60% το 2020 και σε 40% το 2021. Μίλησε ειδικότερα για τις υψηλές επιδόσεις του τουρισμού στην Κρήτη το 2019, όταν είχαν σημειωθεί 4,5 εκατ. διεθνείς αεροπορικές αφίξεις, με αύξηση κατά 26% συγκριτικά με το 2014, ενώ οι ταξιδιωτικές εισπράξεις διαμορφώθηκαν σε 3,6 δις ευρώ, με αποτέλεσμα και τη συνεισφορά στο ΑΕΠ στο 51%. Ο κ. Παπαδάκης αναφέρθηκε επίσης στα στοιχεία για προϊόντα όπως το “Sun & Sea”, όπου τα στοιχεία (IPK 2019 for World) δείχνουν ότι το μερίδιο αγοράς για την Ελλάδα είναι 7,4%, ενώ στον πολιτιστικό και θρησκευτικό τουρισμό φτάνει μόλις το 2,2%, όταν ανταγωνιστικές οικονομίες ξεπερνούν το 6%. Επιπλέον, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, στην περίπτωση του City Break το μερίδιο της χώρας μας είναι μόλις 1%, σημείωσε ο κ. Παπαδάκης.
Χρήστος-Νικόλαος Αναγνωστόπουλος, πρόεδρος, τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, διευθυντής του εργαστηρίου Intelligent Systems, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Στις εφαρμογές και την αξία των νέων τεχνολογιών ως προς την ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού αναφέρθηκε ο πρόεδρος του Τμ. Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας και διευθυντής του εργαστηρίου Intelligent Systems του Πανεπιστημίου Αιγαίου κ. Χρήστος-Νικόλαος Αναγνωστόπουλος. Όπως εξήγησε, η θρησκευτική κληρονομιά, που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων μνημεία, (ιερές μονές και ναούς), έργα μνημειακής γλυπτικής και ζωγραφικής (ιερές εικόνες), επιγραφές, παλαίτυπα, ιερατικά σκεύη και είδη ιματισμού, ψηφιδωτά και αντίγραφα, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην προώθηση της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης τοπικών κοινωνιών. Η χρήση καινοτόμων τεχνολογιών μπορεί να διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο στην προσφορά πρόσθετων ευκαιριών για καλύτερη χρήση, διαχείριση και διατήρηση της θρησκευτικής κληρονομιάς, συνεισφέροντας και στην ενίσχυση της προσκυνηματικής εμπειρίας. Εξάλλου, πλέον είναι δυνατή η ανάδειξη και προβολή της θρησκευτικής και πολιτισμικής κληρονομιάς εκτός από κλασικά πολυμέσα (εικόνα, ήχος, βίντεο) με 3D αναπαραστάσεις και εφαρμογές μικτής πραγματικότητας, εξήγησε ο κ. Αναγνωστόπουλος. Αναφέρθηκε επίσης στη δημιουργία νέας γνώσης και στην προσβασιμότητα της πολιτιστικής και θρησκευτικής κληρονομιάς από άτομα με αναπηρία.
Γιώργος Δεσύλλας, ιδρυτής & διευθύνων σύμβουλος, FlexCar
Ο ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της FlexCar κ. Γιώργος Δεσύλλας μίλησε με δύο ιδιότητες, όπως ανέφερε, μέσω της εμπειρίας της FlexCar, αλλά και μέσω της προσωπικής πνευματικής του διαδρομής με επίκεντρο την Ορθοδοξία. Η FlexCar είναι η δεύτερη μεγαλύτερη start-up στην Ελλάδα, ανέφερε, και μέσω αυτής της δραστηριότητας μοιράστηκε με τους συνέδρους τον τρόπο σκέψης και προσέγγισης μιας startup. Είναι σημαντικό που έχουμε καλά ξενοδοχεία, καλές εταιρείες ενοικίασης αυτοκινήτων, καλά εστιατόρια, αλλά υπάρχει κάτι που είναι σχετικά ανεκμετάλλευτο, σημείωσε ο κ. Δεσύλλας. Το πραγματικό διαμάντι που μπορεί να προσελκύσει ανθρώπους στη χώρα μας από όλο τον κόσμο είναι η πνευματικότητα που δίνει η Εκκλησία μας και οι φωτισμένοι άνθρωποι, αρκεί να το καταλάβουμε και να αφήσουμε αυτές τις πηγές πνευματικότητας να ανθίσουν, υπογράμμισε.
Σεβασμιώτατος π. Πέτρος Στεφάνου, Καθολικός Επίσκοπος Σύρου-Θήρας
“Αδελφοί όλοι”. Με το μήνυμα αυτό του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης που προτρέπει για μια μορφή ζωής που έχει τη γεύση του Ευαγγελίου, ο Σεβασμιώτατος π. Πέτρος Στεφάνου, Καθολικός Επίσκοπος Σύρου-Θήρας εξήγησε το ουσιώδες μιας ευρείας αδελφοσύνης, η οποία καθιστά δυνατόν να αναγνωρίσουμε, να εκτιμήσουμε και να αγαπήσουμε κάθε άνθρωπο πέρα από τη φυσική εγγύτητα, πέρα από τον γεωγραφικό τόπο στον οποίο γεννήθηκε ή ζει. Ο Σεβασμιώτατος Πέτρος Στεφάνου πρόσθεσε ότι στη σύγχρονη εποχή εκατομμύρια άνθρωποι μετακινούνται παγκοσμίως για να επισκεφθούν ιερούς τόπους λατρείας. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που πρέπει να διαπερνά αυτήν την αναζήτηση, που ζητά να εκφραστεί μέσω του θρησκευτικού τουρισμού, είναι η προαγωγή του διαλόγου ανάμεσα στον πολιτισμό, την κουλτούρα και τη θρησκευτική συμπεριφορά ανθρώπων με διαφορετική προέλευση, σημείωσε.
Husna Ahmad, διευθύνουσα σύμβουλος, Global One 2015, γενική γραμματέας, World Muslim Leadership Forum
Η συμβολή του θρησκευτικού τουρισμού στον διαπολιτισμικό διάλογο αποτέλεσε το επίκεντρο της παρουσίασης της Husna Ahmad, διευθύνουσας συμβούλου του Global One 2015 και γενική γραμματέας του World Muslim Leadership Forum, η οποία επισκέφθηκε την Ελλάδα και ειδικότερα την Κρήτη για πρώτη φορά με αφορμή το συνέδριο. Mίλησε, μεταξύ άλλων, για προγράμματα θρησκευτικού τουρισμού που επικεντρώνονται στην οικολογική συνείδηση και υπευθυνότητα και πρόσθεσε ότι η θρησκευτική πρακτική έχει βρεθεί πως βοηθά τους ανθρώπους να επιβιώσουν μετά από καταστροφές. Η τουριστική βιομηχανία στην Ελλάδα καθώς και η Ορθόδοξη Εκκλησία μπορούν να διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στην οικοδόμηση της ειρήνης από διαπολιτισμική και θρησκευτική άποψη, υπογράμμισε η κα Ahmad.
Βασιλική Σταθοκώστα, αναπλ. καθηγήτρια, τμήμα Θεολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
O θρησκευτικός τουρισμός μπορεί να βοηθήσει στον διαπολιτισμικό διάλογο και στη διαπολιτισμική εκπαίδευση και στους στόχους τους, σύμφωνα με την αναπληρώτρια καθηγήτρια Θεολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών κα Βασιλική Σταθοκώστα, η οποία σκιαγράφησε το σύγχρονο περιβάλλον αναφερόμενη σε προκλήσεις, από την προστασία του περιβάλλοντος μέχρι τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αυτά τα ζητήματα που απασχολούν την παγκόσμια κοινότητα απαιτούν διάλογο και συνεργασία όλων σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο, εξήγησε η κα Σταθοκώστα. Παλαιότερα αντιδιαστέλλαμε την έννοια του τουρίστα με την έννοια του ταξιδιώτη, με τον πρώτο να εκφράζει περισσότερο τον περαστικό σε αντίθεση με τον ταξιδιώτη, που θεωρούνταν έννοια ταυτόσημη με αυτήν του ερευνητή, ο οποίος έδειχνε μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τους τόπους που επισκέπτεται, σημείωσε. Σήμερα ο τουρισμός συνδέεται περισσότερο με την οικονομία, την κοινωνικοποίηση, την ικανοποίηση πνευματικών αναζητήσεων, τη νοοτροπία, τη διατροφή και μια σειρά άλλους τομείς, σημείωσε. Ειδικά ο προσκυνηματικός τουρισμός είναι μια σύζευξη δύο εννοιών του προσκυνήματος και του τουρισμού, που αποτελεί μια μορφή βιωματικής γνώσης, με τον σύγχρονο άνθρωπο να επιζητά γνωριμία και εμπειρία, είπε.
Αρχιμανδρίτης π. Απόστολος Καβαλιώτης, διευθυντής του γραφείου της Ευρωπαϊκής Διασύνδεσης της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών
Στο ζήτημα της πρόσβασης στα θρησκευτικά και εν γένει τα πολιτιστικά μνημεία εστίασε την ομιλία του ο διευθυντής του γραφείου της Ευρωπαϊκής Διασύνδεσης της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών Αρχιμανδρίτης π. Απόστολος Καβαλιώτης. Τόνισε ότι σπουδαία μνημεία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, τα οποία αποτελούν ταυτοχρόνως προσκυνηματικούς τόπους, συχνά είναι αδύνατον να προσεγγιστούν ιδίως από άτομα με κινητικά προβλήματα αλλά και όχι μόνο. Σημείωσε ότι σε πολλές περιπτώσεις τα κριτήρια βάσει των οποίων σχεδιάζεται η πρόσβαση στα μνημεία δίνουν προτεραιότητα στο δυτικόφερτο τουριστικό κοινό, όπως είπε, ή στην κοπή εισιτηρίων. Μίλησε για “στέρηση δικαιωμάτων” των ατόμων με αναπηρίες, τα οποία ούτως ή άλλως αντιμετωπίζουν περισσότερες προκλήσεις όταν ταξιδεύουν. Τέλος, έκανε λόγο για ανάγκη αλλαγής νοοτροπίας σε αυτό το ζήτημα, με έμφαση στην κατασκευή των ανάλογων υποδομών για ΑμεΑ στα πολιτιστικά μνημεία της χώρας μας.
Ευάγγελος Κυριακίδης, διευθυντής, The Heritage Management Organization
Στην εκπαίδευση των διαχειριστών πολιτιστικής κληρονομιάς αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, ο ο διευθυντής του The Heritage Management Organization, κ. Ευάγγελος Κυριακίδης. Έθεσε το θέμα του προσκυνηματικού τουρισμού από τη σκοπιά των επισκεπτών που πηγαίνουν σε μια χώρα όχι για την επικρατούσα θρησκεία αυτής της χώρας, αλλά για να βρουν πράγματα που έχουν σχέση με τα δικά τους πιστεύω, με αυτά που τους απασχολούν. Στο πλαίσιο αυτό επεσήμανε ότι πέρα από τα θέματα βασικής υποδομής υπάρχει και το θέμα της πρόσβασης στην πνευματικότητα, την πληροφορία, την προσωπική αναζήτηση. Σημειώνοντας ότι οι τοπικές κοινωνίες είναι το άλφα και το ωμέγα στη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομίας, ο κ. Κυριακίδης εστίασε σε τρεις προτάσεις: α) βελτίωση του περιεχομένου όσον αφορά π.χ. τα μουσεία, β) περισσότερη σύνδεση των επιστημόνων του πολιτισμού με την αγορά αλλά και εκπαίδευση των εκπροσώπων της επιχειρηματικότητας και των εκπροσώπων του πολιτισμού και του κράτους ώστε να συνεργάζονται καλύτερα, γ) ο δημιουργός του επιχειρηματικού προϊόντος να σκέφτεται με βάση τις επιθυμίες και τις ανάγκες του αποδέκτη.
Martin Palmer, διευθύνων σύμβουλος, FaithInvest, πρόεδρος, WWF International Beliefs and Values Programme
Στις οικολογικές παραδόσεις της Ορθοδοξίας έδωσε ιδιαίτερη έμφαση ο διευθύνων σύμβουλος του FaithInvest και πρόεδρος του WWF International Beliefs and Values Programme Martin Palmer, αναφερόμενος στις σχετικές πρωτοβουλίες του τέως και του νυν Οικουμενικού Πατριάρχη. Αναφέρθηκε σε μοντέλα θρησκευτικής περιβαλλοντικής πρακτικής που υλοποιήθηκαν, μεταξύ άλλων, στο Άγιον Όρος και στον τόπο βάπτισης του Ιησού στον Ιορδάνη ποταμό. Μίλησε για τους κινδύνους που προκύπτουν για το περιβάλλον αλλά και για τις τοπικές κοινωνίες από την ανεξέλεγκτη τουριστική ανάπτυξη. O κ. Palmer αναφέρθηκε στην έννοια των επενδύσεων που είναι σε αρμονία με την πίστη, σε ηθικές επενδύσεις δηλαδή που προάγουν τη βιωσιμότητα, τον σεβασμό της ιερότητας των θρησκευτικών χώρων, αλλά και δημιουργούν βιώσιμες θέσεις εργασίας για τις τοπικές κοινωνίες. Σε αυτό το πλαίσιο, πρέπει να δίνεται έμφαση στη χρήση ανανεώσιμων υλικών και ανανεώσιμης ενέργειας, στη συνεργασία με τους τοπικούς θρησκευτικούς ηγέτες, στη δημιουργία εισοδήματος για τις τοπικές κοινότητες, στην ύπαρξη φιλικών προς το περιβάλλον δημόσιων μέσων συγκοινωνίας, στην προστασία της πανίδας και της χλωρίδας, καθώς και σε υποδομές φιλοξενίας που θα λειτουργούν ως μοντέλα βιωσιμότητας.
Victoria Finlay, συγγραφέας και συνιδρύτρια, Green Pilgrimage Network
Στο έργο του Green Pilgrimage Network αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, η συγγραφέας και συνιδρύτριά του, Victoria Finlay. Μίλησε για τη συνεργασία θρησκευτικών ηγετών με οργανωτές ταξιδιών, τοπικές κοινότητες, ομάδες προσκυνητών, επενδυτές και τοπικούς επιχειρηματίες με στόχο έναν πιο «πράσινο» προσκυνηματικό τουρισμό. Αναφέρθηκε στα περιβαλλοντικά προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί σε πολυσύχναστους θρησκευτικούς προορισμούς. H κα Finlay τόνισε ότι, όταν δουλεύει σωστά, ο θρησκευτικός τουρισμός και το προσκύνημα έχουν τη δύναμη να μεταμορφώνουν τους ανθρώπους, να φέρνουν κάτι νέο στη ζωή τους. Οι ιεροί τόποι έχουν δύναμη, αλλά είναι και ευάλωτοι· και για αυτό πρέπει να υπάρχει σχέδιο για την προστασία τους, είπε κλείνοντας.
Silvia Aulet, επίκουρη καθηγήτρια, Σχολή Τουρισμού, Πανεπιστήμιο της Girona, Ισπανία
Η επίκουρη καθηγήτρια της Σχολής Τουρισμού του Πανεπιστημίου της Girona Silvia Aulet προσέγγισε την πνευματικότητα ως δρόμο προς τη βιωσιμότητα, σημειώνοντας ότι η αειφορία βασίζεται σε περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς πυλώνες, αλλά πλέον πολλοί συγγραφείς –όπως ο Berger (1969), ο Tolle (2004) και ο Nasr (2007)– περιλαμβάνουν και την πνευματικότητα ως μια τέταρτη διάσταση. Κατά την άποψη της κ.Aulet, αυτή η σύνδεση πρέπει να γίνει κατανοητή σε όλες τις εκφάνσεις του τουρισμού αλλά ειδικότερα με το προσκύνημα. Αναφέρθηκε στην προσωπική, την κοινωνική και την περιβαλλοντική διάσταση, ενώ παρέπεμψε και σε μελέτες που έχουν δώσει προσοχή στις συνέπειες της ανάπτυξης του προσκυνήματος ως προορισμό, αλλά όχι τόσο στην ευαισθητοποίηση των προσκυνητών σχετικά με θέματα αειφορίας. Η εμφάνιση της πανδημίας από τον COVID-19 οδηγεί σε μια νέα φάση που απαιτεί μια πιο ολιστική προσέγγιση και προώθηση της κοινωνικής εμπιστοσύνης, υπογράμμισε.
Κωνσταντίνος Ζορμπάς, γενικός διευθυντής, Ορθόδοξος Ακαδημία Κρήτης
Αναφερόμενος σε ζητήματα τουρισμού που συνδέονται με τις τάσεις στις σύγχρονες κοινωνίες, ο γενικός διευθυντής της Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης κ. Κωνσταντίνος Ζορμπάς μίλησε μεν για την αξία του τουριστικού προϊόντος για την οικονομία, τόνισε δε τα κακώς κείμενα του “μαζικοποιημένου τουριστικού περιβάλλοντος”. Αναπτύχθηκαν τουριστικές πολιτείες μέσα σε ελάχιστο χρόνο υπό το μήνυμα «τα πάντα για τον τουρίστα”, αλλά αυτές οι τάσεις δεν είχαν μακροπρόθεσμα οφέλη, είπε. Μεταφέροντας στοιχεία μελετών, σημείωσε ότι μετά το τέλος μιας τουριστικής σεζόν χάνουμε 30% των επισκεπτών γιατί η εμπειρία δεν ξεπερνά τις προσδοκίες. Μίλησε επίσης για την ταχύτητα της εποχής μας, που εκφράζεται τόσο με την προσπάθεια να κάνουμε περισσότερα στη δουλειά, στην κοινωνική ζωή, στον αθλητισμό όσο και με την επιτάχυνση των ιδεών –τεχνολογική επανάσταση, 4η βιομηχανική επανάσταση κ.ά.– που μας δημιουργεί μια αντίληψη του χρόνου “just in time” ή “as soon as possible”. Αλλά δεν μπορούμε έτσι να συντονίσουμε δυνάμεις για να διαχειριστούμε σύγχρονες προκλήσεις με αναστοχασμό της ζωής μετά την πανδημία, όπως εξήγησε ο κ. Ζορμπάς. Για αυτό και χρειάζεται συντονισμός σε μια νέα ανθρωπολογία, ανέφερε.
Elizabeth Theokritoff, επιστημονική συνεργάτις και λέκτορας, Ινστιτούτο Ορθόδοξων Χριστιανικών Σπουδών του Κέιμπριτζ
Στο θέμα του μαζικού τουρισμού αναφέρθηκε η επιστημονική συνεργάτις και λέκτορας του Ινστιτούτου Ορθόδοξων Χριστιανικών Σπουδών του Κέιμπριτζ Elizabeth Theokritoff, η οποία επιχείρησε να αντιπαραθέσει στα χαρακτηριστικά αυτού του μοντέλου τις αξίες και την ποιότητα που αναδεικνύει η πνευματικότητα στον θρησκευτικό τουρισμό. Σημείωσε ότι η εκτίμηση πως η πανδημία θα έφερνε ένα τέλος στον μαζικό τουρισμό δεν επιβεβαιώνεται και ανέλυσε με παραδείγματα και προσωπικές εμπειρίες τη σημασία που αποδίδουν οι άνθρωποι στους τόπους που επισκέπτονται ανάλογα με τα κίνητρά τους για να πραγματοποιήσουν ένα ταξίδι. Η Ελλάδα είναι σε εξαιρετική θέση και θα μπορούσε να παίξει σημαντικό ρόλο στην αλλαγή του τρόπου ζωής των επισκεπτών μέσα από τον τουρισμό και τους ιερούς χώρους που διαθέτει, αλλά απαιτείται μια επαναπροσέγγιση, καθώς με την πανδημία, τα lockdown και την περιβαλλοντική κρίση οι άνθρωποι άρχισαν να νιώθουν και να εκτιμούν διαφορετικά τη ζωή, σημείωσε η κα Theokritoff.
Live το συνέδριο εδώ.
Ο Χρήστος Πετρέας είναι συνεργάτης Σύνταξης – Special Features Editor του Travel Daily News Media Network. Ως επιστημονικός / επιχειρησιακός / τουριστικός / στρατηγικός / εκπαιδευτικός / σύμβουλος σε υπουργεία, φορείς δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και επιχειρήσεις, επαγγελματικά ασχολείται με θέματα στρατηγικής επιχειρηματικής, τουριστικής και περιφερειακής ανάπτυξης και μάρκετινγκ προορισμών καθώς και ειδικών – εναλλακτικών μορφών, με υπέρ 25ετή εμπειρία στην Ελλάδα και σε ξένες χώρες (Βαλκάνια, Ευρώπη, ΗΠΑ, Αφρική, Μεσόγειο). Έχει σπουδάσει στις ΗΠΑ και έχει εκτεταμένο επιστημονικό, συγγραφικό και αρθρογραφικό έργο, από το 1988 (>200 συγγραφές – εργασίες – δημοσιεύσεις), στην ελληνική και στην αγγλική γλώσσα.
